Heynderickx, Karel

Al telg uit de gegoede katholieke burgerij volgde Karel Heynderickx de basisschool en de klassieke humaniora in het Sint-Jozef Klein Seminarie van Sint-Niklaas Klein Seminarie van Sint-Niklaas
Het Klein Seminarie van Sint-Niklaas, gesticht in 1808 en sinds de fusie met het Sint-Jozefinstituut in 1950 herdoopt tot Sint-Jozef-Klein-Seminarie, had lange tijd de reputatie een broei... Lees meer . In 1893 stichtte hij mee de katholieke en Vlaamsgezinde Wase Studentenkring. Vervolgens studeerde Heynderickx rechten aan de Leuvense universiteit en behaalde hij er in 1899 het doctorsdiploma. In Leuven was hij van 1896 tot 1899 hoofdredacteur van het studententijdschrift Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer en trad hij ook op als samensteller van het Studentenliederboek (1898), waarin de belangrijkste liederen die destijds op het repertoire stonden van de flamingantische studentenverenigingen werden gebundeld.

Na een kortstondige stage in de advocatuur werd Heynderickx eind 1901 benoemd tot stadssecretaris van Sint-Niklaas, waar zijn vader gemeenteraadslid was namens de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer , die er over een absolute meerderheid beschikte. In de hoofdstad van het Waasland manifesteerde het jonge hoofd van de stedelijke administratie zich vóór 1914 als een van de belangrijkste promotoren van de Vlaamse beweging via bestuursfuncties in diverse plaatselijke flamingantische verenigingen en organisaties. Op een ruimer niveau bewerkstelligde hij als algemeen secretaris van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer vanaf 1907 samen met de onvermoeibare Antwerpse propagandist Eligius Ossenblok Ossenblok, Eligius
Eligius Ossenblok (1854-1934) speelde als hoofdbestuurslid en als provinciaal propagandist voor Antwerpen een belangrijke rol binnen het Davidsfonds. Lees meer en de Leuvense voorzitter Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer de hernieuwde opbloei van deze katholieke en flamingantische cultuurvereniging. Heynderickx was ook lid van de Tweede Hogeschoolcommissie Vlaamse Hogeschoolcommissies
Van 1896 tot de realisatie ervan in 1930 organiseerden vijf opeenvolgende hogeschoolcommissies het studiewerk over en de propaganda voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Zo... Lees meer .

Activisme, ballingschap en radicalisering

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer zette Heynderickx de stap naar het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . In september 1916 ondertekende hij het manifest van de Hoogeschoolbond Bond tot bevordering van de Vlaamsche Hoogeschool te Gent
De Bond tot bevordering van de Vlaamsche Hoogeschool te Gent bestond van 1916 tot 1918. De organisatie maakte propaganda voor de door de Duitse bezetter vernederlandste Gentse universitei... Lees meer , dat de door de Duitse bezetter opgezette vernederlandsing van de Gentse universiteit steunde en propageerde. Datzelfde jaar aanvaardde hij een benoeming tot erehoogleraar administratief recht aan deze academische instelling. Hij trad toe tot de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer en werd na de afkondiging van de bestuurlijke scheiding tussen Vlaanderen en Wallonië op 21 maart 1917 aangesteld als secretaris van het Vlaamse ministerie van Binnenlandse Zaken. Van eind januari 1918 tot de implosie van het activisme aan het einde van de Eerste Wereldoorlog fungeerde hij als Gevolmachtigde voor Binnenlandse Zaken in de activistische would be-regering die door de Duitsers was geïnstalleerd en werd gepatroneerd (zie Commissie van Gevolmachtigden Commissie van Gevolmachtigden
De Commissie van Gevolmachtigden was in 1918 het uitvoerende orgaan van de Raad van Vlaanderen. De elf gevolmachtigden in de Commissie waren belast met de leiding en vertegenwoordiging va... Lees meer ). Naar aanleiding van zijn min of meer gedwongen ontslag als stadssecretaris in de zomer van 1917 stuurde Heynderickx aan zijn werkgever een apologetisch schrijven, met een uitvoerige verantwoording van zijn activistische keuze. Eind augustus 1917 verhuisde hij met zijn gezin naar Brussel.

Heynderickx, die in 1920 door het assisenhof van Brabant tot levenslange gevangenis zou worden veroordeeld, was kort vóór de Wapenstilstand (11 november 1918) uitgeweken naar Den Haag. Het duurde tot 1922 vooraleer hij in de Nederlandse politieke hoofdstad een betrekking vond als handelsvertegenwoordiger voor een Duitse firma van fotomateriaal. Pas dan kon zijn gezin, dat negen kinderen telde, worden herenigd. Intussen was hij, zoals de meeste activistische ballingen, geëvolueerd tot een uitgesproken antibelgicist en een fervente aanhanger van de Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer beweging. In een aantal organisaties in die sfeer, zoals de Dietsche Bond Dietsche Bond
De Dietsche Bond (1917-1941) werd opgericht als activistisch gezind alternatief voor het neutrale Algemeen-Nederlands Verbond. De bond nam verschillende prominente activisten op in zijn ... Lees meer waarvan hij lid was van bij de oprichting in 1917, speelde hij tijdens het interbellum een eerder bescheiden rol. Zo was hij lid en later voorzitter van de Haagse afdeling van de Stichting Noord-Nederland-Vlaanderen Stichting Noord-Nederland Vlaanderen
De Stichting Noord-Nederland Vlaanderen (1936-1941), die nauwe banden onderhield met het Vlaams Nationaal Verbond (VNV),  was een Nederlandse organisatie die via activiteiten in verband ... Lees meer van Karel Waternaux Waternaux, Karel
Karel Waternaux (1887-1962) werkte zowel tijdens de Eerste als de Tweede Wereldoorlog samen met de Duitse bezetter, respectievelijk in België en in Nederland. Tijdens het interbellum was... Lees meer , net als Heynderickx een uitgeweken activist.

De Tweede Wereldoorlog

Een aantal in Nederland verblijvende oud-activisten was na de Duitse overrompeling van onder meer België en Nederland in mei 1940 de mening toegedaan dat het uur van ‘het tweede activisme’ was geslagen en beschouwde samenwerking met Duitsland (een tijdlang) als een opportuniteit. Zo fungeerde Heynderickx als voorzitter van de in de zomer van 1940 opgerichte Groot-Nederlandsche Actie Groot-Nederlandsche Actie
De Groot-Nederlandsche Actie werd opgericht kort na de Duitse bezetting van Nederland in mei 1940. Het initiatief stierf al snel een stille dood, enerzijds omdat de Duitse Nieuwe Orde nie... Lees meer , een soort van gerecycleerde versie van de Stichting Noord-Nederland-Vlaanderen. Hij werd ook lid van Nationaal Front, dat in april 1940 was ontstaan nadat de leider van Zwart Front Zwart Front
Het Zwart Front was een Nederlandse revolutionair-fascistische partij, op 5 mei 1934 door Arnold Meijer opgericht. De aanhang bleef grotendeels beperkt tot de provincie Noord-Brabant. Beg... Lees meer , Arnold Meijer Meijer, Arnold
Arnold Meijer (1905-1965) was Nederlandse fascist en Groot-Nederlander. Hij was de oprichter van Zwart Front (1934-1940) en Nationaal Front (1940-1941). Lees meer , deze fascistische organisatie een ‘restyling’ had laten ondergaan door het nationale element voortaan meer te beklemtonen dan het strikt ideologische. Onder andere door de concurrentie met grotere en steviger uitgebouwde collaborerende respectievelijk op accommodatie gerichte organisaties zoals de Nationaal-Socialistische Beweging Nationaal-Socialistische Beweging
De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) was een Nederlandse politieke partij, op 14 december 1931 opgericht en geleid door Anton Mussert. Lees meer en de Nederlandse Unie, slaagden de Groot-Nederlandse Actie en Nationaal Front er niet in om zich te profileren en een representatief ledenaantal op te bouwen. Toen de Duitse bezetter in de loop van 1941 alle uitingen van Groot-Neerlandisme verbood, stierven beide een stille dood.

Als voormalig activist kwam Heynderickx tijdens de Tweede Wereldoorlog in aanmerking voor een schadevergoeding en een pensioen van de zogeheten Bormscommissie. Hij ging in op dat aanbod, wat na de Bevrijding, zoals na de Eerste Wereldoorlog, resulteerde in juridische problemen met de Belgische autoriteiten.

Tijdens het laatste decennium van zijn leven verbleef Heynderickx in een bejaardentehuis in het Gelderse stadje Doesburg. De fraaie natuur in de omgeving inspireerde hem om na meer dan een halve eeuw weer te gaan schilderen. Hij werd begraven in zijn geboortestad Sint-Niklaas, waar in de erfgoed- en bewaarbibliotheek Bibliotheca Wasiana het merendeel van zijn nagelaten papieren wordt bewaard.