De Kleine Gazet

Publicatie
Marc Somers (2023, ongewijzigd), Marc Somers (1998)

De Kleine Gazet (1874-1888) was een Antwerps liberaal, progressief en Vlaamsgezind dag- en weekblad. Het fungeerde als het orgaan van diverse organisaties.

Volledige titel
De Kleine Gazet
Periode
15 december 1874 -
2 september 1888
Leestijd: 3 minuten

Antwerps, liberaal, Vlaamsgezind dag- en weekblad (15 december 1874 – 2 september 1888).

Naar de getuigenis van Max Rooses Rooses, Max
Lees meer
(in een brief aan Emmanuel de Bom De Bom, Emmanuel
Emmanuel de Bom (1868-1953) was een Vlaamse schrijver, redacteur, journalist en bibliothecaris. Lees meer
, 1 mei 1909) waren de initiatiefnemers van het liberale dagblad in 1874 Jan van Rijswijck Van Rijswijck, Jan
De liberaal Jan van Rijswijck (1853-1906) was burgemeester van Antwerpen. Zijn inzet voor de rol van het Nederlands in de lokale politiek en het verenigingswezen alsook zijn volksgezinde ... Lees meer
, Oscar van der Molen (de latere senator, gemengd in de financiën van De Koophandel De Koophandel
Het liberale Antwerpse dagblad De Koophandel was de spreekbuis van de Liberale Associatie. Het zag het Nederlands als belangrijk voor de verspreiding van de liberale en vrijzinnige ideeën... Lees meer
en De Nieuwe Gazet De Nieuwe Gazet
De Nieuwe Gazet (1897-2022) was een liberaal dagblad dat ontstond op initiatief van Antwerps burgemeester Jan van Rijswijck. Na lange tijd de concurrent van Het Laatste Nieuws te zijn gew... Lees meer
), Jan Florus (een van de kopstukken van de Liberale Vlaamsche Bond Liberale Vlaamsche Bond van Antwerpen
De Liberale Vlaamsche Bond was een liberale kiesvereniging die in 1866 in Antwerpen werd opgericht door Julius de Geyter, Hendrik Lenaerts en anderen. Lees meer
) en notaris P. Vekemans.

Vanaf half september 1879 werd het dagblad een weekblad en begon de nummering opnieuw. Het was een informatie- en opinieblad voor Antwerpen, dat ook voor de problematiek buiten de stad oog had en zelfs een tijdlang een correspondent had in Nederland (Jan van Woerden).

De Kleine Gazet was liberaal-vrijzinnig, progressief en uitgesproken Vlaamsgezind. De conservatieve Liberale Associatie werd vaak aangevallen. Men streefde naar algemeen stemrecht en naar een volwaardige erkenning van de moedertaal. Er werd propaganda gevoerd voor een vooruitstrevend en onafhankelijk liberalisme. De afschaffing van de zogenaamde 'werkmansboekjes' stond eveneens op het programma. De Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer
werd bestreden omdat ze niet genoeg opkwam voor het beschaafd Nederlands. Men laakte het Antwerpse liberale gemeentebestuur omdat de Vlaamse reflex daar onvoldoende groot was. Tussen 1880 en 1884 was het blad het orgaan van de Vlaamsche Vrijzinnige Vereeniging Vlaamsche Vrijzinnige Vereeniging
De Vlaamsche Vrijzinnige Vereeniging (VVV) werd in 1880 in Antwerpen opgericht nadat binnen de Liberale Vlaamsche Bond onenigheid was ontstaan. Ze deed aan permanente politieke informatie... Lees meer
. Vanaf september 1886 nam een redactieraad bestaande uit Hendrik Baelden, Arthur Cornette Cornette, Arthur
Arthur Cornette (1852-1907) was een Vlaamsgezinde liberaal. Hij lag aan de basis van de loge Marnix van Sint-Aldegonde, waar het Nederlands vanaf het begin de voertaal was. Lees meer
, Rooses, Flor van der Ven Van der Ven, Flor
Lees meer
en Van Rijswijck de leiding over. Zij delgden 1900 frank schuld. Van Rijswijck droeg zijn eigendomsrecht over op een nieuw comité van aandeelhouders. Hiertoe werden 100 aandelen van 50 frank uitgeschreven. De opname van het onpartijdige, flamingant Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer
ische en vrijzinnige Noord en Zuid "Staat- en Letterkundig Weekschrift" (6 november 1886 – 28 mei 1887) in De Kleine Gazet kon het tij niet keren. Medio 1888 bestond een deficit van 200 frank. Bij de medewerkers was de geestdrift verdwenen, terwijl ook de verkoop was afgenomen. Dit was des te erger omdat het blad sedert mei 1886 de spreekbuis van de Liberale Vlaamsche Bond was. Men had voor de propaganda van het blad een ruime lezerskring nodig, waardoor men uitkeek naar medewerking aan De Koophandel. Bij het ingaan van een nieuw boekjaar werd het blad stopgezet met nummer 38 van de negende jaargang. De inbreng van De Kleine Gazet in De Koophandel bleef beperkt tot individuele en occasionele medewerking van onder meer Van Rijswijck, Rooses en De Bom. Van Rijswijck vereffende met zijn bijdragen het financieel tekort van het weekblad. Deze verdwijning was mede het gevolg van de verminderde slagkracht in het liberaal flamingantische kamp in Antwerpen.

Literatuur

– H. de Borger, Bijdrage tot de Geschiedenis van de Antwerpse Pers. Repertorium (1794-1914) (IUCHG, Bijdragen 49, 1968).
– M. Somers, Max Rooses (1839-1914). Liberaal in de Vlaamse cultuurwereld, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1975.
– L. Hancké, Jan van Rijswijck, 1993.

Suggestie doorgeven

1973: Jan Van Roey (pdf)

1998: Marc Somers

2023: Marc Somers

Databanken

Inhoudstafel