Duclos, Adolf
Adolf Duclos (1841-1925) was priester van het bisdom Brugge en publicist. Hij was vooral bekend als geëngageerd pleitbezorger van het West-Vlaamse taalparticularisme en ideologisch bewerkstelliger van de monumentenzorg in Brugge naar een uniforme zogenaamde ‘Brugse’ stijl. Hij kan moeilijk als een voorvechter van de Vlaamse emancipatie worden bestempeld.
Levensloop
Adolf Duclos was de oudste zoon van een medestichter van de Union constitutionelle conservatrice in Brugge en was een achterkleinzoon van de stichters van het Vaderlandsch Dagblad, later de Gazette van Brugge Gazette van Brugge
De Gazette van Brugge (1796-1919) van de Brugse drukker-uitgever Joseph Bogaert was aanvankelijk een neutraal nieuwsblad. In de 2de helft van de 19de eeuw evolueerde de krant tot een uitg... Lees meer genoemd.
In de retorica van het Sint-Lodewijkscollege in Brugge kreeg Duclos les van Leonardus L. de Bo De Bo, Leonardus
Leonard-Lodewijk de Bo (1826-1885) was een priester, jarenlang leraar aan het Sint-Lodewijkscollege in Brugge en overleden als pastoor-deken van Poperinge. Hij was lexicoloog van het West... Lees meer , die zijn aandacht voor de Vlaamse taal- en cultuurbeweging stimuleerde. Deze aandacht groeide nog toen hij tijdens zijn priesterstudies in contact kwam met Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer .
Na zijn priesterwijding in 1865 werd Duclos in Torhout aangesteld als leraar en surveillant van de Bisschoppelijke Normaalschool. In 1868 keerde hij terug naar Brugge als bewaarder der Heilige Relikwieën, maar hij moest in november 1889 opnieuw vertrekken als pastoor van Pervijze en vanaf juli 1897 van Ieper. In 1903 keerde hij definitief terug naar zijn geboortestad, waar hij titulair kanunnik werd van de Sint-Salvatorskathedraal. Hij werd tevens econoom-opziener van de bisschoppelijke onderwijsgestichten (1910) en kanunnik-cantor (1911)
Neogotiek en monumentenzorg
Duclos was een uiterst actief man. Hij behoorde tot de generatie van overtuigde neogotici en onderhield in Brugge contacten met adepten van Augustus W.N. Pugin (bijvoorbeeld: James Weale Weale, James
James Weale (1832-1917) deed onderzoek naar de geschiedenis van Brugge. Zo droeg hij bij aan de herwaardering van het Vlaamse kunstpatrimonium. Ook was hij bevriend met Guido Gezelle. ... Lees meer , John Sutton en Jean-Baptiste de Bethune de Bethune, Jean-Baptiste
Baron Jean-Baptiste Emmanuel de Bethune (1853-1907) was een politicus en gouverneur van West-Vlaanderen die door Guido Gezelle werd gestimuleerd om in het Nederlands te publiceren, bijvoo... Lees meer ). Deze neogotische beweging had banden met het ultramontanisme, dat in de archeologisch-liturgisch onderbouwde neogotiek een middel zag tot herstel en herwaardering van de middeleeuwse christelijke maatschappij. De Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas kon hem onder zijn actieve leden rekenen. Als geboren en getogen Bruggeling zou hij steeds het herstel en behoud van het historische Brugge bepleiten. Voor Duclos was dit in navolging van Eugène Viollet-le-Duc eerder een voltooien van gebouwen en het modelleren van de historische binnenstad naar een gedroomd ideaal stadsbeeld. Omwille van zijn profiel van oudheidkundige en zijn kennis van de monumentenzorg werd hij briefwisselend lid van de Koninklijke Commissie voor Monumenten (1904).
Taalparticularisme
Naast een actief neogotisch propagandist was Declos, in het spoor van De Bo en Gezelle, een overtuigde pleitbezorger van de Vlaamse taal en cultuur, ook al publiceerde hij zijn bekendste publicaties over het historische Brugge en monumentenzorg (art des façades à Bruges in 1902 en Bruges, histoire et souvenirs in 1910) eerst in het Frans. In het bewaren en promoten van de volkstaal zag hij zoals vele ultramontaanse katholieken een garantie voor het behoud van de christelijke cultuur. Zo zette hij zich in voor de herleving van oude feesten en processies (bijvoorbeeld de jubelprocessie in Veurne in 1870, de Guldensporenstoet in Brugge in 1887 en de afgelaste manifestatie ter gelegenheid van de 600ste verjaardag van de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer in Kortrijk), het bekendmaken van Brugge bij het grote publiek door het publiceren van de eerste stadsgidsen en de vernederlandsing van straatnamen en gemeenteraadsvergaderingen. In 1903 richtte hij de Brugse afdeling van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer op en later ook nog die van Pervijze en Ieper.
Duclos heeft echter vooral naam gemaakt als een onverzoenlijke taalparticularist Taalparticularisme
Lees meer en tegenstander van een algemene Nederlandse taal. Daarom bracht hij Gezelle in contact met de Friese taalgeleerde Johan Winkler Winkler, Johan
Johan Winkler (1840-1916) was een Friese dialectoloog en naamkundige die vanaf de jaren 1880 interesse had voor de West-Vlaamse taalbeweging en volkscultuur. Hij sloot vriendschappen met ... Lees meer . Als hoofdredacteur bracht hij het in 1865 door Gezelle en Weale gestichte blad Rond den Heerd Rond den Heerd
Rond den Heerd was een West-Vlaams geïllustreerd volks- en taalkundig weekblad, dat naar Engels model werd gesticht door James Weale en Guido Gezelle. Het profileerde zich als een ‘leer- ... Lees meer tot hernieuwde bloei; hij zou het tijdschrift laten uitgroeien tot het officiële orgaan van Davidsfonds Brugge. Duclos werd voorzitter van de in 1874 opgerichte Gilde van Sinte Luitgaarde Gilde van Sinte Luitgaarde
De Gilde van Sinte Luitgaarde was een in Brugge opgerichte culturele vereniging die vanaf 1874 de rechten van het West-Vlaams verdedigde en een aanval tegen het taalparticularisme trachtt... Lees meer , die werd opgericht ter verdediging van de rechten van het West-Vlaams binnen de algemene Nederlandse geschreven taal.
Gedurende bijna twintig jaar stond hij in Rond den Heerd en daarbuiten op de bres voor het West-Vlaamse dialect en het taalparticularisme. Hierdoor betoonde hij zich een fel tegenstander van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer , die de grondslag probeerde te leggen voor een gemeenschappelijke Nederlandse taal voor Vlaanderen en Nederland. Duclos vreesde dat door een algemene Nederlandse taal het protestantisme in België zou kunnen binnendringen. Daarmee stond hij op één lijn met andere oud-ultramontanen als Arthur Verhaegen Verhaegen, Arthur
Arthur Verhaegen (1847-1917) speelde een prominente rol bij de omslag die een aantal ultramontanen ca. 1886 maakte in de richting van structurele initiatieven ter emancipatie van de volks... Lees meer . Zijn onwrikbare standpunt en te grote zelfverzekerdheid zorgden ervoor dat er wrijvingen ontstonden met Gezelle en de andere West-Vlamingen. Als gevolg daarvan daalde Duclos' prestige.
Priester Duclos kan moeilijk een voorvechter worden genoemd van de Vlaamse emancipatie of promotor van de Vlaamse beweging. Wél had hij een enorme en actieve sympathie voor de volkstaal en volkscultuur en promootte hij deze vanuit zijn ultramontaanse ideologische opvattingen.
Werken
– Tillo de Saks. Eene Westvlaamsche vertelling, 1871.
– De oude kuste van Vlaanderen, 1871.
– Jan Breidel en Pieter De Coninck, 1877.
– Onze helden van 1302, 1880.
– Reyvaart of de wraak van den Tempelier. Vaderlandsche tafereelen 1319-1322, 1881.
– L'art des façades à Bruges, 1902.
– Bruges. Histoire et Souvenirs, 1910.
– Bruges en un jour, 192018.
– Two days in Bruges, 19235.
Literatuur
– F. Bonneure, Adolf Duclos: driftig en behoudsgezind. 1993.
– J. De Maeyer (red.), De Sint-Lucasscholen en de neogotiek, 1862-1914. Leuven, 1988.
– W. Rombauts, De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (1886-1914), dl. 1, 1979.
– L. van Biervliet. Is Brugge zot, ziek of uniek?, in: A. Bergmans et alii (red.), Neostijlen in de negentiende eeuw. Zorg geboden?, Leuven, 2002, pp. 118-129.