Filliaert, Juul

Juul Filliaert volgde lager middelbaar onderwijs aan het Sint-Bernarduscollege in Nieuwpoort. Door zelfstudie, via diverse mentoren en door zijn breed engagement in het plaatselijke katholieke verenigingsleven in Nieuwpoort werkte hij tijdens het decennium voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer intensief aan zijn intellectuele ontwikkeling.

De Vlaamse beweging

Cyriel Delaere Delaere, Cyriel
Cyriel Delaere (1861-1917) was een Vlaams katholiek priester-leraar en schrijver. Hij steunde de Vlaamse scholieren- en studentenbeweging en trok mee de tijdschriften Biekorf en De Vlaams... Lees meer , die van 1894 tot 1907 hoofdredacteur was van het tijdschrift De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer van de katholieke Vlaamse studentenbeweging en vanaf 1898 onderpastoor in Nieuwpoort, bracht Filliaert in contact met de Vlaamse beweging. Zo betrok hij hem bij zowel het weekblad Nieuwsblad van Nieuwpoort en het kanton als bij de lokale afdeling van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer . In een lezing voor deze vereniging op 13 oktober 1912, die pas in 1990 zou worden gepubliceerd in de postume verzamelbundel Van zijn hand, formuleerde Filliaert zijn flamingantische overtuiging onder de titel Van Vlaamsche Toestanden.

Filliaerts journalistieke bedrijvigheid en Vlaamsgezindheid inspireerden hem vanaf omstreeks 1910 ook tot literair werk, dat werd opgenomen in West-Vlaamse tijdschriften en in bladen met een landelijke reikwijdte zoals Dietsche Warande en Belfort Dietsche Warande en Belfort
Dietsche Warande en Belfort was een Vlaams tijdschrift voor literatuur- en geestesleven. Het ontstond in 1900 door de samensmelting van de tijdschriften Dietsche Warande en Het Belfort.... Lees meer en Ons Volk Ontwaakt Ons Volk
Ons Volk Ontwaakt begon in 1911 als Vlaamsgezind weekblad en evolueerde – vooral na de naamswijziging naar Ons Volk in 1932 – tot een katholiek gezinsmagazine. Lees meer . Een en ander leidde ertoe dat hij solliciteerde voor een redacteurschap toen de katholieke en Vlaamsgezinde krant De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer in 1914 in de steigers werd gezet. Toen het dagblad in 1919 effectief van de persen rolde, werd Filliaert één van de correspondenten voor de kuststreek.

De Eerste Wereldoorlog

Na de verwoesting van Nieuwpoort bij het begin van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer week Filliaert, die door een chronische middenoorontsteking niet in de loopgrachten terechtkwam, met zijn familie uit naar De Panne. Hij werd er medewerker en later redactiesecretaris van de oorlogskrant De Belgische Standaard De Belgische Standaard
Lees meer van kapucijnerpater Ildefons Peeters Peeters, Ildefons
De loyaal-Belgische en Vlaamsgezinde kapucijnerpater Ildefonds Peeters (1886-1929) was samen met Marie-Elisabeth Belpaire de sterkhouder van de krant De Belgische Standaard (1915-1919). ... Lees meer en maakte er deel uit van het milieu van Vlaamsgezinde intellectuelen rond Marie-Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer .

Filliaert, een boekhouder met zowel culturele als commerciële aanleg, was tijdens de oorlog intensief betrokken bij de realisatie van twee tentoonstellingen met beeldende kunstenaars die als militair aan het IJzerfront vochten. De tentoonstellingen waren een initiatief van De Belgische Standaard. Met die projecten legde hij tegelijk de basis voor zijn persoonlijke kunstcollectie. In De Panne trad hij ook op als boekhandelaar en als uitgever van onder andere oorlogsliteratuur van Vlaamse frontsoldaten en van een Vlaamsche Liederenbundel. In De Belgische Standaard publiceerde Filliaert onder meer een reeks over de verwoesting van zijn geboortestad, die in 1938 in boekvorm werd gebundeld onder de titel Dood van Nieupoort.

Het interbellum

Na de Eerste Wereldoorlog keerde Filliaert terug naar Nieuwpoort, waar hij zich vestigde als zelfstandig verzekeringsmakelaar en tegelijk tot 1930 werkte voor de Rechtbank voor Oorlogsschade, eerst in Veurne en later in Ieper.

Allerhande (persoonlijke) spanningen, onder andere met sommige geestelijken, leidden ertoe dat het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer in Nieuwpoort pas in 1928 kon worden heropgericht. Filliaert, die de vernieuwde statuten schreef, werd secretaris. Hij trad in de jaren 1920 ook op als medeoprichter van een boerengilde en een onderlinge verzekeringsmaatschappij van landbouwers en als adviseur van die organisaties en hun leden. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 werd vanuit die hoek in Nieuwpoort een katholieke scheurlijst ingediend, waarop hij zonder succes kandideerde.

Tot zijn overlijden bleef Filliaert zeer actief als journalist, literator en plaatselijk en regionaal historicus en volkskundige. Wat dat laatste betreft schreef hij onder andere over de 17de-eeuwse kaperskapitein Jean Bart (Jan Bart) uit Duinkerke, de Vlaamse IJslandvaarders en de 19de-eeuwse West-Vlaamse priester en taalparticularist Leonard De Bo De Bo, Leonardus
Leonard-Lodewijk de Bo (1826-1885) was een priester, jarenlang leraar aan het Sint-Lodewijkscollege in Brugge en overleden als pastoor-deken van Poperinge. Hij was lexicoloog van het West... Lees meer , over wie zijn laatste publicatie handelde.

De Tweede Wereldoorlog

In mei 1940 ontvluchtte Filliaert, zoals in 1914, het oorlogsgeweld, wat een jaar later aanleiding gaf tot het boek Meidagen 1940 in Vlaanderens Westhoek. Na zijn terugkeer was hij lid en vanaf 1943 voorzitter van het Kunstenaarsgild van de Westhoek en voorzitter van de Nieuwpoortse Kamer van Letterkundigen. Filliaert fungeerde, onder meer voortbouwend op zijn ervaringen uit de periode 1914-1918, vanuit die positie tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer als curator van tentoonstellingen van beeldende kunst. Doordat deze initiatieven werden opgezet in het kader van het door de Duitse bezetter gestuurde en gesuperviseerde cultuurbeleid van de provincie West-Vlaanderen, werd Filliaert na de Bevrijding twee keer opgepakt en enkele maanden geïnterneerd. Hij kreeg al spoedig eerherstel, maar overleed enkele jaren later op 58-jarige leeftijd.

Het archief en de kunstcollectie van Juul Filliaert worden bewaard en beheerd door zijn nazaten en in het bijzonder door zijn kleinzoon Luc Filliaert, die met publicaties en exposities het leven en het werk van zijn grootvader in de belangstelling brengt.