Vanaudenhove, Omer

Persoon
Kim Descheemaeker (2023, aanvulling), Nico Wouters (1998)

Omer Vanaudenhove (1913-1994) was al vroeg betrokken bij de liberale partij en werd burgemeester van Diest (1947-1958 en 1976-1978), senator en minister van Openbare Werken en Wederopbouw (1954-1961) en voorzitter van de liberale partij (1961-1968).

Volledige voornaam
Omer Rudolphe Jean
Geboorte
Diest, 3 december 1913
Overlijden
Leuven, 26 november 1994
Leestijd: 5 minuten

Omer Vanaudenhove (1913- 1994) stamde uit een liberaal gezin. Reeds op jonge leeftijd raakte hij betrokken bij de Liberale Partij. Hij werd burgemeester van Diest (1947-1958 en 1976-1978), senator en minister van Openbare Werken en Wederopbouw (1954-1961) en voorzitter van de Liberale Partij (1961-1968). Onder zijn voorzitterschap vernieuwde hij de Liberale Partij en richtte hij de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang – Parti pour la Liberté et le Progrès (PVV-PLP) op. Vanaudenhove probeerde tijdens een periode van oplopende communautaire spanningen de eenheid binnen zijn partij te behouden, maar kreeg tegenstand van Brusselse, Franstalige en Vlaamse zijde. Voor de verkiezingen van 1968 werd onder zijn leiding een belgicistische campagne gevoerd. Hoewel de PVV-PLP goed standhield en slechts één zetel verloor, ontstond de perceptie van een nederlaag. Dit leidde ertoe dat de communautaire vleugels binnen de partij sterker werden en dat Vanaudenhove ontslag nam als voorzitter.

Omer Vanaudenhove stamde uit een liberaal gezin uit Diest en werd in 1938 voorzitter van de plaatselijke Liberale Jonge Wacht. Hij bouwde de schoenenwinkel van zijn vader verder uit en opende een schoenenfabriek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
was Vanaudenhove lid van het verzet. Als gevolg hiervan werd hij opgepakt door de Duitse bezetter en verbleef hij achttien maanden in concentratiekampen. Na de Tweede Wereldoorlog deed hij diverse scherpe uitspraken over de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
.

Politieke carrière

Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 24 november 1946 werd Vanaudenhove met een groot aantal voorkeursstemmen verkozen tot gemeenteraadslid van Diest. De liberalen en socialisten vormden een coalitie en droegen hem voor als burgemeester en op 4 januari 1947 legde hij de eed af. Hij vervulde die functie tot 1958 en opnieuw van 1976 tot 1978.

Vanaudenhove werd reeds op jonge leeftijd liberaal senator en daarna minister van Openbare Werken en Wederopbouw in de regering- Achille van Acker Van Acker, Achille
Achille van Acker (1898-1975) was een socialistische politicus uit Brugge, die in het begin van zijn carrière een tijdlang lid was van de Frontbeweging. Na de Tweede Wereldoorlog bekleedd... Lees meer
(1954-1958) en in de regering- Gaston Eyskens Eyskens, Gaston
Gaston Eyskens (1905-1988) was een Vlaamsgezinde katholieke econoom en politicus, die onder andere eerste minister was ten tijde van de Koningskwestie en aan de basis lag van de eerste st... Lees meer
(1958-1961). Hij was lid van de Vereniging voor Nederlandstalig Vrijzinnig Hoger Onderwijs Vereniging voor Nederlandstalig Vrijzinnig Hoger Onderwijs
De VNVHO was een drukkingsgroep die zich inzette voor de uitbreiding van de Nederlandstalige gemeenschap aan de Université libre de Bruxelles en de oprichting van de Vrije Universiteit Br... Lees meer
(VNVHO, gesticht op 21 december 1955) en medeondertekenaar van het schoolpact.

Partijvoorzitterschap

Vanaudenhove volgde Roger Motz (1904-1964) op als voorzitter van de Liberale Partij. Zijn kandidatuur werd gesteund door het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) Liberaal Vlaams Verbond
Liberaal Vlaams Verbond (LVV) is een autonome, sociaal-progressieve, liberale en Vlaamsgezinde vereniging die werd opgericht in 1913. Van een overkoepelend en coördinerend orgaan voor lib... Lees meer
, dat hoopte dat Vanaudenhove een tegenwicht zou vormen voor de liberale Franstalige Brusselaars. In de periode 1961-1968 steunde de liberale partij vooral op de nogal strak-autoritaire leiding van Vanaudenhove. Op het partijcongres van 8 oktober 1961 gaf hij de partij een nieuwe naam, Partij voor Vrijheid en Vooruitgang – Parti pour la Liberté et le Progrès (PVV-PLP), en een nieuw programma. Met dit programma werd het antiklerikalisme definitief afgezworen en werd toenadering gezocht tot de rechtse vleugel binnen de Christelijke Volkspartij (CVP) Christelijke Volkspartij
Lees meer
. De verruiming sloot aan bij het kader dat zijn voorganger had uitgewerkt, maar werd door Vanaudenhove in een grootschalige en strak gecoördineerde campagne aan de man gebracht. Er werden ook enkele Vlaamsgezinde jongeren aangetrokken, zoals Herman Vanderpoorten Vanderpoorten, Herman
Herman Vanderpoorten (1922-1984) was een liberale, Vlaamsgezinde politicus. Hij was nauw betrokken bij de pogingen tot staatshervorming in periode van 1960 tot 1970 en was een van de arch... Lees meer
, Frans Grootjans Grootjans, Frans
Frans Grootjans (1922-1999) was een Vlaamsgezind liberaal politicus en journalist, die in 1966 minister werd in de regering Vanden Boeynants-De Clercq en aan de basis lag van een formele ... Lees meer
, Willy de Clercq De Clercq, Willy
Willy de Clercq (1927-2011) was een Vlaamse liberale politicus. Hij was een van de stichters en de eerste voorzitter van de Vlaamse Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). Lees meer
en August de Winter De Winter, August
August de Winter (1925-2005) was een Vlaamsgezinde, liberale politicus. Hij engageerde zich onder meer in het Liberaal Vlaams Verbond en de Blauwe Leeuwen. Hij was betrokken bij de splits... Lees meer
. Met deze partijvernieuwing wilde Vanaudenhove ook de anticollectivistische en de unitaristische krachten verenigen.

Bij de parlementsverkiezingen van 1965 realiseerde de PVV-PLP een echte doorbraak toen ze van 20 naar 48 Kamerzetels sprong. Na deze overwinning wilde Vanaudenhove een gemeenschappelijk partijstandpunt over de taalvraagstukken uitwerken. De gezamenlijke onderhandelingen hieromtrent leidden op 22 en 23 januari 1966 tot het Taalcompromis van Luik. Dit compromis bevatte enkele duidelijke toegevingen aan de Franssprekende liberale Brusselaars en wenste enkele punten van de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer
van 1962-1963 te herzien. Terwijl Vanaudenhove op basis van dit compromis een wetsvoorstel indiende, ontstond binnen zijn eigen partij Vlaams verzet (onder andere van LVV-leider Louis D'Haeseleer (1911-1988) en de ministers Grootjans en Vanderpoorten). Vanaudenhove reageerde zeer krachtig tegen deze Vlaamse dissidentie en trachtte op het partijcongres van 29 september en 1 oktober 1967 de eenheid te herstellen. Hij neutraliseerde het LVV en de sociale organisaties binnen de PVV-PLP en stelde het nieuwe programma voor. Met dit programma sloeg de PVV/PLP een rechts-unitaire koers in en verdedigde het een versterking van de uitvoerende macht.

Bij de verkiezingen van 1968 voerde de PVV-PLP een campagne die opvallend gebaseerd was op de persoon van Vanaudenhove en diens belgicistische standpunt, in een klimaat waarin de kwestie Leuven Vlaams de gemoederen zeer beroerde (zie Belgisch nationalisme Belgisch nationalisme
Lees meer
). De PVV-PLP behaalde met dit radicaal unitaire programma dan ook verlies, terwijl de communautair gerichte Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer
en het Front démocratique des francophones Démocrate féderaliste indépendant
Lees meer
– Rassemblement wallon Rassemblement Wallon
Lees meer
winst boekten. Hoewel de liberalen in verhouding tot de CVP en de BSP goed standhielden, werd de uitslag als een nederlaag ervaren. Er ontstond meteen verdeeldheid binnen de PVV-PLP en een zwaar teleurgestelde Vanaudenhove nam op 13 september 1968 ontslag als voorzitter.

Lokale politiek

Op 10 mei 1970 ondernam hij in Diest het initiatief voor een verdere politieke verruiming onder de naam Levende Democratie. Hij wilde hiermee de kloof tussen politiek en burger dichten en een sociaal-liberaal alternatief bieden. De standpunten zoals die geformuleerd werden in het programma van Levende Democratie vonden een echo in de latere omvorming van de PVV tot VLD door Guy Verhofstadt Verhofstadt, Guy
Guy Verhofstadt (1953) is een liberaal politicus die actief was en is op het nationale en internationale niveau. Onder zijn voorzitterschap vond er een verruiming plaats van de liberale p... Lees meer
.

Studiecentrum voor Politieke Hervormingen

In 1974 trok Vanaudenhove zich terug uit de actieve politiek. Toch stichtte hij nog in 1975 samen met de christendemocraat Pierre Wigny (1905-1986) en de socialist Alfons Vranckx Vranckx, Alfons
Alfons Vranckx (1907-1979) was een hoogleraar rechten en een socialistische politicus met een Vlaamsgezinde overtuiging, die zich op diverse gebieden inzette voor de ‘Vlaamse zaak’, maar ... Lees meer
het Studiecentrum voor Politieke Hervormingen. Deze organisatie, waarvan hij voorzitter was, bestudeerde de mogelijke vernieuwingen van de politieke instellingen met als doel te komen tot een nieuw unitair België België
Geen Vlaamse beweging zonder België. Het is ook onmogelijk om België te begrijpen zonder de geschiedenis van de Vlaamse beweging erbij te betrekken. Tussen het ontstaan van een culturele ... Lees meer
. De werkzaamheden van het Studiecentrum vonden hun vertaling in de brochure België morgen. De weg voor een nieuwe opbouw. Voorstellen tot hervorming (1977). Na de grondwetsherziening van 1980 beschouwde Omer Vanaudenhove de rol van het Studiecentrum als vervuld en hief hij het centrum op.

In 1994 overleed Vanaudenhove in Leuven.

Literatuur

– Bilan d’une présidence au PLP : Omer Vanaudenhove (1961-1969), in: Courrier Hebdomadaire du CRISP, nr. 430 en nr. 434-435, 1969.
– Omer Vanaudenhove gebelgd, 1990.
– Omer Vanaudenhove bij "150 jaar liberalisme" in de bloemen, in: De Nieuwe Gazet, 14 mei 1990.
– S. Vanaudenhove en L. Pareyn (red.), Omer Vanaudenhove, een bruggenbouwer, 1996.
– A. Rydant, Verdeeldheid in de eenheid. Analyse van het besluitvormingsproces in de Liberale Partij en de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (1958-1966), Vrije Universiteit Brussel, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1988.
– W. Prevenier, Vanaudenhove, Omer Rodolphe Jean, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 2009.
– R. Mantels, Stemmen in de golden sixties. De Liberale Partij tegenover de kiezer (1958-1973), in: R. Mantels (red.), Verkiezingskoorts. De strijd om de kiezer in de Belgische politiek (19de-21ste eeuw), 2018.

Suggestie doorgeven

1975: Piet Van Brabant (pdf)

1998: Nico Wouters

2023: Kim Descheemaeker

Databanken
Archief

Inhoudstafel