Andries, Aleide

Persoon
Anton Milh (2023, herwerking), Bart De Wever (1998)

Aleide Andries (1921-1995) was een spilfiguur in de heroprichting van de Vlaams-Dietse meisjesbeweging na de Tweede Wereldoorlog. In 1961 trad ze in bij een dominicanessencongregatie in Nederland, waar ze de kloosternaam Lutgardis kreeg.

Religieuze naam
Lutgardis/Lutgart
Geboorte
Gent, 21 augustus 1921
Overlijden
Nieuwegein, 3 mei 1995
Leestijd: 3 minuten

Als telg uit een Vlaams-nationalistisch gezin werd Aleide Andries voor de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
lid van een Kerlinnekensbond van de Vlaamsche Landsbond voor R.K. Vrouwen en Meisjes (vanaf 1937: ‘Ik Dien’). Tijdens de oorlog zou ze zich hebben aangesloten bij de Dietsche Meisjesscharen Dietsche Meisjesscharen
Dietsche Meisjesscharen (DMS) was een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging voor meisjes verbonden met het Vlaamsch Nationaal verbond (VNV). Lees meer
. Aan het einde van de oorlog werd haar familie getroffen door de repressie Repressie
Lees meer
, en ook zijzelf werd een tijdlang geïnterneerd.

Na haar vrijlating ging Andries aan de slag in de zaak van haar ouders in Sint-Amandsberg, waar werkkledij gefabriceerd werd. In 1947 duidde Staf Vermeire Vermeire, Staf
Staf Vermeire (1926-1987) was een Diets jeugdleider, uitgever en tijdschriftenredacteur. Hij is vooral bekend als de verbondsleider van het ADJV, maar onder andere ook als zaakvoerder van... Lees meer
haar aan als leidster van de Gentse Kathelijneschaar, een onderdeel van het Jeugdverbond der Lage Landen Jeugdverbond der Lage Landen
Het Jeugdverbond der Lage Landen (JVLL) was een Heel-Nederlandse, Vlaams-nationalistische jeugdvereniging, ontstaan in 1947 om enkele losse nationalistische jeugdkernen rond het tijdschri... Lees meer
. Andries streefde naar een zelfstandige meisjesbeweging en wilde daartoe de draad van het vooroorlogse ‘Ik Dien’ weer opnemen (zie Katholieke Vlaamse meisjesbeweging Katholieke Vlaamse Meisjesbeweging
De Katholieke Vlaamse Meisjesbeweging was een beweging van katholieke, Vlaamsgezinde burgermeisjes en vrouwen ontstaan in 1912 naar het model van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, ... Lees meer
). Zo nam ze contact op met oud-leden en –leidsters, onder wie de kloosterzusters Gabriëlla van Caeneghem Van Caeneghem, Gabrielle
Zuster Gabriëlla van Caeneghem (1887-1958) speelde een prominente rol binnen de katholieke Vlaamse meisjesbeweging. Zo was ze onder meer voorzitster van de Katholieke Vlaamse Meisjesbond.... Lees meer
en Julia Putman Putman, Julia
Julia Putman (1901-1959) was van eind 1920 tot begin 1925 voorzitster van de Katholieke Vlaamsche Landsbond voor Meisjes. In 1926 trad ze in bij de Zusters van de Jacht en vervolgens werk... Lees meer
, en vatte ze het plan op deel te nemen aan een kamp voor Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
meisjesgroepen, dat in de zomer van 1949 te Weelde werd georganiseerd door Louiza Bauwens Bauwens, Louiza
Louiza Bauwens (1907-1983) was Vlaams-nationaal meisjesleidster. Omwille van haar Dietse overtuiging weigerde ze tijdens de bezetting deel uit te maken van de Nationaal-Socialistische Jeu... Lees meer
en dominicaan Dries Vervinckt Vervinckt, Dries
Dominicaan Dries Vervinckt (1906-1963) was voor de oorlog een belangrijke leidsman in de Dietse meisjesbeweging. Na de oorlog kwam hij in aanvaring met het Belgische gerecht om zijn bijst... Lees meer
. Voor deze démarche had ze evenwel geen toestemming gevraagd aan hopman Vermeire, wat leidde tot een conflict en haar ontslagname uit het Jeugdverbond.

Op het zomerkamp te Weelde werd Andries door Bauwens aangezocht als hoofdleidster voor het nieuwe ‘Ik Dien’. In deze functie werd ze officieel aangesteld op het pinksterkamp te Dendermonde in 1950. Samen met Gudrun van der Spurt lag ze aan de basis van de Gentse ‘Ik Dien’-afdeling, met later ook een Kerlinnekensbond. Om de interne cohesie van de beweging te versterken, (her)lanceerden Andries en Bauwens in het voorjaar van 1952 het tijdschrift Gudrun Gudrun
Gudrun was het bewegingstijdschrift van de Katholieke Vlaamse meisjes- en vrouwenbeweging tussen 1919-1942 en 1952-1964. Lees meer
. Dat het blad continuïteit met het vooroorlogse ‘Ik Dien’ beoogde, bleek daarbij niet enkel uit de naam en de inhoud, maar ook uit het voortzetten van de jaarnummering. In het eerste nieuwe Gudrun-nummer vatte Andries het ideaal van de beweging samen als ‘jong’ (principieel, energiek, dienstbaar), ‘ Diets Diets
Het woord ‘Diets’ stamt uit het Middelnederlands. In de context van de Vlaamse beweging dook deze term voor het eerst op in de loop van de 19de eeuw, meestal als equivalent voor Nederlan... Lees meer
’ (Groot-Nederlands, verbonden met volk en natuur) en ‘vroom’ (belijdend katholiek).

Na meer dan tien jaar actief te zijn geweest in ‘Ik Dien’ als hoofdleidster en als redactiesecretaresse van Gudrun, trad Andries op 1 februari 1961 in bij de dominicanessen van Bethanië (congregatie van Venlo). Op het feest voor haar afscheid was jezuïet Desideer Stracke Stracke, Desideratus
Desideratus (Desideer) A. Stracke (1875-1970) was een jezuïet en literatuurhistoricus, die een invloedrijke rol speelde in de katholieke Vlaamse beweging en het Vlaams-nationalisme. ... Lees meer
aanwezig, naast de dominicanen Vervinckt, Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer
en Adriaan Aernouts Aernouts, Adriaan
Dominicaan Adriaan Marcolinus Aernouts (1920-2010) was een veelgevraagd celebrant en predikant voor evenementen binnen de rechtervleugel van het Vlaams-nationalisme. Van 2003 tot 2008 pre... Lees meer
. In 1963 legde Andries als zuster Lutgardis (Lutgart) haar eerste geloften af, in 1968 haar definitieve geloften.

Werken

— Artikelen in Gudrun en Hoio (Kerlinnekensblad van ‘Ik Dien’).

Literatuur

— D. van ’t Erve, De handen durven openen. Interview met zuster Aleide Andries, in: Tijdschrift Nederlandse Religieuzen, jg. 1, 1983, nr. 12, pp. 9-10.
— M. van Hoorebeeck, Oranjedassen 1944-1961. Geschiedenis van het Algemeen Diets Jeugdverbond, 1986.
— A. van der Voorden, Vijftig jaar hulpverlening. De stichting St. Joseph Patrocinium 1941-1991, 1991.
— K.v.K., In memoriam zuster Aleide Andries, in: ’t Pallieterke, 10 mei 1995.
— A. van Heijst, M. Derks & M. Monteiro, Ex caritate. Kloosterleven, apostolaat en nieuwe spirit van actieve vrouwelijke religieuzen in Nederland in de 19e en 20e eeuw, 2010.
— S. Gyselinck, “Ik dien”. De katholieke Vlaamse meisjesbeweging, in: ADVN-Mededelingen, nr. 57, 2017, pp. 10-13.

Suggestie doorgeven

1998: Bart De Wever (pdf)

2023: Anton Milh

Databanken

Inhoudstafel