Het Pennoen (1950-1977)

Heel-Nederlandse jeugdbewegingen

Het Pennoen ontstond in 1950 als blad van het Jeugdverbond der Lage Landen Jeugdverbond der Lage Landen
Het Jeugdverbond der Lage Landen (JVLL) was een Heel-Nederlandse, Vlaams-nationalistische jeugdvereniging, ontstaan in 1947 om enkele losse nationalistische jeugdkernen rond het tijdschri... Lees meer en, vanaf 1951, diens opvolger het Algemeen Diets Jeugdverbond Algemeen Diets Jeugdverbond
Het Algemeen Diets Jeugdverbond (ADJV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jeugdvereniging die tussen 1949 en 1957 onder leiding van Staf Vermeire verschillende vendels en s... Lees meer (ADJV). Het nam daarmee de rol over van zijn ter ziele gegane voorgangers Vive le Gueux! Vive le Gueux!
Lees meer en De Blauwvoet. Christelijk-sociale, Heel-Nederlandse en Europees-federale ideeën stonden, net als op de door Het Pennoen gepatroneerde Paascongressen Paascongressen der Vlaamse Jongeren
De Paascongressen waren bijeenkomsten van en voor Vlaamse jongeren die plaatshadden in Antwerpen (1948 en 1951), Maastricht (1952) en Brussel (1953). Lees meer , centraal. De Nederlandse dominee Jan D. Domela Nieuwenhuis Nyegaard Domela Nieuwenhuis Nyegaard, Jan
Jan Derk Domela Nieuwenhuis Nyegaard (1870-1955) was predikant en pangermanist. Tijdens beide wereldoorlogen collaboreerde hij met de Duitse bezetter met de bedoeling een zelfstandig Vlaa... Lees meer was de geestelijke leider van die beginperiode. Jan Olsen Olsen, Jan
Jan Olsen (1924-2012) was een Dietsgezinde jeugdleider en tijdschriftuitgever- en redacteur, voornamelijk bekend als de man achter het blad Het Pennoen. Vanaf de late jaren 1950 tot aan z... Lees meer was van het eerste tot het laatste nummer hoofdredacteur.

Gaandeweg verslapte de band tussen de redacteurs van het eerste uur (Olsen, Staf Vermeire Vermeire, Staf
Staf Vermeire (1926-1987) was een Diets jeugdleider, uitgever en tijdschriftenredacteur. Hij is vooral bekend als de verbondsleider van het ADJV, maar onder andere ook als zaakvoerder van... Lees meer , Staf Verrept Verrept, Staf
Staf Verrept (1921-1985) engageerde zich op jonge leeftijd in de Dietse jeugdbeweging. Als sociaal-flamingant richtte hij in de jaren 1960 mee de Vlaamse Demokraten op. Lees meer ) en de Heel-Nederlandse jeugdbeweging.

Progressief blad

Nieuwe tendensen binnen de Vlaamse beweging vonden een spreekbuis in Het Pennoen. Vanaf 1955 pleitte het blad sterk voor federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer en plaatste het zichzelf in de democratische traditie van daensisme Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer en Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer . Dankzij een onverdroten steun aan de Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer en de actie rond de Expo 58 ( Wereldtentoonstelling Wereldtentoonstelling van 1958
Naar aanleiding van de ondervertegenwoordiging van Nederlandstaligen bij de organisatie van de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel ontstond commotie vanuit het flamingantische midde... Lees meer ), bereikte men een ruimer publiek. In 1959 publiceerde men voor het eerst de namen van de redactieleden: Daniël Deconinck Deconinck, Daniël
Daniël Deconinck (1921-2004) was een Vlaamsgezind politicus. Zijn poging om van de Volksunie een brede sociaal-flamingantische beweging te maken leidde in 1965 tot een breuk met de partij... Lees meer , Arthur de Bruyne De Bruyne, Arthur
Arthur de Bruyne (1912-1992) was een Vlaams-nationalistisch geëngageerde kroniekschrijver en historicus van de Vlaamse beweging, die met zijn vele publicaties in belangrijke mate bijdroeg... Lees meer , Johan de Wit De Wit, Johan
Johan de Wit (1925-2007) was tijdens de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog de promotor van diverse Vlaamsgezinde culturele initiatieven, vooral in de buurt van Gent. Lees meer , L. Lambrechts, Eugeen Top (drukker van het blad), Olsen, Verrept en Lei Vranken. Later kwamen daar onder anderen Paul Daels Daels, Paul
Paul Daels (1921-1989) werd na de Tweede Wereldoorlog voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en van het IJzerbedevaartcomité. Ook was hij medeoprichter van het Overlegcentrum van Vlaamse... Lees meer , Fernand Bonneure, Rik de Ghein De Ghein, Rik
Lees meer , Mieke van Haegendoren en Ludo Abicht Abicht, Ludo
De marxistische literatuurwetenschapper en filosoof Ludo Abicht (1936) is een van de boegbeelden van het links-flamingantisme. Als kritische publicist en essayist over diverse thema’s is ... Lees meer bij, terwijl Antoon Roosens Roosens, Antoon
Antoon Roosens (1929-2003) was een flamingantisch en links georiënteerd denker, opiniemaker, publieke intellectueel en (para)politicus, die zijn hele leven consequent heeft geprobeerd om ... Lees meer en de invloedrijke Emiel van Cauwelaert Van Cauwelaert, Emiel
Emiel Van Cauwelaert (1910-1982) nam als politiek commentator bij de krant Het Volk en burgemeester van zijn geboortedorp Onze-Lieve-Vrouw Lombeek namens de Christelijke Volkspartij (CVP... Lees meer op de achtergrond mee de redactielijn uitstippelden. Ook studentenleiders als Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer , Guido Dewilde en Toon Swartelé traden toe.

Thema's als het ijveren voor sociaaleconomische structuurhervormingen en een noodzakelijk geachte samenwerking met de linkerzijde beheersten de hoofdartikels. Ook onderwerpen die in de Vlaamse pers nog niet of nauwelijks aan bod kwamen, zoals de zorg voor het leefmilieu, de samenwerking tussen gelovigen en niet-gelovigen en kritiek op de Europese bureaucratie kwamen al aan bod. Het kwam tot een nauwe samenwerking met de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer (VVB) en het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens
Lees meer . Het blad bezat in 1963 naar eigen zeggen een oplage van 6200 exemplaren, maar toch bleef het zelden uit de rode cijfers.

Tussen 1959 en 1964 organiseerde Het Pennoen zes congressen. Redacteurs en gastsprekers handelden er, soms voor een paar honderd aanwezigen, over federalisme en economische democratie. Voormannen van de Waalse beweging Waalse beweging
De Waalse beweging ontstond op het einde van de 19e eeuw en heeft zijn wortels in een culturele, politieke en taalkundige dimensie. Ze was verdeeld in verschillende stromingen, waarvan de... Lees meer waren er meer dan eens te gast. Het concept van de congressen werd nadien tot 1971 vervangen door studienamiddagen.

In de tweede helft van de jaren 1960 zocht men meer toenadering tot de linkerzijde. Arbeidersbeweging en Vlaamse beweging werden aan elkaar gelijkgesteld. De linkse koers zorgde ervoor dat heel wat abonnees afhaakten. Ook de identificatie van Het Pennoen met het mislukte experiment van de Vlaamse Democraten Vlaamse Demokraten
De Vlaamse Demokraten was de naam van een groep rond Antoon Roosens, Staf Verrept en Roger Bourgeois. Ze kwamen uit de sociaal-flamingante, niet-partijpolitieke Vlaamse beweging en probee... Lees meer van Deconinck had een nadelige weerslag op het tijdschrift.

Rond 1966 breidde de redactie voor het laatst fors uit. Vooral jongeren kwamen erbij: redactiesecretaris Frans van Thuynen, Joris Dedeurwaerder Dedeurwaerder, Joris
Joris Dedeurwaerder (1935) was achtereenvolgens leraar en ambtenaar. Hij publiceerde onder andere biografieën van Reimond Speleers en Herman Uyttersprot. Lees meer , Jef Wellens, Chantal de Smet enzovoort. Ook André Monteyne Monteyne, André
De Vlaamsgezinde Brusselaar André Monteyne (1934) engageerde zich in in tal van Vlaamse organisaties en verenigingen in de regio van Brussel en was er politiek mandataris voor – achtereen... Lees meer , Nelly Maes Maes, Nelly
Nelly Maes (1941) was een Belgische politica voor de Volksunie en na 2001 voor het links-liberale Spirit. Haar uitgesproken politiek activisme manifesteerde zich vooral op het vlak van vr... Lees meer , Gaston Durnez Durnez, Gaston
Lees meer , Jozef Deleu Deleu, Jozef
Jozef Deleu (1937) richtte in 1957 het tijdschrift Ons Erfdeel en in 1970 de gelijknamige Vlaams-Nederlandse stichting op. Vooral vanaf de jaren 1980 manifesteerde hij zich als een publie... Lees meer en Paul Pataer werkten geregeld mee. Pacifisme, een eigentijds nationalisme, oecumene, mensenrechten, de milieuproblematiek en de contestatiebeweging van mei 1968 genoten ruime aandacht.

Einde van het tijdschrift

In de jaren 1970 raakte de rol van Het Pennoen als progressieve denktank binnen de Vlaamse beweging uitgespeeld. Het tijdschrift, dat vanaf eind 1973 onregelmatig verscheen, gleed af naar een eenmansblad van Olsen. De band met linkse groepjes zoals de Werkgroep Arbeid Werkgroep Arbeid
Werkgroep Arbeid was een linkse, flamingantische groep die in 1972 werd opgericht door Paul van Caeneghem. Lees meer van Paul van Caeneghem Van Caeneghem, Pol
Pol van Caeneghem (1938-2022) was lid van Were Di en stichtte de Werkgroep Arbeid. Ook promootte hij de Ierse cultuur in Vlaanderen en omgekeerd. Lees meer en Werkgroep De Witte Kaproenen Werkgroep De Witte Kaproenen
De Werkgroep De Witte Kaproenen (DWK), meestal kortweg Witte Kaproenen genoemd, was een Antwerpse studiegroep die in 1967-1968 ontstond in de schoot van de Vlaamse Volksbeweging (afdeling... Lees meer (ontstaan uit de VVB-Deurne) werd sterk aangehaald. In 1977 rolde het laatste nummer van de pers. De linkse koers, een weinig professioneel beleid en andere bladen die de fakkel overnamen (zoals De Nieuwe De Nieuwe
De Nieuwe was een links flamingantisch weekblad dat werd uitgegeven van april 1964 tot augustus 1986. Mark Grammens was meestal - behalve tijdens enkele intermezzo’s in het midden van de... Lees meer van Mark Grammens Grammens, Mark
Mark Grammens (1933-2017) was van het begin van de jaren 1960 tot enkele jaren vóór zijn overlijden een Vlaamsgezinde opiniemaker in Vlaanderen: aanvankelijk via het weekblad De Nieuwe, l... Lees meer ), deden Het Pennoen uiteindelijk de das om.

Na 1977 bleef rond Het Pennoen een werkgroep bestaan. Deze organiseerde debatten en werknamiddagen rond onderwerpen die ook het tijdschrift nauw aan het hart lagen: de Heel-Nederlandse gedachte en de bundeling van progressieve, Vlaamsgezinde krachten.