Het Pennoen (1878-1880)

Oprichting en redactie

Het Pennoen was vanaf nieuwjaar 1878 tot augustus 1879 het viermaandelijks blad van de Vlaamsche Studentenbond Vlaamsche Studentenbond
De Vlaamsche Studentenbond was de eerste overkoepelende organisatie van de katholieke Vlaamse studentenbeweging. Ze werd opgericht in 1877 door de Leuvense studenten Albrecht Rodenbach en... Lees meer en in 1880 een maandelijks tijdschrift voor kunst en letteren. Het werd uitgegeven in Antwerpen (nieuwjaar 1878) en in Brugge (1878-1880).

Nadat Rodenbach zonder succes geprobeerd had om het al bestaande tijdschrift De Vlaamsche Vlagge De Vlaamsche Vlagge (1875-1933)
De Vlaamsche Vlagge (1875-1933) was een West-Vlaams scholieren- en studententijdschrift onder wisselende redactie van seminaristen, universiteitsstudenten en priester-leraars. Het ademde ... Lees meer als orgaan van de in september 1877 opgerichte Vlaamsche Studentenbond te lanceren begon het hoofdbestuur van deze bond met de uitgave van Het Pennoen. De eerste twee jaargangen werden praktisch volgeschreven door Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer en in mindere mate door Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer . De redactie bestond uit Rodenbach (pseudoniemen Bursche, Harold), De Mont (pseudoniemen Olympio, Ortwin), Florimond Heuvelmans Heuvelmans, Florimond
Florimond Heuvelmans (1858-1931) was een Vlaamsgezinde adovcaat en politicus voor de katholieke Meetingpartij. Lees meer (pseudoniemen Seghersen, Knib-be-lar) en Gustaaf Eeman Eeman, Gustaaf
Gustaaf Eeman (1859-1924) was als rechtenstudent actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging in Leuven. Hij had er contacten met Albrecht Rodenbach en Pol de Mont, schreef voor Het ... Lees meer (pseudoniemen Franskiljonshater, Hoestab a Filistone, Ogier de Deen).

Het blad zou volgens mededelingen van Albrecht Rodenbach en Pol de Mont in 1878 ongeveer 400 abonnementen hebben geteld. In december 1879 liet drukker M. Delplace van Brugge aan Rodenbach evenwel weten dat er (nog) maar 286 inschrijvers waren.

Het Pennoen wilde aanvankelijk een strijdend studententijdschrift brengen. Het wilde in de studentenbeweging de rol van 'scherpschutter' spelen terwijl De Vlaamsche Vlagge deze van 'zware batterie' toebedeeld kreeg. Rodenbach werkte in dit tijdschrift de ideologie van de blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer verder uit. Hij drukte de studenten op het hart dat zij een voorhoederol te spelen hadden in de 'Vlaamse kampe' die gericht moest zijn op de volledige hervlaamsing van mentaliteit en cultuur. In de reeks artikelen ‘Studentenwerk in de Vlaamse kampe’ hield hij hen voor hoe ze dat concreet konden doen: niet in opstand komen tegen de overheid maar passief weerstand bieden tegen de verfransende invloeden door zich, naar het voorbeeld van de Duitse Burschenschaften, inwendig en uitwendig om te vormen tot ‘authentieke Vlamingen’, tot in de kleding toe. Ze moesten ook trachten anderen te overtuigen door gesprekken, liederen en toneel. Rodenbach verwees hier naar het voorbeeld van de West-Vlaamse spelersgilden. In Het Pennoen werden de studenten op de hoogte gehouden van de werking van de Vlaamsche Studentenbond en verschenen verscheidene kerelsliederen, evenals het toneelstuk De studenten van Warschau van Rodenbach, een allegorie van de Groote Stooringe van juli 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer . De bijdragen van De Mont waren meer van literaire en kunstkritische aard.

Moeilijkheden

Vanaf 1878-1879 viel de activiteit van de Vlaamsche Studentenbond, mede ten gevolge van de groeiende onenigheid tussen Rodenbach en De Mont, bijna helemaal stil. Het Pennoen bleef nog het enige bindmiddel tussen de bondsleden. De bijdragen van de tweede jaargang hadden niet meer dat enthousiaste en mobiliserende karakter van de eerste. Het waren meer literaire teksten en voor scholieren moeilijk verteerbare essays over literatuur en kunst. Toen de redactie in juli 1879 besloot er een algemeen cultuurtijdschrift van te maken dat zich niet meer uitsluitend tot scholieren en studenten zou richten was dat een bevestiging van een bestaande trend. Door deze beslissing ging de laatste band tussen de bondsleden verloren.

Van de kant van de seminaristen (priesterstudenten in de grootseminaries) bestond er overigens verzet tegen het tijdschrift, omdat het uitsluitend in handen was van universiteitsstudenten. Het kreeg ook het verwijt toegestuurd dat het niet katholiek genoeg was en dat het bovendien in zijn taalgebruik al te West-Vlaams zou zijn. In West-Vlaanderen zelf verloor het blad in 1879 verder aan krediet omdat Rodenbach in opspraak raakte. Het was wellicht te danken aan de ruimdenkendheid van Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer dat het niet tot een openlijke breuk tussen De Vlagge en het van geusgezindheid beschuldigde Het Pennoen.

Inhoudelijke wijziging en leiderschap De Mont

Vanaf 1880 werd Het Pennoen een maandblad en werd de vroegere ondertitel ‘Tijdschrift voor het Vlaamsch studentenvolk’ gewijzigd tot ‘Tijdschrift voor kunst, letteren, critiek en Vlaamsche beweging’. Het leverde vooral kritische bijdragen over kunst, taal en geschiedenis. Aan die hervorming was, gedurende het najaar 1879, een bitsige strijd binnen de oude redactie voorafgegaan met als inzet het bezit van het tijdschrift. Rodenbach had nog tot december 1879 gehoopt om het blad onder zijn beheer te krijgen. De Mont had anderzijds het tijdschrift niet uit handen willen geven en was erin geslaagd om de meerderheid van de redactie aan zijn kant te krijgen.

Rodenbach trok zich vervolgens uit de redactie van Het Pennoen terug en liet in januari 1880 het eerste en enige nummer van Het Nieuw Pennoen verschijnen. De lancering van het nieuwe tijdschrift ging gepaard met een vinnige en onverkwikkelijke perspolemiek tussen De Mont en de doodzieke Rodenbach in Het Vlaamsch Heelal. Niettemin zou De Mont na het overlijden van Rodenbach in het zomernummer 1880 van Het Pennoen een uitgebreid herdenkingsartikel aan zijn vroegere vriend wijden. Hij droeg er zo toe bij dat Rodenbach snel zijn inspirerende kracht bij de studerende jongeren herwon.

Na de derde jaargang werd Het Pennoen door De Mont stopgezet. Hij verving het door het tijdschrift Jong Vlaanderen.