Vaast-Leysen-besprekingen

Geheime communautaire onderhandelingen (1975-1976) tussen vertegenwoordigers van de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP), de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) en de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang Partij voor Vrijheid en Vooruitgang
Lees meer (PVV) op initiatief en onder leiding van Vaast Leysen Leysen, Vaast
Vaast Leysen (1921-2016) was een bankier-ondernemer die een groot aandeel had in de organisatie van het Vlaamse bedrijfsleven. In de jaren 1970 speelde hij een belangrijke politieke rol a... Lees meer , toen voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV). De CVP werd vertegenwoordigd door onder meer Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer , de VU door onder meer Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer en de PVV door onder meer Frans Grootjans Grootjans, Frans
Frans Grootjans (1922-1999) was een Vlaamsgezind liberaal politicus en journalist, die in 1966 minister werd in de regering Vanden Boeynants-De Clercq en aan de basis lag van een formele ... Lees meer . De socialistische fractie weigerde haar medewerking te verlenen.

Een federale basistekst (synthesenota van CVP, PVV en VU) werd opgesteld door René de Feyter De Feyter, René
Lees meer , werkzaam op de studiedienst van het VEV. Ze voorzag in de rechtstreekse verkiezing van de gewestraden, die zouden samensmelten met de cultuurraden Cultuurraden
Lees meer . Een niet proportioneel samengestelde gewestregering zou worden gekozen door en uit vertegenwoordigers van de gewestraden. De proportioneel samengestelde Kamer zou het nationaal orgaan bij uitstek blijven, terwijl een paritair samengestelde Senaat een reflectiekamer zou worden. Haar werd een evocatierecht toegewezen, terwijl ze de volle bevoegdheid behield voor de communautaire wetten. Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer moest een stadsgewest worden, verlost van zijn nationale bevoogding, met een rechtstreeks verkozen gewestraad. Deze moest evenredig vertegenwoordigd worden met een minimale vertegenwoordiging voor de Vlamingen, verkozen via eentalige lijsten. Het Brussels uitvoerend college werd paritair samengesteld.

Door een indiscretie van Grootjans lekte de nota begin oktober 1975 in de pers uit, waardoor de dialoog werd afgevoerd. De leiders van het Front démocratique des Francophones Démocrate féderaliste indépendant
Lees meer (FDF)/ Rassemblement wallon Rassemblement Wallon
Lees meer (RW) namen terug contact op met Leysen. Het FDF/RW bleek vragende partij inzake een oplossing voor Brussel waardoor het bereid was rekening te houden met de Vlaamse standpunten terzake. Leysen ontwierp een onderhandelingsprocedure en liet de studiedienst van het VEV een compromis uitwerken voor de begrenzing van Brussel. Via een omslachtig onderzoek en wekenlange discussies werd een precies aantal Franstalige lokalisaties per wijk berekend en gevisualiseerd. Daarop ontstond een afspraak tussen de Vlaamse partijen over het maximum te overhevelen Franstaligen naar de Brusselse agglomeratie. In een tweede fase werden luchtfoto's gemaakt van de randgemeenten Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer . Het lag immers in de bedoeling om met behulp van de demografische gegevens, slechts exclusieve Franstalige wijken van 75 à 80% Franstaligen te herkavelen. Inmiddels werd een aantal Nederlandstalige kringen uit Brussel op de hoogte gebracht, vooral rond de persoon van André Monteyne Monteyne, André
De Vlaamsgezinde Brusselaar André Monteyne (1934) engageerde zich in in tal van Vlaamse organisaties en verenigingen in de regio van Brussel en was er politiek mandataris voor – achtereen... Lees meer , die de voorstellen konden aanvaarden. Ook Jan Verroken Verroken, Jan
Jan Verroken (1917-2020) was een politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksvertegenwoordiger en burgemeester van Oudenaarde en speelde een belangrijke rol in de totstandkom... Lees meer (CVP) scheen de kaarten waarop de geografische spreiding van de Franstaligen werd aangegeven, goed te keuren. De traditionele buitenparlementaire V.B. werd niet op de hoogte gebracht. Premier Leo Tindemans Tindemans, Leo
De Vlaamse christendemocraat Leo Tindemans (1922-2014) leidde vier Belgische regeringen. Hij werd nadien CVP-voorzitter en later ook minister van Buitenlandse Zaken. Als minister van Geme... Lees meer (CVP), die niet aan de gesprekken deelnam, werd vertrouwelijk geïnformeerd over het verloop van de besprekingen.

De onderhandelingsbasis werd uiteengezet in de nota "principes voor een communautair akkoord". In de randgemeenten werden de faciliteiten definitief afgeschaft in ruil voor grenscorrecties. De Vlaamse wijken rond het industrieterrein van Haren en Neder-Over-Heembeek werden uit de Brusselse agglomeratie gelicht. Daartegenover werden 45 à 47.000 Franstaligen uit dertien Vlaams-Brabantse gemeenten – waaronder de faciliteitengemeenten – aan de Brusselse agglomeratie gehecht. Het resterende deel van deze gemeenten zou in het kader van de aan de gang zijnde gemeentefusies opgenomen worden in grote Nederlandstalige gemeenten. Door de afschaffing van de faciliteiten zou de Franstalige druk in de Vlaamse rand volledig verdwijnen.

Uiteindelijk werd Charles-Ferdinand Nothomb (Parti social chrétien-PSC) onder druk van de overige onderhandelaars bereid gevonden het akkoord te aanvaarden. Enkel de VU kon het akkoord niet aanvaarden, omwille van het verlies aan Vlaams grondgebied. Vooral de tegenkanting van VU-senator Wim Jorissen Jorissen, Wim (sr.)
Wim Jorissen (1922-1982) was een radicaal Vlaams-nationalistisch boegbeeld van de Volksunie (VU), die in de pioniersjaren van de partij en tot het midden van de jaren 1970 het succes en d... Lees meer en de wrevel van Frans van der Elst Van der Elst, Frans
Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).... Lees meer gaven de doorslag. VU-voorzitter Schiltz poogde de daaropvolgende dagen zijn partijbestuur nog te overtuigen, maar inmiddels had ook Nothomb afgehaakt. De PSC had een sterke machtspositie veroverd in de randgemeenten rond Brussel en wenste bijgevolg liever een uitbreiding van de faciliteiten.

Voor de toekomst waren de geheime Vaast Leysen- onderhandelingen niet zonder belang. Ze toonden aan dat een jonge generatie uit verscheidene Vlaamse partijen in het federale model een aanvaardbare oplossing voor de communautaire problemen zag. Met de Vaast Leysen- onderhandelingen werd een poging ondernomen om homogene, ondoorlatende taalgebieden af te bakenen. Slechts een duidelijke territoriale afbakening kon de weg naar een federale inrichting van de staat openen. De federale opties, die op de studiedienst van het VEV waren uitgewerkt, werden in feite pas met het Sint-Michielsakkoord Sint-Michielsakkoord
Het Sint-Michielsakkoord (1992) was een regeerakkoord rond de vierde fase van de federale staatshervorming. Het vormde België om tot een federale staat. Lees meer van 1993 gerealiseerd. Met de geheime Vaast Leysen-besprekingen kreeg het Vlaams patronaat een belangrijke impact op het verloop van de staatshervorming Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer .