Commissie van zaakgelastigden

Organisatie
Antoon Vrints (2023, aanvulling), Pieter Van Hees (1998, aanvulling)

De Commissie van Zaakgelastigden (1918) was een activistisch bestuursorgaan dat de Duitse bezetter adviseerde. De commissie werd in de zomer van 1918 ingesteld, ter vervanging van de afgetreden Commissie van Gevolmachtigden, maar hield slechts enkele maanden stand.

Oprichting
1918
Leestijd: 2 minuten

De Commissie van Zaakgelastigden werd op 16 augustus 1918 ingesteld door de Generaal-Gouverneur, ter vervanging van de afgetreden Commissie van Gevolmachtigden Commissie van Gevolmachtigden
De Commissie van Gevolmachtigden was in 1918 het uitvoerende orgaan van de Raad van Vlaanderen. De elf gevolmachtigden in de Commissie waren belast met de leiding en vertegenwoordiging va... Lees meer
. Het besluit tot de oprichting werd op 26 september meegedeeld in een daartoe bijeengeroepen vergadering van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer
. De nieuwe Commissie, in het besluit Beirat genoemd, was geen orgaan van de Raad, maar verkreeg het recht bij alle belangrijke bestuursmaatregelen gehoord te worden en was in wezen niets meer dan een verlengstuk van het Duitse bestuur.

De Commissie telde twaalf leden: Josué de Decker De Decker, Josué
Classicus Josué de Decker (1879-1953) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een kopstuk van het activisme en hoogleraar aan de vernederlandste Gentse universiteit. Daarna week hij uit naar N... Lees meer
(Wetenschappen en Kunsten), die tot voorzitter werd gekozen, Ernest P. van den Berghe Van den Berghe, Ernest (1868-1941)
Ingenieur Ernest van den Berghe (1868-1941) was tijdens de Eerste Wereldoorlog hoogleraar aan de Vlaemsche Hogeschool en lid van de Commissie van Zaakgelastigden. Daarna week hij uit naar... Lees meer
(Openbare Werken), August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer
(Nationaal Verweer), Ferdinand Brulez Brulez, Ferdinand
Als radicale flamingant werkte Ferdinand Brulez (1887-1976) tijdens de Eerste Wereldoorlog nauw samen met de Duitse bezetter in de hoop een autonome Vlaamse staat te verwezenlijken. ... Lees meer
(Post, Telegraaf, Telefoon), Leo Meert Meert, Leo
Leo Meert (1880-1963) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een leider van het unionistische activisme. Ook had hij de leiding over Kolenverdeeling voor Vlaanderen. Lees meer
(Geldwezen), Hendrik Mommaerts Mommaerts, Hendrik
Hendrik Mommaerts (1886-1980) werkte mee aan de voorbereiding en oprichting van de krant De Standaard en was tijdens de Eerste Wereldoorlog in leidinggevende functies betrokken bij het ac... Lees meer
(Landbouw), Hector Plancquaert Plancquaert, Hector
Hector Plancquaert (1863-1953) was via zijn weekblad Het Recht een spilfiguur binnen de daensistische beweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als radicale flamingant betrokken bi... Lees meer
(Binnenlandse Zaken), Emiel Ver Hees Ver Hees, Emiel
Jurist en staatsambtenaar Emile ver Hees (1864-1928) nam tijdens de Eerste Wereldoorlog leidinggevende bestuursfuncties op in het activisme. Lees meer
(Nijverheid en Arbeid), en vier leden zonder portefeuille: Antoon Brys, Alfons Depla Depla, Alfons
Alfons Depla (1860-1924) was een Vlaamse arts, politicus en activist. Hij was onder meer actief in de Leuvense studentenbeweging en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de Raad van... Lees meer
, Edward Joris Joris, Edward
Edward Joris (1876-1957) was een anarchiserende socialist en flamingant, die in 1905 betrokken was betrokken bij een aanslag op de Turkse sultan in Istanboel en zich tijdens de Eerste Wer... Lees meer
en Adriaan Martens Martens, Adriaan
Lees meer
.

In de zes weken dat over de totstandkoming van deze Commissie in besloten kring was onderhandeld, waren de krijgskansen dermate gekeerd, dat de Zaakgelastigden niet meer in staat waren de hun opgedragen taken te vervullen. De Commissie bleef in Brussel op post tot 9 november. Daarna weken de meeste commissieleden met Duitse steun uit naar Den Haag, waar zij het Vlaamsch Comité Vlaamsch Comité
Het Vlaamsch Comité (1918-1919) werd opgericht om enerzijds de gemeenschappelijke politieke doeleinden van het activisme op het internationale forum aan de bod te brengen en anderzijds de... Lees meer
vormden. De Duitsers en de activisten hoopten (tevergeefs) dat zij van daaruit op de vredesbesprekingen konden wegen (zie: activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
).

Het archief van de Raad van Vlaanderen documenteert de geschiedenis van de Commissie van Zaakgelastigden.

Literatuur

– Les Archives du Conseil de Flandre, 1929.
– L. Wils, Flamenpolitik en Aktivisme, 1974.
– D. Vanacker, Het aktivistisch avontuur, 1991.
– C. Van Everbroeck, August Borms, 2005.
– L. Vandeweyer, Conglomeraatsarchief van de Raad van Vlaanderen, het Propagandabureau, Nationaal Verweer, de Nationalen Bond voor de Belgische Eenheid, Jacques Pirenne en Henri Pirenne, 1908-1939, 2014.
– L. Wils, Onverfranst, onverduitst? Flamenpolitik, Activisme, Frontbeweging, 2014.

Suggestie doorgeven

1973: Hendrik D. Mommaerts (pdf)

1998: Pieter Van Hees (pdf)

2023: Antoon Vrints

Inhoudstafel