De Belgische Socialist - Le Socialiste belge

Publicatie
Marijn Petrens (2023, aanvulling), Katrien Cuypers (1998)

De Belgische Socialist – Le Socialiste belge (1916-1918) was het tweetalige weekblad van de uitgeweken Vlaamse socialisten in Nederland. Het hing het socialistische flamingantisme en internationalisme van Camille Huysmans aan en bekritiseerde de Belgische regering.

Volledige titel
De Belgische Socialist - Le Socialiste belge
Periode
23 september 1916 -
1918
Leestijd: 3 minuten

De Belgische Socialist – Le Socialiste belge was het tweetalige weekblad van de Bond van Belgische Arbeiders in Nederland, de organisatie van Belgische socialisten Socialistische partij
De socialistische partij werd in België in 1885 opgericht als de Belgische Werkliedenpartij (BWP), veranderde in 1945 haar naam in Belgische Socialistische Partij (BSP) en viel in 1978 u... Lees meer
die in het begin van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
waren uitgeweken naar Nederland. Het werd op 23 september 1916 opgericht in Rotterdam en nadien uitgegeven in Den Haag, met Gaspard Urbain Jamar Jamar, Gaspard Urbain
Gaspard Urbain Jamar (1876-1940) was een Antwerpse socialistische onderwijzer en journalist, die tijdens de Eerste Wereldoorlog uitweek naar Nederland, waar hij de internationalistische ... Lees meer
als hoofdredacteur.

De Belgische Socialist wordt algemeen beschouwd als de spreekbuis van de Antwerpse socialistische leider Camille Huysmans Huysmans, Camille
Camille Huysmans (1871-1968) was een Vlaamsgezinde socialistische politicus, die van 1933 tot 1940 burgemeester van Antwerpen was, tweemaal een ministerpositie bekleedde en een jaar lang ... Lees meer
(‘de man van Stockholm'), ook al was hij niet officieel betrokken bij de redactie. De directe aanleiding voor de oprichting was de onenigheid tussen Huysmans en Modest Terwagne Terwagne, Modest
Lees meer
, voorzitter van de Antwerpse socialistische federatie en Kamerlid, die namens het Office belge in Den Haag propaganda voerde voor de patriottische oorlogspolitiek van de Belgische regering, inclusief de annexionistische ambities waarvoor compensatie van de door België geleverde militaire inspanningen en geleden oorlogsschade als argumentatie werd gebruikt. .

Steunend op een organisatie van ongeveer 7000 leden kon De Belgische Socialist relatief autonoom optreden. Het blad pleitte voor een vrede door vergelijk en het activeren van het vooroorlogse socialistische internationalisme, besteedde veel aandacht aan de geplande vredesconferentie van Stockholm (1917) en verwierp alle vormen van chauvinisme en annexionisme. Vooral de openlijke kritiek die het in dit verband leverde op de Belgische regering in Le Havre leidde eind maart 1918 tot een publicatieverbod, waarna het echter als supplement bij Het Volk, het blad van de Nederlandse Sociaal Democratische Arbeiderspartij, kon verschijnen. Na de Eerste Wereldoorlog werden verschillende medewerkers vervolgd en gevangengenomen.

De Belgische socialist vertolkte de politieke standpunten van Huysmans, wat inzake de communautaire problemen betekende culturele autonomie voor Vlaanderen en Wallonië met behoud van de Belgische eenheid, en dus het afwijzen van de bestuurlijke scheiding die in het bezette België door de Duitse overheid was doorgevoerd. Vandaar dat het blad, zoals Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
en Julius Hoste Hoste, Julius (jr.)
Julius Hoste jr. (1884-1954) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in de pers en de politiek. Hij behoort tot de kopstukken van de Vlaamse beweging. Lees meer
(jr.), afwijzend stond tegenover het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
, al werd ‘de rechtschapenheid van hun idealen’ van individuele activisten erkend. De Belgische socialist pleitte ervoor om de Vlaamse eisen na de oorlog te realiseren als onderdeel van een internationaal vredesakkoord of na verkiezingen met enkelvoudig algemeen stemrecht in België. In de Franstalige bijdragen werd de Belgische communautaire beduidend omzichtiger behandeld, dat wil zeggen zonder min of meer concrete voorstellen om eraan te verhelpen.

Literatuur

— M. Claeys-Van Haegendoren, 25 jaar Belgisch Socialisme: evolutie van de verhouding van de Belgische Werkliedenpartij tot de democratie van 1918 tot 1940, 1967.
— M. Leroy, La presse belge en Belgique libre et ... l'étranger en 1918, 1971.
— L. Lievijns, Repertorium van de pers en periodieken bewaard op het AMSAB, 1831-1940, 1994.
— J. Hunin, Onvrede in de Belgische Werkliedenpartij. Het Belgische socialisme in de diaspora tijdens de Eerste Wereldoorlog, in: AMSAB Tijdingen, nr. 25, 1995, pp. 16-21.
— J. Hunin, Het enfant terrible Camille Huysmans 1871-1968, 1999.
— H. van Velthoven, Bevriende vijanden. Hoe de Belgische socialisten uit elkaar groeiden, 2019.

Suggestie doorgeven

1973: Mieke Van Haegendoren (pdf)

1998: Katrien Cuypers (pdf)

2023: Marijn Petrens

Databanken

Inhoudstafel