Gilde van Sinte Luitgaarde
De Gilde van Sinte Luitgaarde was een in Brugge opgerichte culturele vereniging die vanaf 1874 de rechten van het West-Vlaams verdedigde en een aanval tegen het taalparticularisme trachtte te pareren.
De Gilde van Sinte Luitgaarde was een vereniging ter ondersteuning van de Vlaamse taal en het traditionele cultuurgoed ("voor Taal en Oudheid"), in het bijzonder door de redactie en uitgave van het tijdschrift Rond den Heerd Rond den Heerd
Rond den Heerd was een West-Vlaams geïllustreerd volks- en taalkundig weekblad, dat naar Engels model werd gesticht door James Weale en Guido Gezelle. Het profileerde zich als een ‘leer- ... Lees meer en het tijdelijk daarnaast verschijnende bijvoegsel Archivenboek.
De stichtingsvergadering vond plaats op 13 februari 1874. Ze werd voorgezeten door Desideer Meersseman (erevoorzitter), Adolf Duclos Duclos, Adolf
Adolf Duclos (1841-1925) was priester van het bisdom Brugge en publicist. Hij was vooral bekend als geëngageerd pleitbezorger van het West-Vlaamse taalparticularisme en ideologisch bewerk... Lees meer (voorzitter, tevens eigenaar en redacteur van het tijdschrift) en Pieter Baes Baes, Pieter
Pieter Baes (1848-1907) was priester en diocesaan hoofdinspecteur voor het lager onderwijs in het bisdom Brugge; waar hij een belangrijke bijdrage aan de taalemancipatie leverde. Lees meer (secretaris of griffier). De leden bestonden vooral uit West-Vlaamse West-Vlaanderen
Lees meer priesters en collegeleraars. Het epicentrum was het Sint-Lodewijkscollege in Brugge, met als inspirerende figuur Leonardus Lodewijk De Bo De Bo, Leonardus
Leonard-Lodewijk de Bo (1826-1885) was een priester, jarenlang leraar aan het Sint-Lodewijkscollege in Brugge en overleden als pastoor-deken van Poperinge. Hij was lexicoloog van het West... Lees meer . De gilde verdedigde de rechten van het West-Vlaams binnen de algemene Nederlandse geschreven taal Taal
De ontwikkeling van het Nederlands vormde tot diep in de 20ste eeuw een fundamenteel aandachtspunt in de Vlaamse beweging. De wijze waarop het geschreven en gesproken Nederlands gehanteer... Lees meer . De aanleiding tot de oprichting vormde de aanval van Jan Nolet de Brauwere van Steeland Nolet de Brauwere van Steeland, Jan
Jan Nolet de Brauwere van Steeland (1815-1888) was van Nederlandse afkomst en vestigde zich in Vlaanderen. Hij was de auteur van kritisch en hekelend proza, waarmee hij onder andere ijver... Lees meer tegen de West-Vlaamse taalparticularisten tijdens de zitting van de Académie royale de Belgique. Classe des Lettres van 2 februari 1874, in het Nederlands herhaald in het aprilnummer van De Toekomst De Toekomst (1857-1898)
De Toekomst (1857-1898) was een pedagogisch en taal- en letterkundig tijdschrift. Lees meer . De even heftige tegenaanval van sommige priester-gildeleden zorgde voor ongerustheid bij de kerkelijke overheid.
Werking
Naast de vergaderingen van de raad (tot 1883) werden in Brugge in totaal vier algemene vergaderingen gehouden (18 augustus 1874, 1 mei 1876, 20 augustus 1877 en 21 augustus 1878). De Handelingen (I-IV, 1875-1879) verschenen eveneens in Brugge. Het ledenaantal schommelde tussen 78 en 142, maar slechts circa 2 op 5 was aanwezig op de algemene vergaderingen; over de periode 1874-1878 telt men in totaal 94 leden (waarvan 68 priesters, voornamelijk uit West-Vlaanderen). Hoewel Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer als de peetvader van de vereniging werd beschouwd, distantieerde hij er zich in feite van. Hij bleef die overigens Sint-Lutgardisgilde Sint-Lutgardisgilde
De Sint-Lutgardisgilde is een culturele gilde naar middeleeuws model die Guido Gezelle in 1862 ter bevordering van de Vlaamse taal- en letterkunde wilde oprichten, maar niet werd gerealis... Lees meer noemen, naar de benaming van de gilde die hij in 1862 had willen oprichten. Hij woonde geen enkele vergadering bij, wat Baes ‘een beproeving’ voor de gildeleden noemde. Met de oprichting van Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer afdelingen in West-Vlaanderen in het voorjaar van 1875 was de vereniging over haar hoogtepunt heen.
Later werden herhaaldelijk pogingen ondernomen om de gilde nieuw leven in blazen, zonder succes. Zelfs Gezelle deed dat nog in april-juni 1896, met steun van Meersseman en Baes. Uiteindelijk verleende de Brugse bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer geen toelating, uit vrees voor een heropflakkerend flamingantisme in de West-Vlaamse colleges. De strijd voor het behoud van de gewesttaal behoorde immers tot een van de vaste ingrediënten in de negentiende-eeuwse West-Vlaamse studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer .
Literatuur
– P. Allossery, Kan. Adolf Duclos (1841-1925). Met een kijk op den zogenaamden taalpartularistenstrijd, 1930.
– J. Geldhof, Pieter Baes en de Gilde van Sinte Luitgaarde, in: Biekorf, jg. 60, 1959, pp. 301-307.
– A. Viaene, Guido Gezelle en de Gilde van Sinte Luitgaarde, in: Biekorf, jg. 64, 1965, pp. 366-384.
– R. Vanlandschoot, De gilde van Sinte Luitgaarde 1874-1875: Westvlaamse aspecten. Uitgesproken en onuitgesproken verhoudingen tegenover Guido Gezelle, in: Gezellekroniek, jg. 13, 1978, pp. 75-116 en p. 15, 1981, pp. 19-64.
– J. de Mûelenaere, Gezelle en Izegem, in: Ten Mandere, jg. 22, 1982, pp. 51-86.