De Sikkel

De Sikkel werd in 1919 opgericht door de Antwerpse bibliothecaris en letterkundige Eugène de Bock De Bock, Eugène
Eugène de Bock (1889-1981) was een Vlaamse uitgever en auteur. Hij was de oprichter en directeur van uitgeverij De Sikkel en stichtte ook mee de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse... Lees meer . Het fonds was aanvankelijk sterk gekleurd door het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer , maar na de overname door Karel de Bock in 1954 groeide De Sikkel uit tot een educatieve uitgeverij Boekbedrijf
In de 19de eeuw kwam het Vlaamse boekbedrijf moeizaam van de grond. Pas na de Eerste Wereldoorlog ontstonden in Vlaanderen de bestaansvoorwaarden voor een moderne cultuurindustrie. Tot d... Lees meer en nam haar belang voor de Vlaamse beweging sterk af. In 2001 werd De Sikkel als imprint overgenomen door de uitgeversgroep De Boeck.

1919-1940

De Bock werd in 1919 wegens activistische sympathieën uit zijn ambt als stadsbibliothecaris ontslagen, waarna hij besloot om zelfstandig uitgever te worden. Met de hulp van zijn broer, de bankier René de Bock en een aantal externe financierders bracht hij een bescheiden startkapitaal van 10.000 frank bijeen, waarmee hij in zijn eigen woning in Antwerpen Antwerpen
Lees meer de uitgeverszaak De Sikkel oprichtte. In 1926 kon hij de externe financierders terugbetalen, waarna de uitgeverij volledig in handen kwam van Eugène en René de Bock. Pas in 1944 werd de zaak overgebracht naar een zelfstandig pand in de Lamorinièrestraat in het centrum van Antwerpen.

Het fonds van De Sikkel was aanvankelijk sterk door de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer en het activisme gekleurd. De allereerste uitgave van De Sikkel was de brochure Heropbouw van de Schoenmarkt (1919) waarin de architecten Alfons Francken en Hendrik Delvaux een plan presenteerden voor de heropbouw van het door de oorlog verwoeste plein in Antwerpen. Daarna volgde de publicatie van In ’t gevang (1920), het dagboek van de gearresteerde activist Jan van der Ven Van der Ven, Jan
Lees meer en twee opstellenbundels over de Vlaamse kwestie van de eveneens veroordeelde activist Antoon Jacob Jacob, Antoon
Antoon Jacob (1889-1947) was een atheneumleraar en later hoogleraar in Hamburg en Gent. Hij was actief bij activistische tijdschriften, nadien in de amnestiebeweging en later de culturele... Lees meer .

Tussen 1920 en 1921 verzorgde De Sikkel de uitgave van het door Eugène de Bock opgerichte expressionistische tijdschrift Ruimte Ruimte
Lees meer . Via Ruimte wist De Bock een deel van de jonge generatie, veelal activistische, expressionisten in het De Sikkel-fonds in te lijven. De Sikkel gaf werk uit van onder andere Gaston Burssens Burssens, Gaston
Gaston Burssens (1896-1965) was een dichter en prozaïst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakte hij zowel politiek als artistiek deel uit van het activisme. Burssens was voorzitter en best... Lees meer , Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer en Wies Moens Moens, Wies
Lees meer . Moens’ prozabundel Celbrieven (1920), die op kleine stukjes papier uit de gevangenis gesmokkeld moest worden, werd een van de eerste grote succesuitgaven van De Sikkel.

Naast literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer verschenen in het vooroorlogse fonds van De Sikkel ook verschillende reeksen en overzichtswerken van bibliografisch, letterkundig, taalkundig of historisch belang. Het door Lode Baekelmans Baekelmans, Lode
Lode Baekelmans (1879-1965) was een Antwerpse schrijver en bibliothecaris. In 1933 werd hij de eerste conservator van het Museum van de Vlaamsche Letterkunde, nu het Letterenhuis, en werd... Lees meer opgerichte vakblad De Bibliotheekgids verscheen vanaf 1922. In 1929 kwam daar het bibliografische tijdschrift De Boekenkast bij. In 1926 verscheen het eerste deel van een reeks dialectatlassen en in 1930 publiceerde De Sikkel de invloedrijke Nederlandsche taalgids van Constant H. Peeters Peeters, Constant
Constant Peeters (1880-1951) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Daarna was hij vooral actief als taalkundige. Zijn bekendste publicatie is zijn Neerlandsche T... Lees meer . Belangrijk voor de Vlaamse beweging was verder ook de uitgave van het tweedelige Geschiedenis van de Vlaamse en Groot-Nederlandse Beweging waaraan Leo Picard Picard, Leo
De vrijzinnige flamingant en journalist-publicist Leo Picard (1888-1981) engageerde zich in het activisme, maar sloeg al in de nazomer van 1915 een andere weg in en verhuisde naar Nederl... Lees meer in 1937 begon en die hij in 1959 voltooide.

Al vanaf het prille begin was er in het De Sikkel-fonds ook plaats voor schoolboeken, pedagogische werken en jeugdliteratuur. In 1921 begon De Sikkel met een reeks uitgaven voor schoolgebruik, waaronder de literaire bloemlezing De gouden poort, de leesmethode van Fons van Hoof en de rekenmethode van Willy Schneider. In 1931 verscheen een pleidooi Voor het kinderboek in Vlaanderen van de leraar en pedagoog Hendrik van Tichelen Van Tichelen, Hendrik
Lees meer en in 1934 rolde Het oude en het nieuwe kinderboek van de invloedrijke bibliograaf Ger Schmook Schmook, Ger
Lees meer van de persen. Tussen 1938 en 1942 gaf De Sikkel een reeks jeugdbewerkingen van de romans van Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer uit. (jeugdliteratuur)

1940-1954

Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer bleef De Sikkel haar werkzaamheden voortzetten, al dwongen de oorlogsomstandigheden de uitgeverij er wel toe om zich vooral op herdrukken toe te leggen. Wat de nieuwe publicaties betreft, valt vooral de nadruk op de actualiteit en het aandeel van collaborerende auteurs op. In 1941 publiceerde De Sikkel de Herinneringen van de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer gezinde politicus Hendrik de Man De Man, Hendrik
Lees meer . In datzelfde jaar verscheen ook Nederland in Frankrijk van H. van Byleveld, een pseudoniem van de Frans-Vlaamse priester Jean-Marie Gantois Gantois, Jean-Marie
Priester Jean-Marie Gantois (1904-1968) speelde een belangrijke rol in de Vlaamse beweging in Frans-Vlaanderen en kwam daarbij uit voor een Diets en radicaal-rechts standpunt. Na de Tweed... Lees meer die pleitte voor de oprichting van een Groot- Diets Aldietse beweging
De Aldietse Beweging van Constant J. Hansen streefde van in de 19de eeuw naar een taalkundige versmelting van het Nederlands met het Platduits. Hij onderstreepte de Dietsche taaleenheid ... Lees meer rijk, en de toesprakenbundel Nieuwe tijden van de Frans Daels Daels, Frans
Frans Daels (1882-1974) vormde de spil van de Vlaamsgezinde organisaties aan het IJzerfront en groeide in het interbellum als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité en voorvechter van N... Lees meer , die toen tot de leiding van het VNV behoorde.

Hoewel De Sikkel een aantal titels in haar fonds had die met de collaboratie geassocieerd kunnen worden, kreeg de uitgeverij geen veroordeling. Na de oorlog bracht De Sikkel dan ook ongehinderd nieuw werk uit, onder meer van Julien Kuypers Kuypers, Julien
Julien Kuypers (1892-1967) was een Vlaamse, socialistische schrijver en ambtenaar. Hij was meerdere malen kabinetschef op socialistische ministeries en bekleedde hoge functies op het depa... Lees meer en Fernand Toussaint van Boelaere Toussaint, Fernand Victor
Lees meer . In de in 1946 verschenen publicatie Incivisme en repressie van Eugène de Bocks dochter, de juriste Gerda de Bock, werd bovendien voor een maatschappelijke re-integratie van de veroordeelde collaborateurs gepleit.

Van 1952 tot 1953 verzorgde De Sikkel de uitgave van het vrijzinnige, literaire tijdschrift Tijd en Mens, waarmee ze zich als uitgever van de Vijftigers profileerde. In de jaren vijftig werd werk uitgegeven van onder meer Hugo Claus Claus, Hugo
Lees meer (Een huis dat tussen nacht en morgen staat, 1953), Paul Snoek (Noodbrug, 1955) en Hugo Raes (Afro-Europees, 1957).

1954-2001

In 1954 volgde Karel de Bock zijn oom Eugène op en vormde hij de uitgeverij om tot een naamloze vennootschap. Onder Karel de Bock kreeg het schoolboekenfonds van De Sikkel een belangrijke impuls. Invloedrijk waren de reeksen Historische verhalen voor de jeugd, later voortgezet als Histoflash en de reeksen educatieve tijdschriften die onder de titels Eendjes, Uiltjes en Okapi’s verschenen. Naast schoolboeken gaf De Sikkel in deze periode ook het letterkundige tijdschrift Spiegel der Letteren uit, dat in 1956 door Eugène de Bock was gesticht en tot 1983 bij de uitgeverij zou blijven verschijnen.

In 1970 ontstond binnen de naamloze vennootschap Uitgeverscentrum een samenwerkingsverbond tussen De Sikkel enerzijds en De Nederlandsche Boekhandel De Nederlandsche Boekhandel
De Nederlandsche Boekhandel was een Antwerpse boekhandel en uitgeverij die in 1892 werd opgericht. In 1986 werd ze omgedoopt tot Uitgeverij Pelckmans en vandaag opereert ze onder de naam... Lees meer , Patmos en uitgeverij L. Opdebeek anderzijds. Dit bracht de verhuizing van Antwerpen naar Kapellen met zich mee. Vanaf 1 januari 1981 maakte De Sikkel zicht uit dit samenwerkingsverband los en verhuisde ze naar Malle. In 2000 volgden Patrick Vandevelde (als uitgeefdirecteur) en Bart Hye (als zakelijk directeur) Karel de Bock op. Een jaar daarna werd De Sikkel, samen met de educatieve afdeling van Standaard Uitgeverij als een imprint ingelijfd in de uitgeversgroep De Boeck. In 2017 fuseerde Groep de Boeck met de educatieve Uitgeverij Van In, waarna de imprint De Sikkel verdween.