Swerts, Lambert

Lambert Swerts was de oudste van acht kinderen van een Hasselste marmerbewerker. De diepgelovige Swerts was een tijd intern bij de Broeders van de Christelijke Scholen, eerst op het juvenaat te Bokrijk, nadien te Chaumont-Florennes. In 1923, op zestienjarige leeftijd, ging hij aan de slag bij de Centrale Bank in Hasselt, waar hij – op een korte onderbreking na, toen hij opnieuw bij de Broeders wilde intreden – tot 1935 zou werken.

Het interbellum: ontluikend schrijverschap en radicalisering

Aan het einde van de jaren 1920 stuurde hij enkele verzen van zijn hand ter beoordeling naar Hilarion Thans Thans, Hilarion
Hilarion Thans (1884-1963) was een minderbroeder, priester en auteur. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij verpleger en aalmoezenier en in het interbellum was hij leraar te Rekem. ... Lees meer , Limburgs franciscaan en literator. Deze antwoordde hem welwillend, waarna een vriendschap ontstond tussen beide mannen. Voortaan keurde Thans de teksten van zijn jongere vakgenoot, en maakte Swerts de manuscripten van de minderbroeder persklaar.

Tussen 1928 en 1930 gaf Swerts spreekbeurten voor de Limburgse Vlaamsch-Nationale Wachten Vlaamsch-Nationale Wachten
De Vlaamsch-Nationale Wacht(en) waren Vlaams-nationale groeperingen die in de jaren 20 voornamelijk in Antwerpen manifestaties beschermden en propagandistische meetings organiseerden. ... Lees meer (VNW), die later zouden opgaan in het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond (AVNJ) was een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging en militie ontstaan in 1928. Van 1934 tot 1941 was het de jeugdbeweging van het Vlaamsch ... Lees meer (ANJV). Hij gaf hun maandblad uit, Voor Altaar en Haard Voor Altaar en Haard
Lees meer , en stichtte onder deze naam ook een studiekring, die bijeenkwam in het Vlaams Huis in Hasselt. In 1932 was hij initiatiefnemer van een herdenkingscomité voor Limburgs novellist Alfons Jeurissen, en in 1936 van de Vereniging van Limburgsche Schrijvers (VLS). Zijn leven lang zou hij zich inzetten voor de promotie van de Limburgse letterkunde. Met Matthias (1933) en Baltus (1937), twee sociaal bewogen romans, won hij enkele prijzen en vestigde zo zijn naam als auteur, wat hem ook een baan opleverde als journalist bij Het Belang van Limburg Het Belang van Limburg
De krant Het Belang van Limburg ontstond in 1933 door de fusie van een aantal regionale Limburgse perstitels. Het blad vertoonde gedurende meer dan een halve eeuw een duidelijk katholieke... Lees meer . Deze baan zou hij – intussen huisvader geworden – naar eigen zeggen verloren hebben, toen hij in 1939 weigerde zich verkiesbaar te stellen voor de Katholieke Partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer .

Collaboratie

In september 1940 werd Swerts benoemd op een post als ‘vertaler’ voor de Provincie Limburg. In de praktijk werd hij secretaris van Theo Brouns Brouns, Theo
Lees meer , de kabinetschef van gouverneur Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer en later van diens opvolger Jozef Lysens Lysens, Jef
Jozef Lysens (1896-1950) was een advocaat en Vlaams-nationalistisch politicus uit Tongeren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij veroordeeld voor zijn activiteit in de Frontbeweging. T... Lees meer . Eind 1940 werd hij lid van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV), en begin 1942 van de Zwarte Brigade (ZB). Binnen de ZB bekwam hij op voorspraak van Lode Huygen Huygen, Lode
Lode Huygen (1911-1948) vervulde een leidende functie de Zwarte Brigade, later Dietsche Militie - Zwarte Brigade, in Limburg. Hij coördineerde de wraakacties van de Dietsche Militie-Polit... Lees meer de rang van Stormleider.

Als ervaren journalist verleende hij zijn medewerking aan het VNV-dagblad Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer en aan de collaboratiegezinde Limburgse Koerier, uitgegeven in Maastricht. In 1941 stond hij mee aan de wieg van De Toekomst De Toekomst (1941-1944)
De Toekomst (1 mei 1941 - 2 september 1944) was het weekblad van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) gouw Limburg. Lees meer (1941-1944), het weekblad van het Limburgse VNV. Eind 1942, begin 1943 was hij ook kort hoofdredacteur van deze periodiek, maar zijn belangrijkste bijdrage leverde hij als verantwoordelijke voor de cultuurrubriek en via artikelen over de stellingname van het VNV in allerhande nationale en internationale kwesties. Swerts was ook actief promotor van de strijd aan het Oostfront Oostfronters
Het begrip oostfronters duidt in de context van de geschiedenis van de Vlaamse beweging op Vlamingen die als vrijwilliger aan de zijde van Duitsland vochten tegen het Sovjetrussische Rod... Lees meer . Hierover hield hij wervende lezingen voor de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen
Lees meer (Hier ben ik!, 1942). Een aantal van zijn lijkredes voor gesneuvelde Limburgse oostfronters bundelde hij in de brochure Limburgse Galerij in Vlaanderens Heldentempel (1943).

Swerts’ pleidooien voor de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer – af en toe gepaard gaande met uithalen naar de katholieke Kerk Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer om haar ‘attentisme’ – zetten zijn vriendschap met Thans ernstig onder druk. Desalniettemin organiseerde hij in 1943 de viering van Thans’ zestigste verjaardag, met een tentoonstelling in Hasselt en de publicatie van een literaire biografie, De minnezinger Gods.

Repressie en nasleep

Bij de bevrijding werd Swerts aangehouden wegens incivisme. De krijgsraad in Hasselt veroordeelde hem tot levenslange hechtenis en 250.000 frank schadevergoeding, een straf die in beroep werd herleid tot vijftien jaar hechtenis en een boete van 125.000 frank. Van 1946 tot zijn vervroegde vrijlating in 1950 was Swerts geïnterneerd in het kamp van Beverlo. In 1961 werd hij hersteld in zijn burgerrechten, op actief en passief stemrecht na. Geweerd uit Limburg, vestigde hij zich in Antwerpen. Daar probeerde hij zich een inkomen te verwerven door vertaalwerk (uitgeverij Vink) en het publiceren van poëzie en novellen, dit laatste onder het pseudoniem L.M. d’Osterwyers. Onder de schuilnaam A. Augusteynen publiceerde hij in 1951 een gedeeltelijke uitgave van het gevangenisdagboek van Theo Brouns, en in 1969 – ditmaal onder zijn eigen naam – de volledige tekst, in de reeks Mens & Tijd van jezuïet Karel van Isacker Van Isacker, Karel
Karel van Isacker (1913-2010) was priester van de Sociëteit van Jezus, historicus, publicist, hoogleraar UFSIA, advocaat, volksvertegenwoordiger voor de katholieke partij (1919) en minist... Lees meer . In dezelfde reeks verscheen in 1969 zijn eigen Dagboek van een zware tijd. Repressiejaren 1944/1950.

In de naoorlogse, politiek bewogen context kon men in katholieke middens Swerts’ scherpe pen goed gebruiken. Van 1955 tot 1959 was hij hoofdredacteur van Ultramare, een persagentschap gericht op missienieuws. In 1955 engageerden ook de dominicanen hem voor hun Studiecentrum voor Predicatie en Zielzorg (Antwerpen-Linkeroever), dat onder meer het parochieblad uitgaf, het latere Kerk en Leven. Swerts werd uiteindelijk redactiesecretaris van dit officiële kerkelijke weekblad, en dat tot aan zijn pensionering. In 1976, enige jaren voor zijn overlijden, stichtte hij nog samen met enkele anderen de Vereniging van Limburgse Auteurs, een afsplitsing van de VLS. Lambert was de vader van Emmy Swerts (1929-2016), auteur van onder meer Mijn tienerjaren in oorlog en repressie (1994).