De Meester, Jaak

Persoon
Aragorn Fuhrmann (2023, aanvulling), Nico Wouters (1998)

Jaak de Meester (1926-1999) was verbondsleider van het Vlaams-nationalistische en Groot-Nederlandse Blauwvoetjeugdverbond en speelde een bedrijvige rol in de herdenkingscultus rond Cyriel Verschaeve.

Alternatieve naam
Demeester
Geboorte
Brugge, 20 juni 1926
Overlijden
Brugge, 12 januari 1999
Leestijd: 4 minuten

Jaak de Meester was tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
lid van Jong-Dinaso Jong Dinaso
Jong Dinaso (1931-1941) was de jeugdbeweging van het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso), aanvankelijk Verbond van Dinaso Knapenvendels (Verdinasok) genaamd. De organi... Lees meer
en – naar eigen zeggen – de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen
Lees meer
(NSJV). Vanaf 1944 studeerde hij geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven. In het academiejaar 1952-1953 was De Meester hoofdredacteur van Ons Leven Ons Leven
Ons Leven (1888) is een Leuvens studententijdschrift en het blad van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV). Lees meer
. Daarnaast schreef hij regelmatig bijdragen voor het studententijdschrift De Goedendag De Goedendag (1891-1940)
Lees meer
1891-1940).

De Meester koppelde een anti-Belgisch getint Vlaams-nationalisme aan een Groot-Nederlandse overtuiging. Hij droomde van een taalnationalistische eenheid van de Lage Landen binnen een Europees volksgeheel, een nationaal ideaal dat hij naar beproefd Diets recept combineerde met een diepgeworteld wantrouwen in de democratie. In 1956 betoogde De Meester in het tijdschrift Dietsland Europa Dietsland Europa
Het tijdschrift Dietsland Europa was het blad van de Jong Nederlandse Gemeenschap en later van Were Di. Het verdedigde radicaal Vlaamse, Groot-Nederlandse en extreemrechtse standpunten en... Lees meer
dat de ‘extreemrechtse’ koers van het Vlaams-nationalisme in de jaren 1930 een ‘normale evolutie’ was geweest die voortzetting verdiende. Hij schaarde zich volmondig achter dit mens- en maatschappijbeeld, waarin ‘een volksverbonden cultuur’ werd verkozen boven ‘vervlakkend (…) internationalisme’ en ‘aristocratie boven “de opstand der horden”’. Het uitgelezen instrument om deze idealen te realiseren was volgens De Meester een even principiële als tuchtvolle jeugdbeweging.

Ten tijde van de repressie Repressie
Lees meer
was De Meester lid geworden van de illegaal door Mark Mares opgerichte Diets-nationalistische vereniging Jeugdgeuzenstorm, die slechts bestond uit vijf personen. Nadien organiseerde De Meester zelf een kleine kern van Vlaams-nationalistische jongeren te Leuven en legde hij via Staf Vermeire Vermeire, Staf
Staf Vermeire (1926-1987) was een Diets jeugdleider, uitgever en tijdschriftenredacteur. Hij is vooral bekend als de verbondsleider van het ADJV, maar onder andere ook als zaakvoerder van... Lees meer
en het Groot-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
, solidaristisch geïnspireerde blad Vive le Gueux! Vive le Gueux!
Lees meer
contact met gelijkgezinden in de naoorlogse Dietse jeugdbeweging, die zich op dat moment aan het hergroeperen was. Uiteindelijk trad De Meesters groepje onder de naam Sint-Gerolfgroep in 1949 toe tot het Jeugdverbond der Lage Landen Jeugdverbond der Lage Landen
Het Jeugdverbond der Lage Landen (JVLL) was een Heel-Nederlandse, Vlaams-nationalistische jeugdvereniging, ontstaan in 1947 om enkele losse nationalistische jeugdkernen rond het tijdschri... Lees meer
. Na conflicten binnen deze laatste vereniging, fuseerde het Sint-Gerolfvendel in 1950 met de West-Vlaamse Rodenbachschaar onder de naam Rodenbachvendel Rodenbachvendel
Het Rodenbachvendel was een Dietse jeugdvereniging (1950-1951) die ontstond uit de breuk binnen het Jeugdverbond der Lage Landen (tussen Wim de Roy en Staf Vermeire) in 1949. Lees meer
(dat uit ongeveer 30 leden bestond).

De Meester werd dienstleider opbouw en organisatie en was verantwoordelijk voor de jeugdbewegingstechniek. In 1951 publiceerde hij een artikel in Het Pennoen Het Pennoen (1950-1977)
Het Pennoen was een Vlaamsgezind maandelijks opinieblad dat, geleid door Jan Olsen, verscheen tussen 1950 en 1977. Het evolueerde van een traditioneel jeugdblad naar een vernieuwend en la... Lees meer
(1950-1977), waarin hij het Algemeen Diets Jeugdverbond Algemeen Diets Jeugdverbond
Het Algemeen Diets Jeugdverbond (ADJV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jeugdvereniging die tussen 1949 en 1957 onder leiding van Staf Vermeire verschillende vendels en s... Lees meer
(ADJV) ervan beschuldigde de katholieke overtuiging voorrang te geven boven een Vlaamsgezind ideaal. Het artikel wilde het ADJV aansporen tot eenheid, wat uiteindelijk ook gebeurde. Op 10 april 1951 sloot het Rodenbachvendel zich bij het ADJV aan. De Meester werd nu secretaris van het ADJV en was als dusdanig verantwoordelijk voor de kadervorming. Hij zetelde in de redactie van het blad De Vendeljongen (later De Blauwvoet). In 1958 volgde De Meester Staf Vermeire Vermeire, Staf
Staf Vermeire (1926-1987) was een Diets jeugdleider, uitgever en tijdschriftenredacteur. Hij is vooral bekend als de verbondsleider van het ADJV, maar onder andere ook als zaakvoerder van... Lees meer
op als verbondsleider van het Blauwvoetjeugdverbond Blauwvoetjeugdverbond
Het Blauwvoetjeugdverbond (BJV) was een Vlaams-nationalistische, Heel-Nederlandse jeugdvereniging die tussen 1957 in 1961 de werking van het Algemeen Diets Jeugdverbond onder een andere n... Lees meer
(BJV), de opvolger van het ADJV. Hij vertegenwoordigde datzelfde jaar ook het BJV in het onder impuls van Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer
opgerichte Vlaams Jeugdkomitee voor de Wereldtentoonstelling Vlaams Jeugdkomitee voor de Wereldtentoonstelling
Lees meer
. In de jaren daarna verzette hij zich tegen elke betrokkenheid van het BJV bij de partijpolitiek.

In 1960-1961 ontbond De Meester verschillende plaatselijke groepen om ten slotte in oktober 1961 het BJV zelf op te heffen. De voornaamste oorzaak was de passiviteit onder het merendeel van de leden en de concurrentie van het Vlaams Nationaal Jeugdverbond Vlaams Nationaal Jeugdverbond
Het Vlaams Nationaal Jeugdverbond is een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging, die in 1960 werd opgericht door Jaak van Haerenborgh. Ze werd al snel de leidende en na verloop van tijd de... Lees meer
(VNJ), maar ook de groeiende onvrede van de nog actieve, overtuigd Groots-Nederlandse Groot-Nederland
Groot-Nederland is een politiek en cultureel begrip dat respectievelijk staat voor een staatkundige vereniging van België of Vlaanderen met Nederland en de culturele en taalkundige samen... Lees meer
medewerkers met De Meesters Germaans georiënteerde koers speelde een rol. De Meester had in de loop van de jaren 1950 immers herhaaldelijk contact gezocht met Duitse en Oostenrijkse nationalistische jeugdbewegingen, zoals de Bund Heimattreuer Jugend (BHJ): ‘Als Flame, d.h. als Grenz-Germane, kämpfend gegen Romanisierung und völkische Entartung, freue ich mich besonders auf Zusammenarbeit mit Deutschen, den Kern-Germanen’, zoals hij het verwoordde in een brief aan een van zijn Duitse contacten. De Meester werd bovendien redactielid van het BHJ-blad Der Trommler en verspreidde het in Vlaanderen.

In de jaren 1950 ontpopte De Meester zich als een promotor van de nagedachtenis van Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
. In zijn vele voordrachten en publicaties construeerde hij een mythisch beeld van Verschaeve als profeet en verlosser van Vlaanderen. Hij schreef verschillende boekjes over de kapelaan van Alveringem en werkte mee aan diens verzameld werk. Bovendien organiseerde hij in naam van het Blauwvoetjeugdverbond de eerste twee grote(re) bedevaarten naar Verschaeves graf in Solbad Hall in 1958 en 1959. Eind jaren 1970 was hij als medewerker (sinds 1960) van het Jozef Lootensfonds Jozef Lootensfonds
Het Jozef Lootensfonds werd in 1960 opgericht met de opdracht het leven en oeuvre van Cyriel Verschaeve op wetenschappelijk verantwoorde wijze te bestuderen. Lees meer
getuige van de geleidelijke overgang naar een kritisch-wetenschappelijke studie van Verschaeves leven en werk.

Literatuur

— M. van Hoorebeeck, Oranjedassen 1944-1961. Geschiedenis van het Algemeen Diets Jeugdverbond, 1986.
— J. Belis, De Vlaams-nationalistische jeugdbeweging voor en na de tweede wereldoorlog. Doorstart of nieuw begin?.1945-1961, Universiteit Antwerpen, ongepubliceerde masterproef, 2005-2006.
— A. Fuhrmann, “En vandaag kunnen wij verzekeren: Verschaeve is niet dood!" Discours en retoriek tijdens de bedevaarten naar Solbad Hall (1950-1973), in: WT. Tijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging, jg. 79, 2020, nr. 4, pp. 221-292.

Suggestie doorgeven

1998: Nico Wouters

2023: Aragorn Fuhrmann

Inhoudstafel