Claes, Lode

Lode Claes volgde Grieks-Latijnse in het atheneum van Antwerpen waar hij lid werd van het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer (AVS). Hoewel vrijzinnig sloot hij zich ook aan bij het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer (AKVS), van 1928 tot 1933. Claes studeerde rechten en politieke en sociale wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij einde 1932 de ‘Politieke Academie’ oprichtte in de schoot van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV). Daar maakten Leuvense studenten kennis met de conservatieve revolutie uit Duitsland, in Vlaanderen geïntroduceerd door Victor Leemans Leemans, Victor
Victor Leemans (1901-1971) was een politiek en sociaaleconomisch theoreticus, die het gedachtegoed van de revolutie van rechts introduceerde in de Vlaamse beweging. Tijdens de Tweede Were... Lees meer (zie Rechts-radicalisme Rechts-radicalisme
De rechts-radicale traditie begon toen het Vlaams-nationalisme in het interbellum koos voor Nieuwe Orde en collaboratie. Na de oorlog evolueerde radicaal-rechts in Vlaanderen van nostalgi... Lees meer ). Doel van de Politieke Academie was ‘het geven van een politieke doctrine en een geestelijke achtergrond aan de nationale strijd ter verwezenlijking van de politieke eenheid der Dietse landen.’

In de zomer van 1933 leidde Claes een AKVS-werkkamp in Nijlen dat tot doel had er een studiehuis te bouwen.

Op 8 oktober 1936 werd Claes ingeschreven als advocaat in Antwerpen. Hij begon er als stagiair bij René Victor Victor, René
René Victor (1897-1984) was een advocaat en leverde een belangrijke bijdrage aan de vernederlandsing van het rechtsleven in Vlaanderen, voornamelijk via het Rechtskundig Weekblad en de v... Lees meer en werd al snel benoemd tot secretaris van de Vlaamse Conferentie, die in 1938-1939 nieuwe statuten aanam, die Joodse advocaten uitsloten van lidmaatschap aan de Antwerpse balie. Claes sympathiseerde met het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer en werkte mee aan het Studiecentrum tot Hervorming van de Staat Studiecentrum tot Hervorming van de Staat
Het Studiecentrum tot Hervorming van de Staat (1936-1939, 1940) was een denktank, geleid door Maurice Lippens. Het beoogde een politieke reorganisatie van het Belgische parlementair beste... Lees meer in de regering- Van Zeeland Van Zeeland, Paul
Toen hoogleraar en bankier Paul van Zeeland (1893-1973) tussen 1935 en 1937 aan het hoofd stond van de Belgische regering, werden onder andere de taalwet in rechtszaken en een amnestiewet... Lees meer .

Tijdens de bezetting was hij in de zomer van 1940 heel even redacteur van het dagblad Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer . Daarna was Claes een jaar ambtenaar bij de Nationale Landbouw- en Voedingscorporatie. Vervolgens werd hij directeur van de Studie- en Voorlichtingsdienst van het ministerie van Binnenlandse Zaken (tot december 1941) waarna hij zich als adjunct van Rijkscommissaris Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer bezig hield met de oprichting van de grote agglomeraties. In september 1942 ten slotte, werd hij, op voordracht en onder druk van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), schepen van ‘Groot Brussel’. Hij werd eind 1944 aangehouden en tot tien jaar hechtenis veroordeeld wegens collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer .

Van journalist tot Volksunie-politicus

Na zijn vrijlating werd Claes opgevangen door de Vlaamse jezuïeten. In 1950 werd hij politiek redacteur van hun weekblad De Vlaamse Linie De Vlaamse Linie
Lees meer , waar hij onder leiding van hoofdredacteur Karel van Isacker sj Van Isacker, Karel
Karel van Isacker (1913-2010) was priester van de Sociëteit van Jezus, historicus, publicist, hoogleraar UFSIA, advocaat, volksvertegenwoordiger voor de katholieke partij (1919) en minist... Lees meer vrij spel kreeg om een Vlaamsgezinde lijn uit te stippelen. Onder het pseudoniem Georges Frederickx publiceerde hij er onder meer pleidooien voor federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer en de noodzaak van Vlaamse elitevorming. Claes wou er een open, algemeen blad van maken, wat leidde tot onmin met de jezuïeten en zijn ontslag. Op 1 juni 1953 begon hij op de Antwerpse redactie van De Standaard. In het najaar van 1955 richtte hij samen met onder anderen Guido van Hoof (ex-De Linie en De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer ), Frans van Mechelen Van Mechelen, Frans
Frans van Mechelen (1923-2000) was professor aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksverte... Lees meer en Maurits Naessens Naessens, Maurits
De van huis uit katholieke Maurits Naessens (1908-1982) engageerde zich tijdens zijn studietijd in de socialistische beweging en werd een volgeling van Hendrik de Man. Na de Tweede Werel... Lees meer een pluralistisch, politiek-cultureel weekblad op. Na twee nummers moest Vandaag ermee stoppen, wegens onvoldoende financiën. Aansluitend bij zijn opvattingen over een nieuwe Vlaamse elite, was Claes datzelfde jaar op de achtergrond betrokken bij de oprichting van de Orde van den Prince Orde van den Prince
De Orde van den Prince, opgericht in 1955-1956, is een Vlaams-Nederlands genootschap dat zich op diverse wijzen en via uiteenlopende bedrijvigheden inzet voor de Nederlandse taal en cultu... Lees meer .

Van 1958 tot 1964 was Claes secretaris-generaal van de Economische Raad voor Vlaanderen. In 1964 werd hij in de Franstalig-Brusselse bankwereld geïntroduceerd als bestuurder van de Bank Lambert. Hij was die jaren ook actief als secretaris-generaal van de Vereniging voor Economie (1962-1964) en als lid van het bureau van het Belgisch Instituut voor de Wetenschap der Politiek (1963).

In 1968 werd Claes verkozen tot senator van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) in het arrondissement Brussel. In de Senaat ging zijn aandacht vooral naar financiële en economische Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer vraagstukken. Ook lichtte hij geregeld in de Franstalige Brusselse pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer de Vlaamse standpunten toe. Hij smeedde voor de VU contacten met Franstalige federalistische politici, onder meer bij FDF en RW. Hij was van 1969 tot 1971 lid van het partijbestuur en vertegenwoordigde de VU in de agglomeratieraad en het agglomeratiecollege van Brussel en in de Gewestelijke Economische Raad voor Brabant. Onder leiding van Frans Grootjans Grootjans, Frans
Frans Grootjans (1922-1999) was een Vlaamsgezind liberaal politicus en journalist, die in 1966 minister werd in de regering Vanden Boeynants-De Clercq en aan de basis lag van een formele ... Lees meer , was Claes in 1973-1974 als mede-onderhandelaar voor de VU betrokken bij gesprekken met PVV-kopstukken tot de vorming van een ‘Centrumpartij’.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 was Claes lijsttrekker van de lijst Vlaamse Democraten in Elsene, naar het model van 18 gelijkaardige Vlaamse eenheidslijsten elders in Brussel-19. Hij behaalde er de enige gemeenteraadszetel mee, die hij bij de verkiezingen in 1982 met de lijst ‘Elsene’ kwijtspeelde.

In de zomer van 1975 ging hij op eigen initiatief praten met RW-staatssecretaris Robert Moreau over een gemeenschapsakkoord, wat een nota opleverde met voorstellen, onder meer tot mogelijke aanpassing van de Brusselse grenzen na een referendum in het randgebied. De nota bezorgde hem vanwege de VU-leiding een blaam.

Vlaamse Volkspartij

In 1977 ging hij niet akkoord met de ondertekening door de partijleiding van het Egmontpact. Hij verliet de VU en richtte op 19 november 1977 de Vlaamse Volkspartij Vlaamse Volkspartij (1977-1979)
Lees meer (VVP) op, een radicaal Vlaamse ‘ideeënpartij’ met een rechts-liberale maatschappijvisie. Voor de algemene verkiezingen van december 1978 vormde de VVP een kartel, onder de benaming Vlaams Blok, met de Vlaams-Nationale Partij Vlaams Nationale Partij (1977-1979)
Lees meer (VNP) van Karel Dillen Dillen, Karel
Karel Dillen (1925-2007) was, na een aanloop als radicaal Vlaams-nationalistisch spreker en publicist, de oprichter en eerste volksvertegenwoordiger van het Vlaams Blok. Hij zetelde in de... Lees meer . Toen alleen deze laatste verkozen werd, werd het kartel nog diezelfde maand opgezegd door Claes. De nationalistische fractie van de VVP stapte over naar de VNP, die zich van dan af Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer noemde. In 1979 kwam een restant van de VVP op voor de eerste rechtstreekse Europese parlementsverkiezingen.

Publicist en politiek

Claes keerde niet meer terug in het parlement. Hij werd in 1980 directeur van het financieel-economische tijdschrift Trends en publiceerde naast scherpzinnige politieke en sociologische commentaren boeken over collaboratie, federalisme en de falende omgang met macht en meerderheid van de Vlaamse beweging en bij uitbreiding politiek Vlaanderen. Tot diep in de jaren 1990 bleef hij afwisselend vanuit zijn woning in Cadzand (Zeeuws-Vlaanderen) en zijn appartement in Elsene Trends volgen via de Redactie-adviesraad van het blad, waarvoor hij  de polemische column ‘Essay’ schreef.

In 1991 trad hij opnieuw op de voorgrond als initiatiefnemer van de 1 Oktobergroep, waarin liberalen (zoals Guy Verhofstadt Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer ), rechtse Vlaams-nationalisten ( Gerolf Annemans Annemans, Gerolf
Gerolf Annemans (1958) is een advocaat en de langst dienende volksvertegenwoordiger van het Vlaams Blok (sinds 2004: Vlaams Belang). Van 2012 tot 2014 was hij voorzitter van de partij. ... Lees meer , Paul Beliën), Groot-Nederlanders Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer ( Edwin Truyens Truyens, Edwin
Edwin Truyens (1954) is een advocaat en nationalist van de ethisch-conservatieve strekking. Hij stichtte de Nationalistische Studentenvereniging en vervulde belangrijke kaderfuncties in h... Lees meer ), conservatieven (Pieter Huys, Bob Gijs) en onafhankelijken uit bedrijfsleven Bedrijfsleven
Onder impuls van intellectuelen, ondernemers en gesalarieerde kaders verkreeg de Vlaamse beweging een economische oriëntatie. De uitbouw van een Vlaams bedrijfsleven behelsde een politiek... Lees meer , ambtenarij (Albert Raes), academia ( Boudewijn Bouckaert Bouckaert, Boudewijn
Lees meer ) en middenveld zochten naar een modus vivendi om een brede, Vlaamsgezinde, conservatief-liberale partij op te richten. Hoewel betrokken bij de oprichting van de VLD, sloot hij er zich niet bij aan. Voor het Vlaams Blok – een ‘proletarische partij’ in zijn ogen – had Claes weinig achting.

Ideeëngoed

Claes bekleedde een aparte en opvallende plaats in de Vlaamse beweging en politiek. Overtuigd van het gedachtegoed van de vooroorlogse conservatieve revolutie in Duitsland, vrijzinnig, elitair en van nature geneigd tot pessimisme en non-conformisme, verafschuwde hij zowel het emotionele volksnationalisme als het linkse bevrijdingsnationalisme. Als einzelgänger leefde hij op gespannen voet met elke vereniging, partij of initiatief waarvan hij – nooit lang – deel uitmaakte. Claes hanteerde een sociologische analyse van de politiek. Hij verweet de Vlaamse politici dat zij de Vlaamse meerderheid en de Waalse minderheid in een paritaire structuur naast elkaar hadden geplaatst en de Vlaamse macht niet hadden weten aan te wenden om de leiding te nemen van de Belgische staat. Hij betoogde in zijn publicaties dat Vlaanderen werd beheerst door 'nederlaagpartijen' met een minderwaardigheidscomplex en zonder bewuste strategie. De Vlaamse beweging verweet hij ‘defaitisme’, een absoluut gebrek aan ambitie en een ‘mislukte’ Vlaamse natievorming bij gebrek aan een Vlaamse bovenlaag.