Vereniging van Vlaamse Studenten

Ontstaan en Vlaamse ontvoogdingsstrijd (1938-1966)

Op 17 december 1938 besloten vertegenwoordigers van het Leuvense Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV), het Gentsch Studenten Corps Gentsch Studentencorps
Het Gentsch Studenten Corps (GSC) was de overkoepelende vereniging van de Vlaamse studenten aan de Rijksuniversiteit Gent in de jaren 1930. Lees meer (GSC) en de Antwerpse Wikings tot de oprichting van een overkoepelend overlegorgaan, dat doorheen de twintigste eeuw de naam Vereniging van Vlaamse Studenten (VVS) zou dragen. Het was de eerste Vlaamse studentenkoepel met een facultaire basis.

De VVS kan gezien worden als opvolger van het in 1932 uiteengevallen Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer (AVHV), maar verbreedde haar werkvlak van Vlaams-nationalisme naar alles wat te maken had met onderwijsproblematiek en Nederlandse cultuur. Zij stelde zich tot doel om de belangen van de Vlaamse studenten te behartigen op alle vlakken.

Daartoe werkte zij ook samen met haar Franstalige tegenhanger, de Association des Etudiants d'Expression Française (AEEF). Samen vormden zij de paritair beheerde Federatie van Studenten in België (FSB). In tegenstelling tot het AVHV verwierf de VVS als enig vertegenwoordigend orgaan van de Vlaamse studenten erkenning op nationaal en internationaal vlak.

Na de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer wilde de VVS de in diskrediet geraakte Vlaamse beweging zuiveren en heropbouwen. De VVS was de organisator van het Algemeen Vlaams Congres Algemeen Vlaams Congres (1949)
Het Algemeen Vlaams Congres werd georganiseerd in december 1949 op initiatief van de Vereniging van Vlaamse Studenten. Het Congres wilde Vlaamsgezinden met uiteenlopende overtuiging tot s... Lees meer in Brussel in december 1949. In dit congres werden diverse Vlaamsgezinde verenigingen en sprekers samengebracht om de problemen van de Vlaamse volksgemeenschap te bediscussiëren. Het leidde onder meer tot een stellingname over het vastleggen van de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer .

In de jaren 1950 ging de VVS uitdrukkelijker actie voeren voor de Vlaamse ontvoogding. Dit uitte zich onder meer in Algemeen Nederlandse Studentencongressen (samen met de Nederlandse Studentenraad, 1954-1961), ABN-weken, de oprichting van een Actiecomité Brussel-Taalgrens-Talentelling, en de ondertekening van het urgentieprogramma van de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer . Toch liet de vereniging ook de andere aspecten van het studentenleven niet ongemoeid, en organiseerde diverse sportactiviteiten, cantussen en het populaire jaarlijkse galabal ‘Waar is de tijd?’.

Door een statuuthervorming onder voorzitter Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer werd de VVS in 1958 hervormd tot een vereniging zonder winstoogmerk. Dit zorgde voor een verandering in de representatieve rol van de vereniging. Terwijl zij voordien louter een koepelorgaan was voor de universitair erkende studentenverenigingen, werd de VVS vanaf dan een ledenvereniging: alle studenten van de Nederlandse taalrol werden automatisch lid van de VVS, tenzij deze door aangetekend schrijven van het lidmaatschap afzagen.

Tegelijk werd de wrevel over het Belgische samenwerkingsverband FSB steeds groter, wat in 1960 leidde tot een volledige breuk met de Franssprekende studenten. De vanaf dan volledig autonome VVS werd in 1962 omgevormd tot een studentensyndicaat. De vereniging zou zich vanaf dan meer toeleggen op de verdediging van de sociale problemen van de student. Haar streven naar een verregaande democratisering van het onderwijs was echter onlosmakelijk verbonden met de Vlaamse strijd: enkel door de toegang tot het hoger onderwijs te vereenvoudigen kon een grotere Vlaamse intellectuele elite worden uitgebouwd. De VVS lanceerde reeds op dat moment de eis voor studieloon.

Linkse voorhoedeorganisatie (1966-1988)

De Vlaamse en de sociale eisen van de VVS kenden in de tweede helft van de jaren 1960 een sterke radicalisering. De vereniging trad in 1966 op als nationaal coördinator van het studentenprotest rond 'Leuven Vlaams'. Daarbij werkte VVS nauw samen met het Leuvense KVHV, met Paul Goossens Goossens, Paul
Lees meer als spil in beide verenigingen. De Vlaamsgezinde agenda raakte steeds meer verweven met antiklerikale en antiautoritaire argumenten. De VVS ging stelling nemen tegen het kapitalisme en het imperialisme. In 1968 probeerde VVS-voorzitter Paul Goossens tevergeefs de VVS als studentenvakbond te laten aansluiten bij het Algemeen Belgisch Vakverbond Algemeen Belgisch Vakverbond
Het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV) werd opgericht in 1945 en was de voortzetting van eerdere overkoepelende socialistische syndicale organisaties. Het ABVV paste vanaf de jaren 1960 ... Lees meer (ABVV). Het ideeëngoed van de VVS-leiding evolueerde steeds verder naar radicaal links, en het flamingantisme Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer verdween naar de achtergrond.

De vereniging was rond 1970 een forum voor allerlei progressieve activisten van diverse idealistische en utopische strekkingen. Geleidelijk werd VVS een instrument van de Marxistisch-Leninistische Beweging (MLB), de studentenvereniging van Alle Macht aan de Arbeiders (AMADA). Ondertussen bleef zij weliswaar de enige officiële vertegenwoordiger van alle Vlaamse studenten.

Doordat de maoïstische VVS-leiding de studentenstrijd steeds nadrukkelijker probeerde in te schakelen in de revolutionaire klassenstrijd, verloor zij de voeling met het grootste deel van de studenten en raakte haar taak als vertegenwoordiger van alle Vlaamse studenten verwaarloosd. Dat leidde ertoe dat het intussen gederadicaliseerde KVHV tevergeefs de ontbinding van de VVS probeerden te bewerkstelligen.

Een kentering kwam er vanaf 1974. Een aantal niet-maoïstische progressieve studenten, behorende tot CVA, RAL, Wetswinkel, Wereldscholen en Kristenen voor het Socialisme, groepeerde zich tot de ‘Tendens voor de demokratische organisatie van de studentenbeweging’, en slaagde erin de VVS-verkiezingen te winnen. Ook de volgende jaren bleef Tendens de verkiezingen winnen, ten koste van MLB. Onder voorzitter Johan van Hecke wijzigde de VVS in 1976 haar statuten, zodat zij enkel nog de studenten zou vertegenwoordigen van de aangesloten studentenorganisaties, en vanaf 1977 bestond de VVS enkel nog uit individuele leden. Het volgende jaar werd de VVS onder leiding van Stef Debusschere omgevormd tot een studentenvakbeweging (SVB; niet te verwarren met de Studentenvakbeweging Studentenvakbeweging
De Studentenvakbeweging was een progressieve studentenvereniging, in 1967 opgericht in de schoot van het Leuvense Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond. Lees meer uit de jaren 1960).

De VVS-SVB fungeerde in die periode in de eerste plaats als vakbond, met andere woorden als verdediger van de 'beroeps'belangen van de student. Daartoe nam zij jaarlijks het voortouw in protestacties tegen diverse besparingsmaatregelen. Meest berucht was de massacontestatie tegen de verhoging van het inschrijvingsgeld naar 10.000 frank in 1978-1979. Daarnaast kwam onder invloed van de Werkgroep Arbeid Werkgroep Arbeid
Werkgroep Arbeid was een linkse, flamingantische groep die in 1972 werd opgericht door Paul van Caeneghem. Lees meer ook de Vlaamse strijd weer op het programma, en werkte de VVS-SVB actief mee tegen het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer in het Komitee voor een Demokratisch Federalisme Komitee voor een Democratisch Federalisme
Lees meer . Doorheen de jaren had VVS ook een eigen tijdschrift dat onregelmatig verscheen en verspreid werd, onder telkens wisselende namen, namelijk Deze Tijd (1955-1956), Tijden: Maandblad VVS-studentensyndicaat (1966-1968), De Roje Reu (1976- 1981) en SVB-Blad (1981-1986).

In de jaren 1980 schrompelde de – ooit nog alle Vlaamse studenten vertegenwoordigende – vereniging ineen tot een klein clubje van linkse studenten, voornamelijk actief aan de Rijksuniversiteit Gent. Maar de mentaliteit evolueerde. In de jongere studentengeneraties manifesteerde zich een depolitisering. Tegelijk was er, zo bleek onder meer uit de studentenacties tegen het Sint-Annaplan (1986), meer dan ooit nood aan een orgaan dat in naam van alle studenten kon onderhandelen met de overheid. Dat leidde ertoe dat in 1988 – de VVS werd op dat moment aangestuurd door studenten van de VUB – de statuten werden gewijzigd. VVS zou vanaf dan opnieuw een apolitieke, zuiver belangenverdedigende koepel worden van alle Vlaamse studenten, zonder een gekleurd politiek engagement.

Representatieve studentenkoepel (1988-)

De jarenlange radicaal-linkse koers van VVS had evenwel veel argwaan gevoed bij de meer traditionele studentenorganisaties. De universitaire studentenkoepels van Antwerpen, Gent en Leuven groepeerden zich in een concurrerende overlegstructuur genaamd Vlaamse universiteitsstudenten (VLUS). Maar de strijd tegen de numerus clausus toonde de noodzaak om met één stem namens alle studenten te kunnen spreken. Het vergde moeizame onderhandelingen, maar uiteindelijk traden in 1993 de representatieve overkoepelende studentenorganisaties van alle Vlaamse universiteiten en hogescholen toe tot de nieuwe gedepolitiseerde representatieve VVS.

Zo ontstond er na een jarenlang vacuüm opnieuw een nationale vertegenwoordiging voor alle Vlaamse studenten. Het fragiele evenwicht tussen activisme en representatie bleef de daarop volgende decennia evenwel geregeld voor spanningen zorgen. Het leidde ertoe dat bestuurders ontslag namen, of dat de vertegenwoordigers van bepaalde studentensteden opstapten. De Gentse studenten besloten in de jaren negentig om zich te groeperen in een alternatieve studentenvakbeweging, maar keerden nadien terug naar VVS. Met de Leuvense studenten gingen de relaties op en neer: meermaals oordeelde de Leuvense studentenkoepel (LOKO, nadien STURA) dat ze zich niet langer vertegenwoordigd voelden door de VVS en stapte men uit de organisatie, om dan enkele jaren later toch weer terug te keren.

Die spanningen toonden aan hoe belangrijk het was om een representatieve organisatie te hebben, die kon optreden als spreekbuis van alle studenten. Het was die noodzaak die, ondanks de wrevel, er toch steeds voor zorgde dat er naar de VVS werd teruggekeerd. Met ‘alle studenten’ werd gedoeld op de studenten van universiteiten maar ook van hogescholen, die nu ook door de VVS werden vertegenwoordigd. En het betrof ook niet langer louter de ‘Vlaamse’ studenten, maar ook de groeiende groep van Waalse en buitenlandse studenten die in Vlaanderen studeren. Daarom werd de naam in 2000 gewijzigd van ‘Vereniging van Vlaamse Studenten’ naar ‘Vlaamse Vereniging van Studenten’.

De VVS was ook de drijvende kracht achter de oprichting van een Vlaamse koepelorganisatie voor scholieren. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de scholierenvereniging een plaats zou krijgen binnen VVS, maar uiteindelijk werd geopteerd voor een autonome Vlaamse Scholierenkoepel (VSK, 2000).

De VVS groeide uit tot de koepel van 20 studentenraden uit de Vlaamse hogescholen en universiteiten en wordt als officiële studentenspreekbuis erkend door de Vlaamse overheid. VVS vertegenwoordigt de stem van de studenten in werkgroepen en adviesorganen (bv. VLOR, VLIR, VLHORA) en overlegt met het kabinet van de minister van Onderwijs. De vereniging organiseert vormingen voor studentenvertegenwoordigers, en richt werkgroepen in die standpunten voorbereiden, bijvoorbeeld over studiekosten of over diversiteit en inclusie. VVS is lid van de National Unions of Students in Europe (ESIB) en de International Union of Students (IUS).