Jorissen, Wim (sr.)

Familiale situatie en loopbaan

Wim Jorissen was de warmbloedige en temperamentvolle jongste zoon van een Haspengouwse landbouwersfamilie vlakbij de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer . Op 12-jarige leeftijd werd hij naar een kostschool gestuurd in Ferrières, een dorp in de provincie Luik. Nadien behaalde hij aan de Rijksnormaalschool in Gent het diploma van regent Germaanse talen (1943) en – na examens Grieks en Latijn voor de Centrale Examencommissie (1944) – aan de rijksuniversiteit in dezelfde stad een kandidaatsdiploma Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde (1946) en een licentiaatsdiploma Germaanse filologie (1948). Jorissen werd achtereenvolgens studiemeester aan de rijksmiddelbareschool in Gent (1948) en leraar aan de athenea van Tienen (1949) en Halle (1950-1965).

Mede omdat hij niet uit een flamingantische familie stamde, kwam Jorissen in het interbellum en tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer niet in aanraking met het radicale flamingantisme en de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer , en was hij bij de bevrijding politiek ongeschonden. Pas tijdens zijn universitaire studies werd hij actief in de Vlaamse studentenbeweging Studentenbeweging
Lees meer , vooral omdat hij de indruk kreeg dat de repressie Repressie
Lees meer niet alleen de collaborateurs wilde aanpakken, maar ook de Vlaamse beweging zelf klein wilde krijgen.

Actief in de Oranjekring, de Paascongressen en de Stichting-Lodewijk de Raet

In 1946 stichtte Jorissen mee de radicaal Vlaams-nationalistische Oranjekring Oranjekring
De Oranjekring was in 1946-1947 een Vlaams-nationalistische en Groot-Nederlandse studentenkring aan de Rijksuniversiteit Gent binnen het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). De k... Lees meer , die werd opgericht uit onvrede met de niet-Vlaams-nationalistische preses van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond Leuven K
Het Katholiek Vlaamsch Hoogstudenten Verbond (KVHV) werd opgericht in 1902 onder de benaming Vlaamsch Verbond als eerste Vlaamse studentenkoepel aan de Katholieke Universiteit Leuven, een... Lees meer . In het academiejaar 1947-1948 werd Jorissen zelf preses van het KVHV, dat onder zijn leiding opnieuw een radicaal-nationalistische koers ging varen, en werd de Oranjekring als dusdanig overbodig.

Jorissen studeerde in Gent samen met onder meer Herman Todts Todts, Herman
Herman Todts (1921-1993) trad in het publieke leven in solidaristische Diets-nationalistische kringen. Nadien ijverde hij voornamelijk voor amnestie, werd hij politicus voor de Christelij... Lees meer en raakte beïnvloed door diens corporatistische en Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer ideeën, die het Diets Diets
Het woord ‘Diets’ stamt uit het Middelnederlands. In de context van de Vlaamse beweging dook deze term voor het eerst op in de loop van de 19de eeuw, meestal als equivalent voor Nederlan... Lees meer -nationalisme boven het 'kleine' Vlaams-nationalisme plaatste. Hij behoorde tot de initiatiefnemers van het eerste Paascongres Paascongressen der Vlaamse Jongeren
De Paascongressen waren bijeenkomsten van en voor Vlaamse jongeren die plaatshadden in Antwerpen (1948 en 1951), Maastricht (1952) en Brussel (1953). Lees meer van de Vlaamse jongeren dat doorging in april 1948. In mei 1949 raakte hij ook betrokken bij de stichting van een solidaristische en Diets-nationalistische partij onder de naam Volksunie Volksunie (1949)
Volksunie was een neo-Dinasobeweging die werd opgericht in 1949 en datzelfde jaar weer verdween. De groep gaf het tijdschrift De Voorpost uit, dat onder hoofdredactie stond van Herman Tod... Lees meer , die naast de Vlaams-nationalistische Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer meedeed aan de parlementsverkiezingen, evenwel zonder succes.

Een tweede Paascongres vond plaats onder zijn voorzitterschap in april 1951. Het vormde de aanloop tot de Jongerencongressen der Nederlanden, waarop Jorissen fungeerde als spreker (Maastricht, 1952) en voorzitter (Brussel, 1953). Het Pennoen Het Pennoen (1950-1977)
Het Pennoen was een Vlaamsgezind maandelijks opinieblad dat, geleid door Jan Olsen, verscheen tussen 1950 en 1977. Het evolueerde van een traditioneel jeugdblad naar een vernieuwend en la... Lees meer , het in 1950 opgerichte blad van Jan Olsen Olsen, Jan
Jan Olsen (1924-2012) was een Dietsgezinde jeugdleider en tijdschriftuitgever- en redacteur, voornamelijk bekend als de man achter het blad Het Pennoen. Vanaf de late jaren 1950 tot aan z... Lees meer , was in die jaren de spreekbuis van die flamingantische jongeren.

Jorissen lag in het begin van de jaren 1950 mee aan de basis van de Stichting-Lodewijk de Raet Stichting Lodewijk De Raet
De Stichting Lodewijk de Raet is een vormingsinstelling die in 1952 werd opgericht vanuit een Vlaamse, democratische, emancipatorische en pluralistische maatschappijopvatting en die – zij... Lees meer en maakte deel uit van de raad van beheer tot hij in 1965 ontslag moest nemen wegens het bekleden van een politiek mandaat. Hij bleef wel lid van het financieel comité van deze vormingsorganisatie. In november 1952 was Jorissen medestichter van de “eerste” Vlaamse Volksbeweging (VVB) Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer en datzelfde jaar werd hij ook opgenomen in de raad van deelgenoten van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) Algemeen Nederlands Zangverbond
Het huidige Algemeen Nederlands Zangverbond werd in 1933 opgericht onder de naam Vlaamsch Nationale Zangfeesten, als organiserend actiecomité achter het Vlaams Nationaal Zangfeest, dat in... Lees meer , waarvan hij lid bleef tot zijn overlijden. Hij was tevens actief in het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond, de voorloper van het Verbond der Vlaamse Academici (VVA) Verbond der Vlaamse Academici
Het Verbond der Vlaamse Academici was een drukkingsgroep die de Vlaamse hooggeschoolden moest verenigen. Het was de voortzetting van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond, dat mee ... Lees meer , waarvan hij in 1962 ondervoorzitter werd. In die periode ontmoette hij Frans van der Elst Van der Elst, Frans
Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).... Lees meer , zijn latere “compagnon de route” in de Volksunie (VU) Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer . Samen met nog een van de latere stichters van de partij, de Gentse hoogleraar Oosterse talen Walter Couvreur Couvreur, Walter
De Gentse hoogleraar taalkunde Walter Couvreur (1914-1996) nam als overtuigde federalist bij de oprichting van de Volksunie eind 1954 gedurende enkele maanden het voorzitterschap van de p... Lees meer , zetten zij gesprekken op met Waalse federalisten zoals Fernand Schreurs Schreurs, Fernand
Fernand Schreurs (1900-1970) was een liberale politicus. Ook was hij betrokken bij de Waalse Beweging. Zo was hij een lid van het centrum-Harmel. Hij verdedigde steeds het federalisme en ... Lees meer .

Engagement in de Volksunie vanaf de stichting in 1954

Bij de parlementsverkiezingen van 1954 was Jorissen kandidaat voor de Kamer voor de Christelijke Vlaamse Volksunie (CVV) Christelijke Vlaamse Volksunie
De Christelijke Vlaamse Volksunie was een verkiezingskartel van Vlaams-nationalisten, ontevreden middenstanders en boeren. Het was de opvolger van de Vlaamse Concentratie en de voorloper ... Lees meer , een kartel van Vlaams-nationalisten, dissidente middenstanders en het Boerenfront Boerenfront
Het Boerenfront ontstond in 1937 uit ongenoegen over de Boerenbond en de landbouwpolitiek van de regering. Voor de Tweede Wereldoorlog had het banden met Vlaams-nationalistische en rechts... Lees meer . Nadat de verkiezingsdeelname faliekant was afgelopen, trad Jorissen in 1954 op als medestichter van de Volksunie (VU). Hij werd hoofdbestuurslid en volgde in 1957 Rudi van der Paal Van der Paal, Rudi
Rudi van der Paal (1925-2010) was in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog een spilfiguur in Vlaams-nationale kringen. Hij werd later medeoprichter van de Volksunie, vastgoedmakelaar ... Lees meer op als algemeen secretaris (tot 1975). Tot 1961 was Jorissen eveneens redactiesecretaris van het partijblad De Volksunie Wij, Vlaams-nationaal
Lees meer , waar hij ook nadien nauw bij betrokken zou blijven. Tevens maakte hij van bij de stichting in 1967 deel uit van de raad van beheer van het Dosfelinstituut, de studiedienst van de VU. Jorissen zette zich ook bijzonder in voor de zogeheten financiële mobilisatie voor de partij. Hij bleef bovendien gedurende zijn parlementaire loopbaan altijd sterk voeling houden met de basismilitanten. Op lokaal vlak zetelde hij sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 in de gemeenteraad van Mechelen, waar hij sinds 1964 woonde.

Van sociaal-flamingant tot voorman van de traditionele hardliner

In de eerste helft van de jaren 1960 ontpopte Jorissen zich in de VU tot een voorstander van een programmatische verruiming van de partij in sociaal-flamingantische richting. Dit kaderde in het plan om bij de parlementsverkiezingen van 1965 uit te pakken met een 'Vlaams Front', waarvan naast VU-leden ook personen uit de niet-partijpolitieke Vlaamse beweging deel zouden uitmaken. Jorissen was in de VU een van de belangrijkste promotoren van deze (strategische) idee. Toen begin 1965 bleek dat de VU niet de weg van deze Vlaamse frontvorming wenste op te gaan, bleef hij trouw aan de partijlijn en liet hij het plan varen om met de meer linksgeoriënteerde Vlaamse Demokraten Vlaamse Demokraten
De Vlaamse Demokraten was de naam van een groep rond Antoon Roosens, Staf Verrept en Roger Bourgeois. Ze kwamen uit de sociaal-flamingante, niet-partijpolitieke Vlaamse beweging en probee... Lees meer in zee te gaan.

Bij de parlementsverkiezingen van mei 1965 werd Jorissen gecoöpteerd tot provinciaal senator voor Antwerpen en promoveerde hij meteen tot VU-fractieleider in de Senaat, een functie die hij behield tot 1977. Ondanks zijn eerder progressieve politieke verleden evolueerde hij vervolgens snel tot een voorman van de traditionele en rechtse nationalisten in de VU. Vanaf de volgende parlementsverkiezingen, in 1968, werd hij telkens rechtstreeks verkozen tot senator voor het arrondissement Mechelen-Turnhout. Een van de zaken die hem als senator sterk bezighielden, was het statuut van de Duitstalige Belgen. Als geboren Tongenaar had Jorissen altijd interesse getoond voor de Voerstreek Voeren
Lees meer en de landen van Overmaas Overmaas
De Overmaas is een historische regio tussen de Maas, de Belgisch-Nederlandse en Belgisch-Duitse grens. Lees meer en het Duitstalige gebied. In 1972 diende hij daaromtrent een pakket van 14 wetsvoorstellen in. In de Senaat stond Jorissen bekend als een oratorisch talent en een dossiervreter. Hij werd over de partijgrenzen heen bestempeld als een zeer vlijtige en opmerkelijke senator.

In 1976 riep Jorissen samen met de jurist André Saint-Remy (1913-1984, Kamerlid voor de Franstalige christendemocraten en voorzitter van de behoudsgezinde CEPIC-vleugel van deze partij) een Interparlementaire Vereniging België-Zuid-Afrika in het leven. Een jaar later was hij de voornaamste initiatiefnemer bij de oprichting van de vereniging Protea Protea
De vereniging Protea werd in 1977 gesticht met als doel de contacten tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika te bevorderen ten tijde van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. De belangrijkste pe... Lees meer , een Vlaams-Zuid-Afrikaanse ‘contactclub’ die ijverde voor een positieve benadering van het blanke apartheidsbeleid in Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Deze bijdrage belicht de relatie tussen de Vlaamse beweging en Zuid-Afrika van de 19de tot de 21ste eeuw. Lees meer .

Antipode van Hugo Schiltz en anti-Egmonter

In oktober 1973 veranderde de VU haar statuten, zodat Jorissen en Frans van der Elst zichzelf bij de volgende bestuursverkiezingen niet meer konden opvolgen als respectievelijk algemeen secretaris en voorzitter van de partij. Ze bleven nog in functie tot januari 1976, waarna ze allebei statutair lid bleven van het hoofdbestuur. Jorissen verzette zich niet tegen deze opvolgingsregeling. Wel deed hij, samen met Van der Elst, al het mogelijke om te vermijden dat Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer de functie van voorzitter van het partijbestuur en later van algemeen voorzitter in handen zou krijgen. Jorissen meende dat Schiltz zich te veel liet leiden door persoonlijke ambities en daardoor een te grote bereidheid toonde om de VU naar een regeringsdeelname te loodsen.

De stagnatie van de VU bij de parlementsverkiezingen van 1977 was volgens Jorissen aan dit "participationisme" te wijten. Hij kantte zich dan ook resoluut tegen de beslissing van de partijtop om na deze verkiezingen tot de Belgische regering toe te treden. Jorissen ontpopte zich tot een hevige tegenstander van het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer van 24 mei 1977, dat Van der Elst en Schiltz namens de Volksunie hadden onderhandeld. Bij de vertrouwensstemming over deze regering van christendemocraten, socialisten, VU en het Front démocratique des francophones (FDF) Démocrate féderaliste indépendant
Lees meer in de Senaat onthield hij zich en gaf hij het fractieleiderschap op. Hij nam onder meer deel aan de grote betoging van het Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer in Dilbeek op 23 oktober 1977. Toen bleek dat Schiltz na de grote verkiezingsnederlaag van de VU in december 1978 een sterke invloed wist te behouden en de pragmatische vleugel binnen de partij het haalde, raakte Jorissen daarover verbitterd en voelde hij zich binnen de VU steeds meer geïsoleerd. In 1982 stierf hij aan een hersenbloeding.