Clottens, Edward

Van oorlogsvrijwilliger tot Vlaamsgezind pacifist

Edward Clottens was het vijfde van zes kinderen van Jozef Clottens en de broer van Jozef Clottens (jr.) Clottens, Jozef
Lees meer . Hij was bankwerker-monteur in het spoorwegarsenaal in Mechelen. Na middelbare studies aan het Mechelse Sint-Romboutscollege werd hij klerk aan de spoorwegen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer vluchtte het gezin naar Engeland. Edward bood zich in april 1915 in Folkestone aan als vrijwilliger bij het Belgisch leger en werd ingedeeld bij de zware artillerie.

Na de Wapenstilstand werkte Clottens bij de Veldspoorwegen van het leger tot zijn definitief verlof op 26 augustus 1919. Hij hernam zijn functie bij de Belgische spoorwegen, waar hij in 1928 tot onderbureauchef promoveerde. Nog voor de Tweede Wereldoorlog ging hij om gezondheidsredenen met vervroegd pensioen. Daarnaast engageerde hij zich van bij de start in 1920 als bestuurder van het jongenstehuis van priester Ivo Cornelis Cornelis, Ivo
Ivo Cornelis (1887-1958) was een Vlaamsgezind priester in Mechelen, die tijdens en na de Eerste Wereldoorlog mee de christelijke arbeidersbeweging uitbouwde en vooral bekend werd met zijn... Lees meer in Mechelen. Een politiek mandaat heeft hij nooit aanvaard.

Vlaamsgezind engagement en inzet voor democratisering

Door de confrontatie met het oorlogsgeweld en de taaltoestanden in het leger Leger
Lees meer werd Clottens Vlaamsgezind en een pacifist. Aan het front legde Clottens discrete contacten met voormannen van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer zoals Jozef Verduyn Verduyn, Jozef
Frontarts Jozef Verduyn (1884-1936) was een van de boegbeelden van Heldenhulde, een comité dat Vlaamse soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog waren gesneuveld wilde eren met een Vlaa... Lees meer en hij werkte mee aan de voorbereiding van het Verbond van Vlaamse Oud-Strijders (VOS). Kort na de oorlog was hij medestichter van de Mechelse afdeling van VOS. Als plaatselijk voorzitter bouwde hij mee de arrondissementele afdeling uit en hij schreef regelmatig antimilitaristische bijdragen in het maandblad De Voorpost, dat VOS-Mechelen in 1922-1929 publiceerde. Bij de mobilisatie vanaf 1938 in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog, was hij actief in een steuncomité van het ACW Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer -Mechelen voor de gemobiliseerde soldaten en hun families. 

Clottens engageerde zich vlak na de Wapenstilstand in het Katholiek Vlaams Verbond (KVV). Dat was ontstaan uit een actiecomité dat tijdens de bezetting door Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer en Alfons Verbist Verbist, Alfons
Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van ... Lees meer in de stad en het arrondissement Mechelen uitgebouwd was met als doel de katholieke partij meteen na de oorlog 'volks en Vlaams' te maken. De KVV, met Clottens als secretaris, slaagde erin met de steun van de Katholieke Werkmanskring de Mechelse katholieke partij op 26 mei 1919, als eerste in Vlaanderen, volgens de standenvertegenwoordiging herin te richten en het minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer te doen onderschrijven.

Bij de daaropvolgende hervorming van de stedelijke Werkmanskring tot ACW-afdeling en de uitbouw van het arrondissementele Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer (ACW) tot een machtige standsorganisatie was Clottens een hoofdrolspeler. Hij werd eind 1920 bestuurder van de nieuwe vzw Het Volksbelang, die de sociale werken en de coöperatie van de katholieke zuil in het arrondissement Mechelen beheerde. Hij werd arrondissementeel ACW-secretaris en lid van het nationaal hoofdbestuur. Samen met Van Isacker, Verbist en Cyriel Neefs Neefs, Cyriel
Vlaamsgezind studentenleider, voorman van de christelijke arbeidersbeweging en katholiek politicus. Hij was de mede-architect van de Vlaamsche Concentratie van de katholieke partij, VNV e... Lees meer scherpte hij de Vlaamsgezinde koers van de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer in het Mechelse aanzienlijk aan. Hij zette vanuit zijn pacifisme en Vlaamsgezindheid de ACW-militanten aan om het geheime Frans-Belgisch militair akkoord van 1920 te contesteren. Met Van Isacker en Verbist stichtte hij in 1924 een Verbond der Katholieke Vlaamse Maatschappijen van Mechelen om de krachten in de stad en het arrondissement rond het Vlaams Minimumprogramma te bundelen. Het werd echter overvleugeld door de Katholieke Vlaamse Landsbond en vanaf begin 1935 door het radicale Actiecomité voor de Vervlaamsing van het Openbaar Leven Actiecomiteit ter Vervlaamsching van het Openbare Leven te Mechelen
Het Actiecomiteit ter Vervlaamsching van het Openbaar Leven (AVOL, 1935-1940) was een actiegroep in Mechelen. Het kon uitgroeien tot de koepel van meer dan dertig Vlaamsvoelende kringen,... Lees meer (AVOL).

Radicalisering en vertrouwenscrisis in de jaren 1930

Al in 1929 bleek Clottens teleurgesteld over het uitblijven van een 'definitieve' oplossing van de Vlaamse kwestie. Hij pleitte toen al voor een verregaand zelfbeschikkingsrecht voor de Vlamingen, zonder inmenging van de Walen, weliswaar binnen België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer . Hij wilde daarmee de wind uit de zeilen halen van de opkomende Vlaams-nationalisten, die in de Mechelse politieke en culturele middens sterke voormannen kregen, zoals de journalist en politicus Ward Hermans Hermans, Ward
Ward Hermans (1897-1992) was een Vlaams-nationalistische schrijver, journalist en politicus, die in de loop van het interbellum radicaliseerde in nationaalsocialistische zin. Tijdens de T... Lees meer en de auteur Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer . Voor de festiviteiten van honderd jaar België in 1930 pleitte hij in ACW-middens voor een boycot. Ondertussen was hij voorzitter van het stedelijke IJzerbedevaartcomité van Mechelen, van waaruit hij steun zocht voor zijn pacifistische boodschap. Clottens vormde met Alfons Verbist en Cyriel Neefs Neefs, Cyriel
Vlaamsgezind studentenleider, voorman van de christelijke arbeidersbeweging en katholiek politicus. Hij was de mede-architect van de Vlaamsche Concentratie van de katholieke partij, VNV e... Lees meer een driemanschap, dat met veel moreel gezag in de katholieke partij en zuil een goede verstandhouding nastreefde met de Vlaams-nationalisten. Met hen ging het drietal een heel eind mee in het pleidooi voor een verregaande politieke en culturele federalisering, weliswaar met behoud van België, én in een populistisch Populisme
Het concept ‘populisme’ verwijst naar de discursieve strategie die uitgaat van een ‘volks’ verweer tegen een politieke, economische of culturele elite. In de geschiedenis van de Vlaamse b... Lees meer discours dat kritisch stond tegenover de parlementaire democratie.

De nederlaag van de katholieke partij bij de parlementsverkiezingen van 24 mei 1936 bewezen volgens Clottens dat de standenvertegenwoordiging gedeeltelijk moest teruggedraaid worden en dat komaf gemaakt moest worden met de laatste restanten van de Belgisch-nationalistische Belgisch nationalisme
Lees meer clan in de partij. Clottens werd een belangrijke steun voor Verbist. Die werd de hoofdarchitect van de nationale partijhervorming en in maart 1937 nationaal voorzitter van de Katholieke Vlaamse Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer (KVV), de Vlaamse vleugel van het Katholiek Blok Blok der Katholieken van België
Lees meer . Clottens werd plaatselijk partijsecretaris.

Om een antikatholieke coalitie in de stad Mechelen te voorkomen, startte Clottens in april 1938 met enkele partijgenoten geheime onderhandelingen met het Vlaams Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) en Rex-Vlaanderen Rex-Vlaanderen
Rex-Vlaanderen werd opgericht in 1936 en kwam onder de leiding van Paul de Mont. Het doel was een electorale doorbraak in Vlaanderen. De Vlaamse tak benadrukte het federalisme en de conce... Lees meer over de samenstelling van een Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer lijst. Dat gebeurde tegen de wil van de nationale ACW-leiding in, hoewel ACW-kopman Verbist het initiatief openlijk steunde. Het resultaat was een controversiële eenheidslijst van KVV, VNV en Rex-Vlaanderen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 16 oktober 1938. Met de steun van twee dissidente Vlaamsgezinde liberale verkozenen, onder wie Oscar van Kesbeeck Van Kesbeeck, Oscar
Oscar van Kesbeeck (1886-1943) was een advocaat, Vlaamsgezind liberaal volksvertegenwoordiger en schepen in Mechelen. Hij was voorzitter van de Belgische Voetbalbond. Tijdens de Tweede We... Lees meer , kon een nipte meerderheid van de rechtse Vlaamse concentratie in Mechelen aantreden.

Partijhervormer tijdens en na de Tweede Wereldoorlogen naoorlogs Vlaamsgezind engagement

De eerste maanden na de bezetting van Mechelen op 17 mei 1940 trachtte Edward Clottens nog de geplande stichting van parochiale werkliedenbonden te promoten, maar de vorming van de talrijke KWB-afdelingen zou pas na de oorlog goed op gang komen. Daarnaast hield hij zich afzijdig van het openbaar politieke, sociale en culturele leven, zoals bijna alle partijleden, behalve de zittende schepenen, dat in Mechelen deden. Maar achter de schermen onderhield hij nauwe contacten met Alfons Verbist en andere partijgenoten, zodat hij onmiddellijk na de bevrijding begin september 1944 de functies van plaatselijk en arrondissementeel partijsecretaris en arrondissementeel ACW-voorzitter in de schoot geworpen kreeg. Zo kon hij de omvorming van de KVV tot Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP) en de uitbouw van het naoorlogse ACW en de KWB in de stad en het arrondissement sturen. Dat deed hij getrouw volgens de krijtlijnen die door de nieuwe nationale partijleiders uitgetekend werden.

Clottens protesteerde tegen de uitwassen van de repressie Repressie
Lees meer en was bij de eersten in Vlaanderen om een verregaande amnestie Amnestie
Lees meer openlijk te verdedigen. Dat standpunt kon hij met gezag verkondigen als medestichter op 14 juni 1945 en nationaal voorzitter van het Nieuw Verbond van Vlaamse Oud-strijders Nieuw Verbond der Vlaamse Oud-strijders
Lees meer (NVVOS). In het eerste nummer van De Vlaamsche Oud-strijder De Vlaamsche Oudstrijder
Lees meer van 7 oktober 1945 veroordeelde hij de provocaties van ieder die de Vlaamse taal nog steeds minachtte. In het proces na de dynamitering van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer in maart 1946 speelde hij een opmerkelijke rol als afgevaardigd beheerder van het nieuwe IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer , dat zich burgerlijke partij had gesteld. In een brochure gaf hij niet alleen gegevens vrij uit het gerechtelijke onderzoek, hij deed tevens ophefmakende onthullingen over wat er achter de schermen gebeurd was. In de schaduw van comitévoorzitter Jan F. Fransen ijverde hij voor de wederopbouw van het gedenkteken en voor de herleving van de IJzerbedevaarten.

Edward Clottens was samen met zijn broer Jozef Clottens bij de medestichters van vzw De Schakel, de verantwoordelijk uitgever die vanaf 1947 Het Nieuwsblad en De Standaard opnieuw uitgaf. Toen Alfons Verbist Verbist, Alfons
Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van ... Lees meer op 20 maart 1947 minister van Volksgezondheid en van het Gezin werd, vertrouwde hij Clottens de functie van privésecretaris toe. Daaraan kwam al een einde op 27 november 1948, toen de regering viel over de amnestiekwestie en Verbist als voorstander van een verregaande amnestie de baan moest ruimen. Vanaf 1955 moest hij zijn engagementen in het IJzerbedevaartcomité en het NVVOS grotendeels overlaten aan Maurice Lauwers Lauwers, Maurice
Maurice Lauwers (1914-1978) was werkzaam op het secretariaat van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders en richtte in 1945 mee het Nieuw Verbond der Vlaamse Oud-strijders op. Hij werd alge... Lees meer .