Commissie van Gevolmachtigden

Organisatie
Antoon Vrints (2023, aanvulling), Pieter Van Hees (1998)

De Commissie van Gevolmachtigden was in 1918 het uitvoerende orgaan van de Raad van Vlaanderen. De elf gevolmachtigden in de Commissie waren belast met de leiding en vertegenwoordiging van de Raad en adviseerden de bezetter over de wetgeving in Vlaanderen.

Oprichting
22 december 1917
Leestijd: 3 minuten

De Commissie van Gevolmachtigden was in 1918 het uitvoerend orgaan van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
. Tot de oprichting ervan werd besloten in de raadsvergadering van 22 december 1917, tegelijk met de uitroeping van de politieke zelfstandigheid van de Staat Vlaanderen. Deze commissie telde elf leden: Pieter Tack Tack, Pieter
De vrijzinnige flamingant Pieter Tack (1870-1943) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een van de leidende figuren van het activisme, onder andere als voorzitter van de Raad van Vlaanderen ... Lees meer
(voorzitter), Antoon Brys Brys, Antoon
Lees meer
(secretaris), August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
(Nationaal Verweer), Ferdinand Brulez Brulez, Ferdinand
Als radicale flamingant werkte Ferdinand Brulez (1887-1976) tijdens de Eerste Wereldoorlog nauw samen met de Duitse bezetter in de hoop een autonome Vlaamse staat te verwezenlijken. ... Lees meer
(Post, Telegraaf, Telefoon), Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer
(Wetenschappen en Kunsten), Florimond Heuvelmans Heuvelmans, Florimond
Florimond Heuvelmans (1858-1931) was een Vlaamsgezinde adovcaat en politicus voor de katholieke Meetingpartij. Lees meer
(Rechtswezen), Karel Heynderickx Heynderickx, Karel
Karel Heynderickx (1875-1962), die zich tijdens zijn rechtenstudie aan de Leuvense universiteit bijzonder actief betoonde in de katholieke flamingantische studentenbeweging, was vanaf 190... Lees meer
(Binnenlandse Zaken), Alfons Jonckx Jonckx, Alfons
Alfons Jonckx (1872-1953) was een katholieke Gentse jurist die tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol speelde in het activisme. Lees meer
(Buitenlandse Zaken), Leo Meert Meert, Leo
Leo Meert (1880-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een leider van het unionistische activisme. Ook had hij de leiding over Kolenverdeeling voor Vlaanderen. Lees meer
(Geldwezen), Emiel Ver Hees Ver Hees, Emiel
Jurist en staatsambtenaar Emile ver Hees (1864-1928) nam tijdens de Eerste Wereldoorlog leidinggevende bestuursfuncties op in het activisme. Lees meer
(Nijverheid en Arbeid) en Telesphorus Vernieuwe Vernieuwe, Telesphorus
De jurist Telesphorus Vernieuwe (1857-1933) was ambtenaar bij het ministerie van Landbouw. Tijdens de Eerste Wereldoorlog koos hij voor het activisme en vervulde hij in dat verband divers... Lees meer
(Landbouw en Openbare Werken).

De benoeming werd door de Generaal-Gouverneur bij decreet van 18 januari 1918 bekrachtigd. Daarbij werden de gevolmachtigden belast met de leiding en vertegenwoordiging van de Raad en met een adviesfunctie betreffende de wetgeving voor Vlaanderen. De gevolmachtigden hadden gehoopt tot een Vlaamse regering uit te kunnen uitgroeien, maar de bezetter liet hun enkel een raadgevende rol. De daadkracht van de gevolmachtigden was niet enkel beperkt door de Duitse krijtlijnen, maar ook door de cumul van de leden. Vier van de leden waren reeds algemeen secretaris van een ministerie, namelijk Heuvelmans, Heynderickx, Ver Hees en Vernieuwe. Zes van haar leden waren verbonden aan de Von Bissinguniversiteit Von Bissinguniversiteit
Lees meer
, onder wie Tack, die algemeen bestuurder van de afdeling hoger onderwijs was. Meert was ten slotte ook leider van Volksopbeuring Volksopbeuring
Volksopbeuring (1916-1918) was tijdens WOI een activistische caritatieve organisatie voor behoeftigen en krijgsgevangen Vlamingen. Lees meer
en Kolenverdeeling voor Vlaanderen Koolenverdeling voor Vlaanderen
Kolenverdeeling voor Vlaanderen (1917-1918) was een activistische organisatie die tijdens de Eerste Wereldoorlog met Duitse steun steenkool verdeelde onder de bevolking. Ondanks felle teg... Lees meer
. Van het breed opgezette Nationaal Verweer onder leiding van August Borms kwam weinig terecht. De plannen om een geheime politie en een Vlaamsche Rijkswacht met behulp van de uit Duitsland teruggekeerde krijgsgevangenen te vormen, mislukten volkomen. Het eigen activistische repressieapparaat werd dan wel niet gerealiseerd, de Commissie gaf namen van politieke tegenstanders door aan de Duitsers: zes personen werden in februari 1918 als gevolg daarvan naar Duitsland gedeporteerd.

Alles bij elkaar heeft de Commissie niet kunnen beantwoorden aan de activistische verwachtingen. De uitroeping van de politieke zelfstandigheid werd niet erkend door de Duitse regering en de Raad van Vlaanderen beschikte over geen enkele democratische legitimiteit onder de bevolking. In de raadsvergadering van 16 augustus 1918 werd de Commissie ten val gebracht (zie: activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
).

In het archief van de Raad van Vlaanderen bevindt zich heel wat materiaal over de Commissie van Gevolmachtigden.

Literatuur

– Les Archives du Conseil de Flandre, 1928.
– A.L. Faingnaert, Verraad of zelfverdediging?, 1933.
– D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
– A. Vrints, Bezette stad. Vlaams-nationalistische collaboratie in Antwerpen tijdens de Eerste Wereldoorlog, 2002.
– C. Van Everbroeck, August Borms, 2005.
– L. Vandeweyer, Conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen, het Propagandabureau, Nationaal Verweer, de Nationalen Bond voor de Belgische Eenheid, Jacques Pirenne en Henri Pirenne, 1908-1939, 2014.
– L. Wils, Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, Activisme, Frontbeweging, 2014.

Suggestie doorgeven

1973: Hendrik D. Mommaerts (pdf)

1998: Pieter Van Hees (pdf)

2023: Antoon Vrints

Databanken

Inhoudstafel