Schoep, Jozef
Jozef Schoep (1848-1881) was een Vlaamse arbeider die een centrale rol speelde in een taalincident waarrond de Vlaamse beweging zich mobiliseerde en de regering onder druk zette. Dit symbolische dossier speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van de eerste taalwet in 1873.
Jozef Schoep was een Vlaamse arbeider die eind 1872 in het middelpunt van de aandacht van Vlaamsgezind België kwam te staan omwille van zijn centrale rol in een bekend taalincident. Eind negentiende en begin twintigste eeuw brachten Vlaamsgezinde auteurs zoals Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer en Alfons Prayon-van Zuylen Prayon-Van Zuylen, Alfons
Jurist en publicist Alfons Prayon-van Zuylen (1848-1916) was een vrijzinnige en progressieve flamingant, die zich zowel engageerde in het (Brusselse) liberale flamingantisme als in de sam... Lees meer dit incident in verband met ‘de zaak Coucke en Goethals’ (1860) Coucke en Goethals
De zaak Coucke en Goethals diende voor de Vlaamse beweging lange tijd als hét symbool van de taaltoestanden in het gerecht. Daarbij werd aangeklaagd dat de Frans onkundige Pieter Goethals... Lees meer en ‘de zaak Karsman’ (1863). Karsman, Jacob
Lees meer In alle drie de gevallen leidde de achterstelling van het Nederlands binnen het gerecht tot wantoestanden.
Het taalincident ontstond toen de eentalige Vlaamse arbeider Schoep op 19 oktober 1872 de geboorte van zijn zoon ging aangeven op het gemeentehuis van Sint-Jans-Molenbeek. Toen de ambtenaar de akte enkel in het Frans wilde opstellen, weigerde Schoep de aangifte te doen. In 1844 gebeurde dit al eens bij Domien Sleeckx Sleeckx, Domien
Domien Sleeckx (1818-1901) was op meerdere vlakken een pionier in de Vlaamse emancipatiestrijd, in het bijzonder in de vernederlandsing van het onderwijs. Lees meer . Schoep werd hiervoor op 13 februari 1873 tot een boete van 50 frank en de gerechtskosten veroordeeld. Deze veroordeling veroorzaakte groot protest. Kamerlid Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer drong in het parlement aan op een snelle behandeling van het op 13 april 1872 ingediende wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer inzake het taalgebruik in rechtszaken. Schoep tekende ondertussen beroep aan, maar men verbood zijn advocaten, F. de Laet en A. de Pooter, in het Nederlands te pleiten. Na protest werd dit wel toegestaan. De voorwaarde was echter dat de pleidooien volledig voor de rechters in het Frans vertaald zouden worden. De voorzitter weigerde daarnaast de eis van de verdediging om het Franse requisitoir voor Schoep in het Nederlands te vertalen. Dit gaf aanleiding tot zoveel tumult dat de zaal bij de sessie van 14 maart 1873 ontruimd diende te worden.
In het Hof van Cassatie werden de twee advocaten daarna bijgestaan door de Brusselse advocaat Edmond Picard. Picard, Edmond
Edmond Picard (1836-1924) was een belangrijk jurist en publicist. Hij publiceerde over de Belgische wetgeving en kunst, maar ook over wat hij zag als de Belgische ziel. Lees meer Schoep werd niet alleen opnieuw veroordeeld, maar er werd ook een arrest (12 mei 1873) geveld dat advocaten het recht ontzegde in het Nederlands te pleiten. De verontwaardiging bij Vlaamsgezinden barstte nu helemaal los, en (bijna) de voltallige Gentse balie (74 advocaten) zond een protestmemorandum naar de Kamer waarin ze erop wees dat het taalgebruik in rechtszaken enkel via een wet geregeld kon worden. De Vlaamse vrijzinnige volksmaatschappij De Veldbloem De Veldbloem
Lees meer organiseerde op 29 juni 1873 een protestmanifestatie in Brussel, waarop ongeveer 9000 mensen aanwezig waren.
De flaminganten gebruikten de onrust rond de zaak-Schoep om de druk op de regering te vergroten en een bredere aanhang te mobiliseren. In deze context werd het wetsvoorstel-Coremans behandeld, wat een belangrijke rol speelde bij de ondertekening van de eerste taalwet op 17 augustus 1873 rond strafrechtzaken. Toen Schoep in de winter van 1881 overleed, was de burgerlijke stand van diens zoon nog steeds niet geregeld. De Veldbloem bracht een fonds bijeen voor het rechteloze kind, waardoor de situatie uiteindelijk in 1882 was opgelost.
Literatuur
– P. Fredericq, Schets eener geschiedenis der Vlaamsche Beweging, dl. 1, 1906.
– H.J. Elias, Geschiedenis van de Vlaamse gedachte, dl. 3, 1971.
– J.M. Lermyt, De eerste taalwet, die op de strafrechtspleging in 1873, in: L. Wils (red.), De houding van de politieke partijen tegenover de Vlaamse beweging in de 19de eeuw, 1972, (Standen en Landen, nr. 59), pp. 147-209.
– A. Prayon-van Zuylen, De Belgische Taalwetten, Gent, 1892.
– D.A. Stracke, Arm Vlaanderen. Brussel: nv De Standaard, 1922.
– L. Vandeweyer, De Brusselse vereniging De Veldbloem zoekt toenadeirng tot Hendrik Conscience. Twee pas ontdekte brieven, in: Wetenschappelijke Tijdingen, jg. 70, 2011, nr. 3, pp. 276-289.
– N. van der Sijs en R. Willemyns, Het verhaal van het Nederlands, 2009.
– H. van Goethem, De Taaltoestanden in het Vlaams-Belgisch gerecht 1795-1935, in: Verhandelingen van de KAWLSKB, jg. 52, 1990, nr. 134.
– E. Witte en H. van Velthoven. Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief. 2010.