Neefs, Cyriel

Van Vlaamsgezind studentenleider tot CVP-senator

Cyriel Neefs was de zoon van Gommaar Neefs (1873-1920), een sociaal bewogen glazenier en loodzetter die in Mechelen als voorzitter van de Katholieke Werkmanskring en gemeenteraadslid vanaf 1911 mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer vlak na de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer doorgedrukt had. Het vroegtijdige overlijden van zijn vader in 1920 maakte Cyriel Neefs als oudste zoon tot kostwinner van het gezin. Met een studiebeurs trachtte hij zijn ingenieursstudies in Leuven verder te zetten, maar hij moest ze een drietal jaar later afbreken door zijn vele bezigheden als leraar aan de vrije Technische Scholen Mechelen (TSM), als verzekeringsmakelaar bij de Centrale voor Volksverzekeringen, de latere DVV (hij had de portefeuille van zijn vader overgenomen), als Vlaamsgezind studentenleider en als voorman van de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer .

Neefs werd in 1926 als ACW Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer -kandidaat op de katholieke lijst tot gemeenteraadslid verkozen. Hij was de mede-architect van een lijst van de Vlaamsche Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer van de katholieke partij, het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) en Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer -Vlaanderen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1938 en werd schepen. Hij bleef op post tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer en werd gedurende vier maanden waarnemend burgemeester. Na de bevrijding beschuldigden de linkse partijen hem van collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer , maar zijn dossier werd zonder gevolg geklasseerd. Hij was CVP Christelijke Volkspartij
Lees meer -senator in 1946-1966 en schepen in Mechelen in 1959-1970. Hij liet een uitgebreid persoonlijk archief na, dat gedeeltelijk op het Stadsarchief Mechelen berust en voor een deel in privébezit is.

Vlaamsgezind studentenleider, ACW-er en Mechels gemeenteraadslid

Via zijn vader kwam Cyriel Neefs tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog in de Mechelse Katholieke Werkmanskring in contact met de jonge generatie Vlaamsgezinde christendemocraten, met Philip van Isacker Van Isacker, Philip
Philip van Isacker (1884-1951) was een Vlaamsgezind historicus, advocaat, katholiek minister en bankier. Hij drukte mee de democratisering en vervlaamsing van de katholieke partij en van ... Lees meer en Alfons Verbist Verbist, Alfons
Alfons Verbist (1888-1974) was een katholiek politicus, die als voorzitter van de KVV fungeerde en mee aan de basis lag van het beginselakkoord KVV-VNV. Na de oorlog was hij minister van ... Lees meer als opkomende boegbeelden. Als voorzitter van de Oud-studentenbond van het Sint-Romboutscollege, die een stevig Vlaamsgezind profiel had, en als ingenieursstudent in Leuven vanaf begin 1919 engageerde hij zich in de Katholieke Vlaamsche Hogeschooluitbreiding Katholieke Vlaamsche Hogeschooluitbreiding
De Katholieke Vlaamse Hogeschooluitbreiding is een vormings- en nascholingsorganisatie die in 1898 werd opgericht in Antwerpen. Later werden op diverse plaatsen in Vlaanderen afdelingen o... Lees meer (KVHU). Bedoeld als culturele koepel, miste die volgens Neefs in Mechelen status, politiek engagement en een Vlaamsgezind profiel. Daarom stichtte Neefs eind 1919 een Vlaamse Katholieke Studentengild(e) in Mechelen en die kreeg aansluiting bij het Katholiek Vlaams Hoogstudenten Verbond Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVHV), waarvan hij plaatselijk voorzitter werd. Toen hij erin slaagde in een onderhoud met kardinaal Mercier Mercier, Désiré
Désiré Mercier (1851-1926) was van 1906 tot 1926 de kardinaal-aartsbisschop van het aarts­bisdom Mechelen. Hij was een vurig propagandist van het Belgisch patriottisme en leefde tijdens ... Lees meer voor de landdag van het KVHV in 1920 de feestzaal van het Klein Seminarie van Mechelen Klein Seminarie van Mechelen
Het Klein Seminarie van Mechelen was een belangrijke onderwijsinstelling van het aartsbisdom Mechelen met humaniora en filosofieafdeling voor priesterstudenten. Ze speelde in de 19de eeuw... Lees meer en de vaandelwijding door de kerkvorst te verkrijgen, rees zijn ster in de Vlaamsgezinde studentenmiddens.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1926 raakte Neefs in Mechelen verkozen. Hij werd secretaris van de katholieke fractie, maar de coalitie van katholieken en liberalen werd door conservatieven gedomineerd en zijn pogingen om Vlaamse en sociale accenten leggen hadden weinig effect. In 1931 werd hij voorzitter van het Mechels Katholiek Werkersverbond en later lid van het nationaal ACW-bestuur. Samen met Alfons Verbist en Edward Clottens Clottens, Edward
Edward Clottens (1891-1961) was oorlogsvrijwilliger in de jaren 1914-1918. Hij drukte mee de vervlaamsing en democratisering van de katholieke partij door. Daarnaast was Clottens een leid... Lees meer bouwde hij de Vlaamsgezinde katholieke arbeidersbeweging in heel het arrondissement verder uit.

Mede-architect van de Vlaamsche Concentratie

Toen een jonge generatie Vlaamsgezinde christendemocraten in het vooruitzicht van de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 haar positie in de Mechelse katholieke partij aanzienlijk kon versterken ten koste van de conservatieven, kregen ook Neefs, Clottens en Verbist meer gezag. Neefs werd lid van de Commissie van Openbare Onderstand (COO) van Mechelen. Toen Philip van Isacker op 6 juni 1931 minister werd, vervulde Neefs deeltijds de functie van diens privésecretaris.

Echter, in volle economische crisis kregen de minister en zijn secretaris voor het harde saneringsbeleid, met onder andere de inperking van de werkloosheidsvergoedingen, aanzwellende kritiek in eigen ACW-middens. Neefs moest vaststellen dat heel wat Vlaamsgezinde katholieken teleurgesteld waren in de Belgische compromissen over de Vlaamse kwestie en dat ze begeesterd raakten door de Vlaams-nationalisten, die in Mechelen vanaf 1933 konden rekenen op figuren als de politici Joris Lens Lens, Joris
Joris Lens (1902-1982) was een Vlaamsgezind studentenleider, advocaat en VNV-leider in Mechelen. Vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog organiseerde hij mee de Nationale Kultuurdagen... Lees meer en Ward Hermans Hermans, Ward
Ward Hermans (1897-1992) was een Vlaams-nationalistische schrijver, journalist en politicus, die in de loop van het interbellum radicaliseerde in nationaalsocialistische zin. Tijdens de T... Lees meer en de auteur Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer . Samen met Alfons Verbist en Edward Clottens streefde Neefs naar een goede verstandhouding met de Vlaams-nationalisten. Daarbij werd de gedachte van een Vlaamsche Concentratie steeds concreter: de groepering van alle katholieke Vlaamsgezinde krachten tegen links, dat wil zeggen tegen de socialisten, communisten en liberalen.

Neefs was de concentratiegedachte gunstig genegen, maar het betekende wel dat hij een heel stuk mee moest in het pleidooi voor een verregaande politieke en culturele federalisering, weliswaar met behoud van België, en in het populistische discours dat kritisch stond tegenover de parlementaire democratie. Dat lag moeilijk bij minister Van Isacker, van wie hij de privésecretaris was, en de conservatieve katholieken en de kerkleiders waren argwanend. Neefs ondervond als nationaal bestuurslid van de Katholieke Vlaamsche Landsbond Katholieke Vlaamse Landsbond (1919-1964)
De Katholieke Vlaamsche Landsbond (1919-1955) was de federatie van de Katholieke Vlaamsche Arrondissementsbonden, die als drukkingsgroep streed voor de vernederlandsing van Vlaanderen met... Lees meer (KVL) dat de steun voor de christendemocraten rond Van Cauwelaert begin 1936 aanzienlijk afgebrokkeld was ten voordele van de radicale Vlaams-nationalisten rondom De Pillecyn.

Na de nederlaag van de traditionele partijen bij de parlementsverkiezingen van 24 mei 1936 was Neefs één van de vertrouwelingen van Alfons Verbist bij de reorganisatie van de katholieke standenpartij tot Katholieke Vlaamsche Volkspartij Katholieke Vlaamsche Volkspartij
De Katholieke Vlaamsche Volkspartij was de Vlaamse vleugel van het Blok der Katholieken van België, opgericht op 11 oktober 1936 met als Franstalige tegenhanger de Parti catholique social... Lees meer (KVV). In Mechelen nam het driemanschap Verbist-Neefs-Clottens feitelijk de leiding van de KVV in handen. Ze konden hun streefdoel waarmaken van een controversiële Vlaamsche Concentratie van de KVV met het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) en Rex-Vlaanderen bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1938. Ondertussen was Neefs zijn functie als privésecretaris van Philip van Isacker kwijt omdat de minister in februari 1938 teleurgesteld de politiek verlaten had. Met de steun van twee dissidente Vlaamsgezinde liberale verkozenen, onder wie Oscar van Kesbeeck Van Kesbeeck, Oscar
Oscar van Kesbeeck (1886-1943) was een advocaat, Vlaamsgezind liberaal volksvertegenwoordiger en schepen in Mechelen. Hij was voorzitter van de Belgische Voetbalbond. Tijdens de Tweede We... Lees meer , kon een nipte meerderheid van de rechtse Vlaamsche Concentratie aantreden en Neefs werd schepen van Financiën. Hij bleef als schepen op post tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer . Na de gedwongen oppensioenstelling door de bezetter van de katholiek Charles Dessain werd Neefs begin maart 1941 waarnemend burgemeester, tot de VNV-er Camille Baeck Baeck, Camille
Camille Baeck (1905-1965) was accountant, arrondissementeel VNV-leider en gemeenteraadslid en oorlogsburgemeester van Mechelen. Vlak voor de bevrijding vluchtte hij naar Argentinië. ... Lees meer begin juli 1941 door de bezetter tot burgemeester van Mechelen aangesteld werd.

Senator en schepen in de schaduw van nieuwe voormannen

Na het plotse overlijden van de katholieke burgemeester Charles Dessain op 5 september 1944, de dag na de bevrijding van de stad, werd Neefs door de katholieken voorgedragen als waarnemend burgemeester. Dat mislukte, want inmiddels hadden de socialisten bij de gouverneur om de schorsing van alle oorlogsschepenen gevraagd. Bovendien werd na maanden onbestuurbaarheid Antoon Spinoy Spinoy, Antoon
Antoon Spinoy (1906-1967) was een socialistisch minister en burgemeester van Mechelen. Hij voerde een beleid van economische expansie door industriële reconversie. Hij was een tegenstande... Lees meer in augustus 1945 de nieuwe burgemeester aan het hoofd van een coalitie van socialisten en liberalen en met de katholieken in de oppositie. Om haar vertrouwen in Neefs kracht bij te zetten, deed de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP) hem op 7 maart 1946 tot provinciaal senator verkiezen op een moment dat het gerechtelijk onderzoek tegen hem nog volop lopende was. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1946 kreeg hij de derde plaats op de CVP-lijst en werd verkozen.

Neefs was, samen met Clottens, als bestuurslid van vzw De Schakel De Schakel
Lees meer ook betrokken bij de heropstart van Het Nieuwsblad Het Nieuwsblad
Lees meer en De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer in 1947. Eind dat jaar werd zijn dossier rond vermeende collaboratie zonder gevolg geklasseerd. Meer nog, hij kreeg de Medaille van de Weerstand wegens zijn lidmaatschap van de Organisation Militaire Belge de Résistane (OMBR). Neefs en Clottens waren de mede-initiatiefnemers op 23 augustus 1950 van de Vlaamse Volksbond Vlaamse Volksbond
De Vlaamse Volksbond (1950-1951) was een overkoepelende katholiek-flamingantische vereniging die werd opgericht in de nasleep van de Koningskwestie. Lees meer , maar het lukte hen niet dat als een katholiek-flamingantische koepel voor heel Vlaanderen uit te bouwen. Neefs trachtte ook de Katholieke Vlaamse Landsbond in het arrondissement opnieuw te verruimen tot een koepel, zoals voor de oorlog, maar ook dat mislukte.

Toen na de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 in Mechelen een coalitie van socialisten en christendemocraten aan de macht kwam, werd Neefs schepen van betwiste zaken. In het stadsbestuur stond hij voortaan in de schaduw van zijn partijgenoot en eerste schepen Jos de Saeger De Saeger, Jos
Jos de Saeger (1911-1998) voerde als CVP-politicus in Mechelen en als minister van Openbare Werken een beleid van economische expansie en ijverde als partijleider voor een verregaande fed... Lees meer en van de CVP-senator Robert Vandekerckhove Vandekerckhove, Robert
Robert Vandekerckhove (1917-1980) was een notaris en CVP-gemeenteraadslid in Mechelen, partijvoorzitter (1969-1971), de eerste voorzitter van de Nederlandse Cultuurraad (1971-1974), minis... Lees meer . Neefs bleef leraar aan de TSM, verzekeringsmakelaar en provinciaal senator tot zijn 65ste, schepen en gemeenteraadslid tot eind 1970.