Mussche, Achilles

Ondanks zijn uitstekende resultaten moest Achilles Mussche op 14-jarige leeftijd de schoolbanken verlaten, omdat het arbeidersgezin waarin hij opgroeide het extra loon broodnodig had. Hij ging aan de slag als jongste bediende bij een exportbedrijf in de Gentse haven. Lang duurde dat niet, want Mussche slaagde er alsnog in om zijn ouders te overtuigen om hem verder te laten studeren en begon in 1911 aan de studies van onderwijzer. Toen hij in 1915 afstudeerde, kon hij meteen aan de slag in het stedelijk onderwijs. Mussche combineerde zijn werk met verdere studies, waardoor hij in 1918 ook het diploma van regent behaalde. Hij kwam aan de kost als leraar Nederlands aan de lagere en middelbare Rijksnormaalschool in Gent en daarna tot zijn pensionering in 1956 als rijksinspecteur Germaanse talen bij het normaalonderwijs. In 1966 werd Mussche benoemd tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (KANTL, 1886) is een instelling die zich in de loop van haar geschiedenis heeft ingezet zowel voor taalculturele, -wetenschappeli... Lees meer .

Activisme en journalistiek

Reeds als leerling aan de Gentse Normaalschool was hij een overtuigd flamingant Cultuurflamingantisme
Lees meer en socialist. Met onder anderen Maurice Roelants Roelants, Maurice
Maurice Roelants (1895-1966) was een Vlaamse literaire auteur en cultuurpromotor. Lees meer en Raymond Herreman Herreman, Raymond
Lees meer stichtte hij er het handgeschreven letterkundige tijdschrift Moderne Kunst, waarin hij artikels publiceerde onder het pseudoniem ‘blauwvoet’. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer koos Mussche, als zovele jonge Vlaamsgezinde intellectuelen die later het expressionisme omarmden, voor het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Wegens zijn engagement in deze collaboratiebeweging werd zijn diploma van regent in 1918 nietig verklaard en verloor hij zijn job als onderwijzer.

Mussche richtte zich op de journalistiek en was, samen met Wies Moens Moens, Wies
Lees meer en zijn vriend Herreman, van 1919 tot 1921 redacteur van Ons Vaderland Ons Vaderland (1914-1922)
Lees meer , het blad van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer . Korte tijd later raakte hij ook bevriend met Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer , met wie hij het literaire en politieke tijdschrift Ter Waarheid Ter Waarheid (1921-1924)
Ter Waarheid was een tijdschrift dat in 1921 werd opgericht door Joris van Severen en Achilles Mussche. Het zocht aansluiting bij het humanitaire expressionisme. Humanitaire en pacifistis... Lees meer . Oprichtte. Toen die laatste het blad echter meer en meer in een conservatief-katholiek nationalistische richting wilde sturen, trok Mussche zich terug uit de redactie. Als leraar aan de Gentse Normaalschool bleef hij nog publiceren in diverse Vlaamse en Nederlandse kranten en tijdschriften, in het bijzonder als essayist in het tijdschrift De Stem van Dirk Coster en als recensent in het Gentse socialistische dagblad Vooruit Vooruit (1884-1991)
Vooruit (1884-1991) was een Gents socialistisch dagblad waarin heel wat bijdragen verschenen van Vlaamse intellectuelen. In 1978 werd het blad een regionale editie van De Morgen, om in 19... Lees meer (vanaf 1928).

Dichterschap en onderwijs

Ondertussen ontpopte Mussche zich als dichter. Nadat hij in Ter Waarheid al een lang gedicht had gepubliceerd, verscheen in 1927 zijn eerste dichtbundel De twee vaderlanden, waarvoor hij de August Beernaertprijs en de Staatsprijs voor Poëzie ontving. Van de hymnische verzen in de geest van het humanitaire expressionisme in De twee vaderlanden evolueerde hij in de volgende decennia naar een poëzie met klassieke vormgeving (Koraal van den dood, 1938; Langzaam adieu, 1962) en bezinning op zowel het individuele gevoelsleven als de algemeen menselijke existentiële problematiek. Het humanitarisme van zijn poëzie zou hij nog verruimen en verdiepen in zijn scheppend proza: De Broeder van Hamlet (1949), waarin gestreefd wordt naar een synthese van individualisme en socialisme; Aan de Voet van het Belfort (1950), het sociaal-historisch fresco van de Vlaamse wevers; Gedenksteen van Rosa (1961), de geromantiseerde biografie van Rosa Luxemburg.

Daarnaast engageerde Mussche zich vanaf de jaren 1930 ook in het onderwijs, als auteur van toonaangevende leerboeken Nederlands. Hij zou een heel leven lang ijveren voor het correcte gebruik van een zuivere en levend Nederlands in Vlaanderen. Door zijn handboeken over woordenschat, uitspraakleer en taal- en stijlstudie hebben honderdduizenden leerlingen uit het lager Lager onderwijs
De ‘taalstrijd’ in Vlaanderen is op het niveau van het lager onderwijs minder problematisch verlopen dan op dat van het middelbaar en van het hoger onderwijs. Toch was de verfransing van ... Lees meer en middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer hun moedertaal beter leren beheersen en hanteren, terwijl ze door zijn bloemlezingen en poëtica werden ingewijd in de Nederlandse letteren.

Tweede Wereldoorlog en daarna

Vanuit zijn streven naar humanisme en gelijkheid in de samenleving ging Mussche tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer bij het verzet Verzet
Het georganiseerde verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Vlaamse provincies was doorgaans altijd Belgisch verzet: zowel op het vlak van de ideologische oriëntatie, de motieven en he... Lees meer . Hij werd een van de Gentse leiders van het Onafhankelijkheidsfront (OF) en was vooral actief in de sluikpers, als redacteur van het clandestiene OF-orgaan Het Belfort. Hij ontsnapte aan een arrestatie door de Gestapo door onder te duiken in een sanatorium in Astene.

Op 14 februari 1971 nam Mussche ontslag uit de redactie van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, waarvan hij sinds de stichting deel uitmaakte, uit protest tegen de publicatie van de Zevende Brief rondom Liefde en Dood (Nieuw Vlaams Tijdschrift, 1970, p. 833-846), gericht tot dichter en oud-Verdinaso Pol le Roy Le Roy, Pol
Dichter Pol le Roy (1905-1983) speelde tot 1941 een prominente rol binnen het Verdinaso en engageerde zich vervolgens in de Duitsch-Vlaamsche Arbeidersgemeenschap. Na de oorlog werd hij v... Lees meer , waarin auteur Jef Geeraerts de 1 mei-feesten hekelde en in scherpe bewoordingen schreef over de Tweede Wereldoorlog, de repressie Repressie
Lees meer en de naoorlogse toestand van ‘ontwaarding’ in Vlaanderen.

Mussche bleef tot zijn dood een gezaghebbende stem in het literaire en culturele landschap: als scheppend auteur, maar ook als voorzitter van culturele verenigingen als het Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer (1945-1966), de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen Vereniging van Vlaamse Letterkundigen
De Vereniging van Vlaamse Letterkundigen (VVL), opgericht in 1907 te Antwerpen, pleitte voor culturele toenadering tussen Noord en Zuid. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstonden interne... Lees meer en de Raadgevende Culturele Commissie van Omroep Oost-Vlaanderen heeft hij zijn stempel gedrukt op het Vlaamse cultuurleven.

Socialistisch flamingantisme

Zoals uit zijn literair oeuvre duidelijk blijkt, bleef Mussche zijn hele leven de humanistische en socialistische visie trouw. De Vlaamse kwestie was voor hem in de eerste plaats een sociaal-economisch probleem: ‘Met de geldmuur stort ook de taalmuur ineen.’ Met de hem eigen hartstochtelijkheid kantte hij zich tegen elk stelsel van taalfaciliteiten Faciliteiten
Al sinds de eerste taalwet (1873) voorzag de wetgever in faciliteiten. Deze tegemoetkomingen gaven aanleiding tot tegengestelde interpretaties door Nederlandstaligen en Franstaligen, zo ... Lees meer en kwam hij op voor een culturele autonomie met wettelijke en structurele waarborgen voor de ideologische minderheden. De bescherming van de Vlaamse gemeenschap tegen een egoïstische ‘ franskiljonse Franskiljon
'Franskiljon' is in het traditionele flamingantische discours de benaming van een voorstander en bevorderaar van de verfransing in Vlaanderen. Het begrip kenmerkt iemand die overtuigd is ... Lees meer ’ klasse, zowel op sociaal-economisch als op cultureel vlak, achtte hij een socialistische plicht waarvoor hij binnen de eigen partij ijverde.

Mussche was de voorzitter van het initiatiefcomité (bestaande uit R. de Buck, Willy Calewaert, R. Cliquet, L. de Coninck, Marcel Deneckere Deneckere, Marcel
Marcel Deneckere, hoofdredacteur van weekblad Links, was een Vlaamse socialist die pleitte voor sociaal federalisme en Vlaamse standpunten binnen de unitaristische BSP. Zijn kritiek op h... Lees meer , H. de Geest, Jaap Kruithof, F. Lauwers, A. Major, Ernest Mandel Mandel, Ernest
Historicus Ernest Mandel (1923-1995), hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel, was bijzonder actief in de Belgische en de internationale trotskistische beweging en formuleerde onder... Lees meer , Renaat Merecy Merecy, Renaat
Renaat Merecy (1909-1987) was een Vlaamsgezinde socialist, die als overtuigde vrijzinnige een fervente verdediger was van het rijksonderwijs, waarin hij gedurende heel zijn beroepsloopbaa... Lees meer , L. de Pauw en F. Polk) dat het Manifest van Vlaamse Socialisten opstelde en op 21 december 1961 verspreidde met een groots opgezette campagne voor ondertekening, met de bedoeling de Vlaamse socialisten en vooral de leiding van de Belgische Socialistische Partij Belgische Socialistische Partij
Lees meer aan te sporen om mee de leiding van de Vlaamse strijd voor gelijkberechtiging en culturele autonomie op zich te nemen (gepubliceerd in Links Links
Lees meer , 23 december 1961). De culturele autonomie zag hij, in de lijn van de door hem bewonderde August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer , ‘als een grote kans, niet om ons op te sluiten en te verlustigen aan folklore, maar om ons te ontplooien en om als wereldburgers deel te hebben aan de universele cultuur, maar met behoud van onze eigen persoonlijkheid’.