Van Ryswyck, Jan Baptist

Jan Baptist van Ryswyck groeide op in een arm gezin en genoot een beperkte schoolopleiding. Hij en zijn broers ontwikkelden een voorliefde voor de letteren, die ze waarschijnlijk te danken hadden aan hun vader Cornelis van Ryswyck. Deze gaf als gelegenheidsdichter verschillende werken uit, en las volgens Jacob Frans Heremans Heremans, Jacob
Lees meer (1850) de kinderen van jongs af aan Vondel en Cats voor. Jan Baptist van Ryswyck huwde en kreeg vijf kinderen.

Vroeg professioneel, literair en politiek leven

Van Ryswyck was in 1848 aanvankelijk klerk in een lagere stadsschool. Vervolgens werd hij ondermeester. Daarnaast was Van Ryswyck medewerker aan De Schrobber De Schrobber
Lees meer en aan het Antwerpse Vlaamsgezinde en liberale hekelblad in verzen De Filter De Filter
De Filter (1848) was een Vlaamsgezind en progressief liberaal hekelblad opgericht door Jan Baptist van Ryswyck. Lees meer , dat door hemzelf en zijn broer Theodoor van Ryswyck Van Ryswyck, Theodoor
Theodoor van Ryswyck (1811-1849) was een Vlaamse dichter die in dichtbundels, kranten en tijdschriften een omvangrijk literair oeuvre bij elkaar schreef. Met zijn gedichten gaf hij vorm a... Lees meer werd uitgegeven. Nadat hij zich in De Filter in anti-royalistische zin had uitgelaten  in de bijdrage ‘Aen Den Koning’ (1848) kreeg Van Ryswyck op 8 juli 1848 bij ministerieel besluit zijn ontslag als ondermeester. Inmiddels had hij reeds tal van gelegenheidsgedichten geschreven; ook naar aanleiding van politieke gebeurtenissen en met betrekking tot de Vlaamse beweging. Bij de begrafenis van Theodoor van Ryswyck op 10 mei 1849 legde hij zich de morele plicht op om zijn broer als volksdichter op te volgen. Al had hij niet diens poëtische aanleg, Jan Baptist van Ryswyck drukte zich wel uit in een kleurrijke volkstaal en had gevoel voor treffende vergelijkingen, waar hij later als journalist en volksredenaar veel succes mee had.

Vanuit zijn unionistische overtuiging stond Van Ryswyck samen met August Snieders Snieders, August
Lees meer positief tegenover Lodewijk Gerrits Gerrits, Lodewijk
Lodewijk Gerrits (1827-1873) was een drukker en auteur wiens Vlaams- en sociaalgezindheid prevaleerde op levensbeschouwelijke tegenstellingen. Hij lag mee aan de basis van de Nederduitsch... Lees meer ' oproep tot eensgezindheid (18 mei 1850). In 1851 had hij een groot aandeel in de verdediging van een Vlaamsgezinde unionistische lijst en vanaf dat moment tot 1854 was hij actief in de unionistische maatschappij Voor Tael en Kunst Voor Tael en Kunst
Lees meer . In 1855 lag hij mee aan de basis van het Nederlandsch Kunstverbond Nederlands Kunstverbond
Het Nederlands Kunstverbond was in Antwerpen een politiek onafhankelijke Vlaamsgezinde vereniging voor schrijvers en kunstenaars. Lees meer . Als secretaris van deze vereniging redigeerde hij samen met Emmanuel Rosseels Rosseels, Emmanuel
Emmanuel Rosseels (1818-1904) was een Antwerpse theaterauteur die ijverde voor een Nederlandstalig toneelrepertoire. Lees meer en Constant J. Hansen Hansen, Constant J.
Lees meer , ter gelegenheid van de 25ste verjaardag van de troonsbestijging van Leopold I van Saksen-Coburg, Leopold I
Leopold I (1790-1865) was de eerste koning der Belgen. Hij werd als prins uit het hertogelijk huis van Saksen-Coburg-Gotha in 1831 vanwege zijn uitgebreid Europees netwerk tot de Belgisch... Lees meer , een voor die tijd radicaal manifest ter verdediging van het Nederlands. Het verscheen op 28 mei 1856 en werd overhandigd aan de graaf van Vlaanderen (Filips VII, Leopolds tweede levende zoon) en toegelicht bij Pierre de Decker De Decker, Pierre
Lees meer , minister van binnenlandse zaken. In 1857 deden Van Ryswyck en Gerrits nogmaals een oproep om een nieuwe vereniging ‘op onzydige en onafhankelyke grondslag’ te stichten.

Van De Grondwet tot de Meetingpartij

Van 5 september 1857 tot 4 februari 1865 verscheen De Grondwet De Grondwet
Lees meer , waarin Van Ryswyck liberaal wenste te zijn maar tegelijkertijd, als redacteur en uitgever, onafhankelijk wilde blijven van een partijbestuur. Hij had de steun van een aantal gematigde liberalen, hoewel de Liberale Associatie zich niet formeel gemengd had in de oprichting van het blad.

Van meet af keerde hij zich tegen het antikatholieke streven en het zogenoemde franskiljonisme Franskiljon
'Franskiljon' is in het traditionele flamingantische discours de benaming van een voorstander en bevorderaar van de verfransing in Vlaanderen. Het begrip kenmerkt iemand die overtuigd is ... Lees meer in de Liberale Partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer . Zijn postunionistische houding werd bepaald door antiklerikalisme, wat niet verhinderde dat hij uitkwam voor een godsdienstig katholieke overtuiging. Bewondering voor Willem I der Nederlanden, Willem I
Willem I (1772-1843) was koning der Nederlanden van 1815 tot 1840, en dus ook tussen 1815 en 1830 (de jure tot 1839) van het zuidelijke deel daarvan. Zijn beleid inzake de nationale taal ... Lees meer en afkeer van de Belgische Revolutie Belgische Revolutie
De Belgische Revolutie is de naam van de opstand van 1830-1831 in de zuidelijke provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van koning Willem I. De opstand leidde tot de splits... Lees meer waren andere exponenten van zijn rechtlijnige anti-gouvernementele en democratische radicalisme, dat flamingantisch en antimilitaristisch was georiënteerd.

Vanaf de afwijzende verklaring van Charles Rogier Rogier, Charles
Charles Rogier (1800-1885) was een liberale politicus die meermaals een functie als minister of regeringsleider bekleedde. In zijn streven naar een sterke, geünificeerde en op termijn een... Lees meer tegenover de Grievencommissie Vlaemsche Commissie
De Vlaemsche Commissie of Grievencommissie inventariseerde op vraag van de regering in 1856-1857 voor de eerste keer de problemen in verband met de positie van het Nederlands in België en... Lees meer op 24 februari 1860 keerde Van Ryswyck zich af van het liberale kabinet. Bij de verkiezingen Verkiezingen (tot 1995)
Lees meer in mei en oktober 1860 kon De Grondwet zich daardoor nog onafhankelijker opstellen. In 1862 werd het blad door toedoen van Van Ryswyck de radicaalste spreekbuis van de Meetingpartij Meetingpartij
De Meeting (1862-1914) was een Antwerpse politieke formatie die ontstond uit een coalitie van flaminganten, progressieve liberalen en katholieken. Ze liet zich kenmerken door een uitgespr... Lees meer , waarvan hij in zekere zin -- in elk geval, méér dan wie ook -- de vader mag worden genoemd. In De Grondwet had hij de voor de Meeting kenmerkende combinatie voorbereid van radicaal liberalisme en fel antimilitarisme verenigd met Vlaamsgezindheid en Antwerps particularisme. Via het door hem geleide Nederlandsche Kunstverbond was Van Ryswyck bovendien de voornaamste wegbereider van de Nederduitsche Bond Nederduitsche Bond
De Nederduitsche Bond (1861-1914) was een Antwerpse kiesvereniging die flamingantische katholieken en liberalen verenigde. De Bond was een invloedrijke machtsfactor binnen de Meeting, voo... Lees meer . Hij was de initiatiefnemer van de meetings en de meest gegeerde spreker. De Meeting heeft het onbesuisde talent van Van Ryswyck voor haar zaak dan ook volop aangewend. De gemeenteraadsverkiezingen van 2 tot 5 december 1862 brachten kandidaten van de Meeting, waaronder Van Ryswyck, in de gemeenteraad. Hij bleef gemeenteraadslid tot 1866, maar ontwikkelde  vanaf mei 1864 wel een groeiend wantrouwen tegenover de Meeting. Hij verliet de partij niet alleen vanwege haar binding met de Katholieke Partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer , maar ook omdat hij haar niet antimilitaristisch genoeg vond.

Smaad, eerherstel en overlijden

Op 4 februari 1865 verscheen het laatste nummer van De Grondwet. Van Ryswyck ging als redacteur over naar het doctrinaire dagblad De Koophandel De Koophandel
Het liberale Antwerpse dagblad De Koophandel was de spreekbuis van de Liberale Associatie. Het zag het Nederlands als belangrijk voor de verspreiding van de liberale en vrijzinnige ideeën... Lees meer . In 1865 schreef hij daarin een reeks artikelen waarin hij de gemeenteraadsleden en vooral Jan J. de Laet De Laet, Jan Jacob
Antwerpenaar Jan J. de Laet (1815-1891) was een liberale en flamingantische letterkundige. Ook ijverde hij als Kamerlid van de Meetingpartij voor het stemmen van taalwetten. Lees meer ervan beschuldigde steekpenningen te hebben aanvaard voor de verkoop van de vrijgekomen gronden van de vestingwerken. Dit leverde hem een proces wegens smaad op. Op 12 augustus 1865 werd van Ryswyck veroordeeld. Hij zette zijn beschuldigingen aan het adres van De Laet  echter voort en werd daarvoor op 24 september 1866 opnieuw veroordeeld, wat werd bekrachtigd op 28 mei 1867. Bij weigering van betaling belandde hij in de gevangenis, waar hij van 23 augustus tot 19 september 1867 verbleef. In mei 1868 verscheen in het Brusselse blad La Finance een artikel waaruit bleek dat De Laet inderdaad bij een maatschappij die de militaire gronden had overgenomen, gecrediteerd was voor een som van 100.000 frank. Een vonnis van 31 december 1868 vernietigde de vorige uitspraak tegen Van Ryswyck. Hij stierf kort daarna en werd begraven in het Schoonselhof Schoonselhof
Het Schoonselhof is een begraafplaats in de stad Antwerpen. Als laatste rustplaats van tal van culturele en politieke boegbeelden van de Vlaamse beweging speelt de begraafplaats een bijzo... Lees meer in Antwerpen. Zijn twee kinderen, Jan van Ryswyck Van Rijswijck, Jan
De liberaal Jan van Rijswijck (1853-1906) was burgemeester van Antwerpen. Zijn inzet voor de rol van het Nederlands in de lokale politiek en het verenigingswezen alsook zijn volksgezinde ... Lees meer en Anna van Ryswyck, bleven als volle wezen achter, aangezien hun moeder in 1866 was overleden.