Cornet de Peissant, Marie-José

Gravin Cornet de Peissant behoorde als adellijke vrouw tot een stand die ook in Vlaanderen volledig Franstalig en veelal Nederlandsonkundig was en ver afstond van de Vlaamse beweging. Toch was er bij sommige edellieden een zekere ‘volksvriendelijkheid’ aanwezig, zo onder meer bij haar schoonvader graaf Florimond de Brouchoven de Bergeyck. Die werd namelijk, van 1884 tot zijn overlijden, door de katholieke werkliedenverenigingen uit het arrondissement Sint-Niklaas(-Dendermonde) tot senator verkozen. Florimonds zoon Joseph, die evenals zijn vader tien kinderen had, woonde met zijn gezin afwisselend in Beveren-Waas en Antwerpen en vanaf eind 1913 – behalve tijdens de oorlog – tot zijn en haar vroegtijdig overlijden in het West-Vlaamse Proven.

Affiniteit met de Vlaamse beweging

Bij het echtpaar trad vanaf oktober 1909 de pas afgestudeerde (Vlaamsgezinde) licentiaat handelswetenschappen en latere letterkundige Jozef Simons Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927). Lees meer in dienst als huisleraar. Veel Nederlands heeft hij de ouders en kinderen niet kunnen bijbrengen, wel heeft hij hun aandacht getrokken op de Vlaamse beweging en vermoedelijk vooral op de moeder in dit opzicht invloed uitgeoefend. De gravin was ‘een zeer artistiek fijnzinnig aangelegde vrouw’ die openstond voor de Vlaamse problematiek.

In Simons' roman Eer Vlaanderen vergaat (1927) is de centrale figuur soldaat Jonkheer Florimond van Laar die flamingant wordt maar sneuvelt. Wellicht is het verhaal een metafoor voor Simons' verwachting dat de Franstalige aristocratie in Vlaanderen, en de familie Bergeyck in het bijzonder, een stap zou zetten in de richting van de Vlaamse beweging. De Vlaamse sympathieën van gravin de Brouchoven de Bergeyck in de naoorlogse jaren hebben evenwel ongetwijfeld ook te maken met haar open persoonlijkheid.

Steun aan activisten en amnestie

Een van de oorlogspetekinderen van de gravin was soldaat Clemens de Landtsheer De Landtsheer, Clemens
Clemens de Landtsheer (1894-1984) speelde als secretaris van het IJzerbedevaartcomité een grote rol in de organisatie van de vereniging en van de IJzerbedevaarten. Verder was deze belangr... Lees meer , die in de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer actief was en na de oorlog in Temse in die geest verder werkte. In zijn weekblad De Schelde De Schelde (1882-1940)
De Schelde (1882-1940) was een katholiek en Vlaamsgezind blad voor Temse en omstreken. Lees meer (1882-1940) (Temse) publiceerde hij in het nummer van 2 augustus 1919 een brief van gravin de Bergeyck waarin te lezen stond: ‘Ik ook ben van de uwen, en 'k bewonder diep de gedachte en het ideaal welke gij nastreeft. (...) Ik betreur slechts ééne zaak, die is, niet beter uwe taal machtig te zijn. Ik ken ze wel een weinig doch niet genoeg. Ik strijd voor u, overal, waar ik mij bevind, zelfs in blinde kringen die u niet verstaan. (...) Ik tracht hunne oogen te openen. Dit is mijn apostolaat.’ Het weekblad Ons Volk Ontwaakt Ons Volk
Ons Volk Ontwaakt begon in 1911 als Vlaamsgezind weekblad en evolueerde – vooral na de naamswijziging naar Ons Volk in 1932 – tot een katholiek gezinsmagazine. Lees meer nam op 17 augustus 1919 een grote foto op van de gravin, met fragmenten van de brief van De Landstheer en bracht hulde aan ‘de leden van de Vlaamsche adel die den nood van hun volk meevoelen.’

Concreet betekende haar engagement vooral dat onder haar bescherming in 1919 in Antwerpen De Vlaamsche Padvindersvereeniging De Vlaamsche Padvindersvereeniging
Lees meer werd gesticht. Verder werd ze een van de vijf ereleden (met Marie-Elisabeth Belpaire Belpaire, Marie-Elisabeth
Marie-Elisabeth Belpaire (1853-1948) was een welgestelde Vlaamsgezinde auteur die verschillende projecten realiseerde ter promotie van de literatuur (zoals het tijdschrift Dietsche Warand... Lees meer , Jan Craeynest Craeynest, Jan
Jan Craeynest (1858-1929) was een Vlaamsgezinde leraar, die deel uitmaakte van de eerste generatie blauwvoeters en onder meer betrokken was bij de stichting van Het Belfort en de Dietsche... Lees meer , Emiel Lauwers Lauwers, Emiel
Emiel Lauwers (1858-1921) was actief in het Leuvense studentenleven. Hij werkte mee aan verschillende tijdschriften: onder andere De Vlaamsche Vlagge, Kwaepenninck en Onze Vlaamsche Wekke... Lees meer en Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer ) van het Komiteit voor de Joe English English, Joe
Joe English (1882-1918) was een Brugse kunstschilder, die zijn grote faam binnen de Vlaamse beweging vooral ontleende aan zijn tekenwerk als frontkunstenaar. Lees meer -hulde (in feite de eerste IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer ) en bleef ze lid van dat comité tot haar overlijden. Voorts was ze voorstander van amnestie Amnestie
Lees meer en maakte ze in 1921 met dezelfde Belpaire, Verriest en anderen als Lodewijk Scharpé Scharpé, Lodewijk
Lodewijk Scharpé (1869-1935) was een taalkundige die aan het begin van de 20ste eeuw bijdroeg tot de vernederlandsing van de Leuvense universiteit. Na de Eerste Wereldoorlog zette hij zic... Lees meer , Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer , Emiel Vliebergh Vliebergh, Emiel
Emiel Vliebergh (1872-1925) was een centrale figuur in de katholieke Vlaamse beweging. Hij stuurde aan op taalwetgeving, culturele ontwikkeling en eenheid onder de katholieke flaminganten... Lees meer , Stijn Streuvels Lateur, Frank
Lees meer en Jozef Muls Muls, Jozef
Lees meer deel uit van een Komitee voor Amnestie Amnestie
Lees meer .

Ten slotte verleende ze in de naoorlogse jaren zelfs steun aan gebroodroofde Vlaamsgezinde activisten Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer . Volgens het blad Pallieter Pallieter
Pallieter (2 april 1922 – 17 juni 1928) was een satirisch en polemisch weekblad van radicaal Vlaams-nationalistische signatuur. Lees meer bood ze aan de vervolgde Vlamingen ‘meer steun dan menig professioneel bruller die met de goederen van deze wereld ruimschoots is voorzien.’ Haar sympathiebetuiging aan de amnestiemeeting in Antwerpen op 16 januari 1921 was in verschillende kranten voorpaginanieuws.

Met dat alles is deze adellijke vrouw in de Vlaamse beweging van die jaren een unieke verschijning. Na de oorlog kwam Jozef Simons opnieuw in dienst van het gezin als huisleraar. Simons droeg zijn boek Oorlogs-Vlaanderen uit 1921 ‘eerbiedig en dankbaar’ op aan de gravin. Haar overlijden in 1923 werd algemeen betreurd.