De Boeck, August

Vlaams componist tussen romantiek en impressionisme

August de Boeck kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn vader, dorpsorganist en dirigent Florimond De Boeck. Hij schreef zich op veertienjarige leeftijd in aan het Koninklijk Muziekconservatorium  in Brussel en behaalde er eerste prijzen harmonie, contrapunt, fuga en orgel. In 1891 behaalde hij de virtuositeitsprijs voor orgel. Orkesttechniek en compositie studeerde hij bij zijn vriend en privéleraar Paul Gilson (1865-1942).

De Boeck werd leraar harmonie aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen (1909-1920) en aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel (1920-1930). Van 1921 tot 1930 was hij directeur van het Stedelijk Muziekconservatorium in Mechelen, waar hij de opleiding verbreedde met de cursus muziekgeschiedenis en hij doceerde zelf harmonie. Van 1919 tot 1921 was hij tijdelijk inspecteur van het muziekonderwijs in het Vlaamse landsgedeelte. Als organist was hij werkzaam aan de O.-L.-Vrouwkerk in Merchtem, aan de Sint-Bonifaciuskerk in Elsene en aan de kerk van de karmelieten te Brussel.

De Boeck schreef niet minder dan 400 composities: vijf  opera’s, symfonische werken, cantates, religieuze muziek, liederen en een reeks werken voor diverse instrumentale bezettingen. Hij staat geboekstaafd als een van de meest romantische Vlaamse componisten, al probeerde hij uiteenlopende genres uit. Samen met Gilson en Lodewijk Mortelmans Mortelmans, Lodewijk
Lodewijk Mortelmans (1868-1952) was achtereenvolgens leraar en directeur van het Antwerpse conservatorium. Hoewel hij grote bewondering koesterde voor Peter Benoit, brak hij gaandeweg met... Lees meer probeerde hij zich los te maken van de al te grote invloed van Peter Benoit en hij zocht naar Europese aansluiting. Dat werd in de Vlaamse muziekwereld als revolutionair beschouwd. In zijn Rapsodie Dahoméenne (1893) bewijst De Boeck dat hij zich de lessen van Gilson en de voorbeelden van de Russische meesters op een heel persoonlijke wijze had eigen gemaakt. Zijn intuïtieve composities vinden aansluiting bij de late romantiek, met de lyriek, kleur en kracht van Russische componisten als Rimski-Korsakov (die hij enkele keren ontmoette in Brussel) en Borodin. Ook de iets verfijndere Franse symfonische traditie van Saint-Saëns en Dukas klinkt door in zijn werken, net als De Boecks voorliefde voor het Franse impressionisme. Maurice Ravel verklaarde dat enkele Franse liederen van De Boeck ‘even mooi waren als die van Gabriël Fauré’. Humor, aangrijpende lyriek en magistrale orkestratiekunst in het oeuvre van De Boeck brachten de Vlaamse muziek op Europees niveau.

Van overtuigd Vlaamsgezind tot belgicist

Frits Celis schreef: ‘Indien geen Flamingant in de enge betekenis, was hij zich nochtans ten volle bewust van zijn zending als Vlaams kunstenaar’. De Boeck raakte ingeburgerd in de meest uiteenlopende Brusselse kringen. Zijn werk werd uitgevoerd in de Franstalige kunstkring ‘L’Essor’. In het flamingantische milieu rond de letterkundige Emmanuel Hiel Hiel, Emanuel
Emanuel Hiel (1834-1899) was een Vlaamse dichter en schrijver. Als radicaal-democratische, vrijzinnige flamingant speelde hij een belangrijke rol in het Vlaamsgezinde verenigingsleven in ... Lees meer ontwikkelde De Boeck  een Vlaamsgezinde overtuiging.  Hij ijverde voor de uitvoering van de werken van Benoit in Brussel.

Het ‘Muziekfonds’, gesticht om grote Vlaamse muzikale manifestaties in Brussel te organiseren, voerde De Boecks cantates Vliegt de Blauwvoet, Huldezang aan Hendrik Conscience én Gloria Flori uit. In Antwerpen kwam De Boeck in contact met strijdende flaminganten zoals Raf Verhulst Verhulst, Raf
Raf Verhulst (1866-1941) was een Vlaamsgezinde schrijver, journalist en docent, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol opeiste in het activisme. Lees meer , die hem het libretto voor de opera Reinaert de Vos bezorgde. De Boeck werd door zijn Antwerpse vrienden getypeerd als een ‘Vlaming uit één stuk, maar die de politiek terzijde laat’. De Boeck schreef in 1909 de cantate Vliegt de Blauwvoet op tekst van Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer voor de inhuldiging te Roeselare van het Rodenbachmonument (zie Monumenten Monumenten
Voor de Vlaamse beweging monumenten oprichtte, ging België haar daarin reeds voor. Na de onafhankelijkheid van 1830 ontstond in België een uitgebreide en diverse historische cultuur, die ... Lees meer ). Na de uitvoering tilden studenten De Boeck op onder het roepen van: ‘Leve Vlaanderen! Storm op zee!’. In 1909 richtte hij in zijn geboortedorp Merchtem een ‘Vlaamsche Kring’ op waar onder anderen Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer een voordracht hield.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer weigerde  De Boeck het aanbod van de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer om directeur te worden van het Koninklijk Vlaamsch Conservatorium Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen
Het Koninklijk Conservatorium Antwerpen is een onderwijsinstelling voor dans, drama en muziek. In 1898 was het de eerste Nederlandstalige instelling voor hoger onderwijs in België. ... Lees meer van Antwerpen.  Hij onthield zich van elke politieke activiteit. Niettemin beschouwde Emiel Hullebroeck, Hullebroeck, Emiel
Emiel Hullebroeck (1878-1965) was een Vlaamsgezinde componist en dirigent. Hij is van grote betekenis geweest voor de Vlaamse liedbeweging in de 20ste eeuw en voor het sociale statuut van... Lees meer overtuigd Vlaamsgezind en later een autoriteit binnen de Vlaams-nationalistisch georiënteerde muziekwereld, hem omstreeks 1918 als een van de koplopers van het ‘Vlaamsche kamp’. Na de oorlog nam De Boeck afstand van de Vlaamse beweging. In 1922 stemde hij, als lid van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, tegen de vervlaamsing van de Gentse universiteit Universiteit Gent
Lees meer , waardoor hij bij Vlaamsgezinden in ongenade viel. Zijn leerlingen echter die tot de Vlaams-nationalistische strekking behoorden, zoals Renaat Veremans Veremans, Renaat
Renaat Veremans (1894-1969) was een van de populairste componisten van zijn generatie. Hij trad op als dirigent gedurende vele Nationale Zangfeesten en IJzerbedevaarten. Lees meer en Gaston Feremans Feremans, Gaston
Gaston Feremans (1907-1964) was een Vlaamsgezinde componist en dirigent, die op tal van Vlaams-nationalistische bijeenkomsten optrad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stapte hij in de ‘cult... Lees meer , bleven hem op de handen dragen en werden vurige propagandisten van zijn composities.

Door aanhangers van de Vlaams-nationalistische strekking, zoals Walter Weyler, werd betreurd dat ze De Boeck nooit volledig voor hun idealen hadden kunnen winnen. De verklaring daarvoor zochten zij in de Eerste Wereldoorlog en de Franstalige Brusselse kringen waarin De Boeck vertoefde.

De Boeck was ongetwijfeld Vlaamsvoelend, maar het politieke debat rond de Vlaamse cultuurstrijd interesseerde hem niet. Hij was bevriend met flaminganten, maar was ook als belgicist welkom in het Brusselse Franstalige milieu. Na zijn pensioen in 1930 trok De Boeck zich volledig terug van het publieke leven om zich in zijn landhuis in Merchtem toe te leggen op het tuinieren.