Logghe, Achiel

Persoon
Antoon Osaer (2023, aanvulling), Nico Wouters (1998)

Achiel Logghe (1878-1965) was een sociaal en flamingantisch geïnspireerde priester, die een actieve rol speelde in de christelijke arbeidersbeweging.

Volledige voornaam
Achille
Geboorte
Torhout, 24 maart 1878
Overlijden
Brugge, 2 oktober 1965
Leestijd: 4 minuten

Achiel Logghe kwam tijdens zijn humanoriastudies aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
onder de invloed van de sociaal voelende priester-leraar Achiel Lauwers Lauwers, Achiel
Achiel Lauwers (1864-1910) richtte in West-Vlaanderen Nederlandstalig onderwijs voor arbeiderskinderen in en stond aan het stuur van de Roeselaarse en Brugse Gildes der Ambachten en Chris... Lees meer
. In zijn geboortestad stichtte hij in 1895 een katholieke Vlaamsche Studentenbond.

Na zijn priesterwijding in 1901 vervolgde hij zijn theologische opleiding aan de Katholieke Universiteit Leuven. Daar legde hij contacten met onder meer het literair-culturele genootschap Met Tijd en Vlijt Met Tijd en Vlijt
Met Tijd en Vlijt was een Vlaamsgezind Studentengenootschap dat in 1836 aan de Leuvense universiteit werd opgericht en bleef bestaan tot na de Tweede Wereldoorlog. Het speelde tot 1875 e... Lees meer
en de Sociale Studiekring van professor Pieter-Jozef Sencie Sencie, Pieter-Jozef
Pieter-Jozef Sencie (1865-1941) was als classicus verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij was actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en was de stichter en eerste v... Lees meer
. In 1906 promoveerde Logghe tot doctor in de theologie en werd hij in de Brugse Sint-Salvatorsparochie benoemd als onderpastoor. Hij kwam er terecht in een equipe sociaal-geëngageerde priesters onder de leiding van zijn oud-leraar  Lauwers. Aanvankelijk moest hij zich vooral met de middenstanders inlaten en stichtte hij binnen ‘De Vrije Neringdoeners’, de voorloper van de lokale christelijke middenstandsbeweging, in 1908 een sociale studiekring. Na het overlijden van Lauwers kwam Logghe in 1911 aan het hoofd te staan van de sociale werken voor de arbeiders. Hij ijverde voor de verdere uitbouw van een autonome arbeidersbeweging. Tijdens zijn proostschap werd de Gilde der Ambachten gesplitst in een patroons- en een arbeidersvleugel, zodat werd afgestapt van het corporatistische Corporatisme
Het corporatisme was in het interbellum, vooral in de crisisjaren 1930, een wijdverspreid, maar tegelijk vaag alternatief maatschappelijk en politiek model. Na de Tweede Wereldoorlog zou ... Lees meer
model van Joris Helleputte Helleputte, Joris
Joris Helleputte (1852-1925) heeft bijna een halve eeuw lang gewogen op de Belgische samenleving: als neogotisch architect, als gangmaker van sociale organisaties, inzonderheid de Belgisc... Lees meer
c.s.

Logghe stond in 1908 in Brugge mee aan de wieg van de Vrije Beroepsschool. Andere initiatieven uit die vooroorlogse periode waren de oprichting van een onafhankelijke mutualiteit (1912), een Katholieke Werkliedenbond (1912) voor de politieke werking en een naamloze vennootschap die de bakkerij De Voorzorg omvormde tot de coöperatie Ons Brood (1914).

Het interbellum

Na de Eerste Wereldoorlog werd Logghe aangesteld tot bestuurder van de sociale werken voor het gehele bisdom Brugge. In 1920 stichtte hij een Provinciaal Christelijk Vakverbond en een Provinciaal Kristen Werkersverbond, dat laatste als overkoepeling van alle sociale werken voor katholieke arbeiders in West-Vlaanderen West-Vlaanderen
Lees meer
.

Hij wist ook het propagandistische en bindende belang van de pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer
in te schatten. Vóór 1914 werkte hij al mee aan De zondagsbode van het bisdom Brugge. Toen in 1919 de heropstart van de Gazette van Brugge Gazette van Brugge
De Gazette van Brugge (1796-1919) van de Brugse drukker-uitgever Joseph Bogaert was aanvankelijk een neutraal nieuwsblad. In de 2de helft van de 19de eeuw evolueerde de krant tot een uitg... Lees meer
mislukte, zette hij zich persoonlijk in voor het nieuwe weekblad Het Belfort Het Belfort
Het Belfort was een Vlaams katholiek tijdschrift ‘toegewijd aan Letteren, Wetenschap en Kunst’. Het verscheen van 1886 tot 1899. Lees meer
, dat zich eerder richtte op middenstanders en het Vlaamse minimumprogramma Minimumprogramma
Het Minimumprogramma was de benaming voor het eisenpakket dat de Belgisch-loyale flaminganten, in het bijzonder inzake taalwetgeving, in de periode tussen de beide wereldoorlogen nastreef... Lees meer
van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer
propageerde. Ook binnen het weekblad De Volksmacht van de christelijke arbeidersbeweging speelde hij als redactielid na 1922 een zeer belangrijke rol en kon hij zijn Vlaamsgezinde overtuiging uiten. Logghe trachtte steeds een symbiose tot stand te brengen tussen zijn flamingantisch en zijn sociaal engagement.

In 1921 verdedigde hij bij bisschop Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer
Arthur Mulier Mulier, Arthur
Arthur Mulier (1892-1979) engageerde zich als student in het activisme. Na de oorlog was hij eerst actief in de katholieke partij en daarna in het bedrijfsleven, waar hij pleitte voor ee... Lees meer
, die uit de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen was gezet vanwege zijn betrokkenheid bij het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
als student aan de Von Bissinguniversiteit Von Bissinguniversiteit
Lees meer
. Zijn bemiddeling bij een conflict in Izegem, waar Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
als proost van de christelijke arbeidersbeweging neigde naar het Vlaams-nationalisme en daarom werd gewraakt, leverde echter geen resultaat op, zodat de priester Izegem uiteindelijk diende te verlaten. Na de bisschoppelijke veroordeling van het Vlaams-nationalisme en de gelijkaardige vastenbrief van de West-Vlaamse bisschop in 1927, speelde Logghe als bemiddelaar een verzoenende rol bij semi-geheime toenaderingspogingen tussen de katholieke West-Vlaamse arbeidersbeweging en het Vlaams-nationalisme. Een vorm van samenwerking kwam er mede door Logghe echter pas na 1936, toen de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer
haar meerderheid in de provincieraad verloor. Dat de verhouding gespannen bleef, bleek onder andere uit de polemiek in 1937 tussen Logghe en de Vlaams-nationalist Jeroom Leuridan Leuridan, Jeroom
Jeroom Leuridan (1894-1945), leraar en advocaat, was van 1929 tot 1944 parlementslid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), en vanaf 1934 VNV-gouwleider van West-Vlaanderen. Hij was een ... Lees meer
in Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer
.

Intussen stond Logghe binnenkerkelijk voor lastige onderhandelingen om de eigenheid van het West-Vlaamse Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer
(ACW) te behouden tegenover de centraliserende Katholieke Actie in het bisdom Brugge onder leiding van Karel Dubois Dubois, Karel
Karel Dubois (1895-1956) werd in 1928 de proost-stichter van de Katholieke Studentenactie in het bisdom Brugge, dat hij in gehoorzaamheid aan zijn bisschop Lamiroy en met diens mandaat wi... Lees meer
.

De Tweede Wereldoorlog en daarna

Tijdens de Tweede Wereldoorlog trachtte Logghe een zekere werking in stand te houden door Katholieke Arbeidersbonden te organiseren, de voorlopers van de Katholieke Werkliedenbonden (KWB). Op syndicaal vlak kwam hij in conflict met de door de Duitse bezetter opgelegde eenheidsvakbond Unie van Hand- en Geestesarbeiders Unie van Hand- en Geestesarbeiders
Tijdens de Duitse bezetting in 1940-1945 probeerden Belgische vakbonden, zoals het Christelijk Vakverbond (ACV) en het Belgisch Vakverbond (BVV), hun positie te behouden. Onder druk van D... Lees meer
. Na de bevrijding bleef hij zich inzetten voor de verdere uitbouw van de christelijke arbeidersbeweging in West-Vlaanderen en was hij in Brugge van 1953 tot 1959 namens de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer
(CVP), voorzitter van de Commissie van Openbare Onderstand (COO). In 1927 werd Logghe tot ere-kanunnik van het Brugse Sint-Salvatorskapittel benoemd en in 1952 tot titulair kanunnik.

Literatuur

— A. Osaer, Kanunnik Achiel Logghe en de arbeidersbeweging in West-Vlaanderen, in: E. Gerard (red.), De kracht van een overtuiging. 60 jaar a.c.w. 1921-1981, 1981, pp. 115-145.

Suggestie doorgeven

1998: Nico Wouters

2023: Antoon Osaer

Databanken

Inhoudstafel