Du Castillon, Léonce

Léonce Ducatillon of Du Catillon, wiens familienaam in 1924 officieel werd gewijzigd naar de oorspronkelijke Franse vorm Du Castillon, was de oudste uit een bemiddeld gezin. Zijn vader was achtereenvolgens notarisklerk, drukker-uitgever en gemeentesecretaris van Waregem. Du Castillon doorliep de lagere school in zijn geboortestad Waregem en de eerste drie jaren van de toenmalige oude humaniora in het Sint-Jozefscollege in Tielt. Vervolgens ging hij aan het werk in de drukkerij van zijn vader in Waregem. Wat later trad hij zelf op als drukker, uitgever en redacteur van het in december 1885 opgerichte katholieke, Vlaamsgezinde en democratische weekblad Het Zondagsblad van Waereghem, dat in januari 1891 werd herdoopt tot Ons Vlaanderen. Hij drukte ook het maandblad Volk en Taal Volk en Taal
Volk en Taal was een volkskundig tijdschrift voor de streek Ronse-Waregem (1888-1895) dat werd uitgegeven door een groep onderwijzers die zich de Zantersgilde van Zuid-Vlaanderen noemde.... Lees meer uit Ronse en het halfmaandelijks onderwijzersblad Christene School.

Vlaams en sociaal

Du Castillon was betrokken bij de flamingantische Landdagbeweging Landdagbeweging
De Landdagbeweging, die zich ontwikkelde vanaf de vroege jaren 1860, vormde tot aan de Eerste Wereldoorlog de aanzet tot een reeks al dan niet succesvolle initiatieven tot samenwerking va... Lees meer en richtte in de jaren 1890 mee de Katholieke Vlaamsche Bond van Oudenaarde, de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer en de Zuidvlaamsche Sprekersbond op. Godsdienstzin, sociale bewogenheid en Vlaamsgezindheid gingen bij hem hand in hand. Concreet propageerde hij de oprichting van boerenbonden, ziekenfondsen, spaarkassen, volksbibliotheken en aanverwante sociaal geïnspireerde initiatieven.

Op het congres van de Vlaamsche Katholieke Landsbond in Brugge in 1893 stelde Du Castillon de oprichting voor van een Vlaamse volkspartij binnen de bestaande katholieke partij. Daarvan kwam niets terecht, evenmin als van de door hem gesuggereerde samenwerking tussen de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer , de Belgische Boerenbond Belgische Boerenbond
De Boerenbond is een beroepsorganisatie van en voor landbouwers die tot ver in de 20ste eeuw sterke banden had met de Kerk en de katholieke partij, zich van meet af sterk engageerde in de... Lees meer en de Belgische Volksbond, die binnen de katholieke zuil respectievelijk de flaminganten, de landbouwers en de arbeiders en hun politiekmaatschappelijke vertegenwoordigers groepeerden. Het kwam integendeel tot een breuk met de katholieke partij, waarna Du Castillon en zijn medestanders hun eigen weg gingen, los van de katholieke partij.

Daensist

Doordat het programma van de Zuidvlaamsche Sprekersbond veel gelijkenis vertoonde met dat van de Christene Volkspartij Christene Volkspartij
De Christene Volkspartij (1893-1919) was de eerste daensistische politieke partij. Lees meer uit Aalst en omgeving, waarvan priester Adolf Daens Daens, Adolf
Priester Adolf Daens (1839-1907) was de grondlegger en het boegbeeld van de daensistische beweging en van de Christene Volkspartij. Lees meer het boegbeeld was, kwam Du Castillon met hen in contact. Vanaf eind 1893 traden Du Castillon en zijn streekgenoot Hector Plancquaert Plancquaert, Hector
Hector Plancquaert (1863-1953) was via zijn weekblad Het Recht een spilfiguur binnen de daensistische beweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als radicale flamingant betrokken bi... Lees meer op als propagandist en bestuurslid van de daensistische Christene Volkspartij Christene Volkspartij
De Christene Volkspartij (1893-1919) was de eerste daensistische politieke partij. Lees meer . Du Castillon werkte mee aan diverse daensistische Daensistische beweging
Daensistische beweging is de verzamelnaam voor een geheel van feiten, opvattingen, organisaties, personen en strijdmiddelen die tijdens de late 19de en de vroege 20ste eeuw een onderdeel... Lees meer bladen, waarin hij het algemeen enkelvoudig stemrecht en de evenredige vertegenwoordiging verdedigde en zich verzette tegen de militaire loting en de overname van Congo-Vrijstaat, tot dan bezit van koning Leopold II van Saksen-Coburg, Leopold II
Leopold II (1865-1909) is vooral bekend gebleven voor zijn bewind over het Congogebied. In de Belgische politiek stond hij neutraal in de levensbeschouwelijke kwesties maar ijverde voor d... Lees meer , door België. Vanaf 1894, toen hij in het Brusselse ging wonen en er lid werd van het literair genootschap De Distel De Distel
De Distel was een in 1881 door Jan-Matthijs Brans en Jan Baptist Janmoulle te Brussel opgericht Nederlandstalig letterkundig genootschap, met als kenspreuk ‘Stekelig, niet hekelig’. ... Lees meer , werkte hij ook mee aan de Brusselse krant Het Vlaamsche Volk Het Vlaamsche Volk (1894-1898)
Het Vlaamsche Volk (1894-1898) was een daensistisch dagblad gesticht in Brussel op initiatief van de Vlaamsche Katholieke Landsbond. Lees meer (1894-1898), die werd opgericht op initiatief van de Vlaamsche Katholieke Landsbond Vlaamsche Katholieke Landsbond
Lees meer . In deze periode publiceerde Du Castillon bovendien twee programmatische brochures over het daensisme, De Christene Volkspartij in België (1894) en Handboek van de Christene Volkspartij (1896).

In 1899 werd Du Castillon samen met Pol de Mont De Mont, Pol
Pol de Mont (1857-1931) was een dichter, essayist, folklorist, journalist, kunstcriticus en redenaar. In al zijn activiteiten gaf hij de Vlaamse strijd absolute prioriteit. Decennialang w... Lees meer aangesteld als secretaris van de eerste Vlaamsche Hoogeschoolcommissie Vlaamsche Hoogeschoolcommissie
Lees meer , waarvan hij lid was sinds de oprichting in 1896. Rond dezelfde tijd stichtte hij de volks- en heemkundige kring ‘Zantergilde van Waereghem’ en in 1909 bracht hij de bundel Tussen Leie en Schelde uit, met verhalen over zijn kinder- en jeugdjaren.

Samen met Plancquaert stelde Du Castillon zich in 1896 kandidaat voor de Christene Volkspartij Christene Volkspartij
De Christene Volkspartij (1893-1919) was de eerste daensistische politieke partij. Lees meer bij de parlementsverkiezingen in het arrondissement Kortrijk en in 1898 en 1900 in het arrondissement Dendermonde. Nadat hij in geen van deze drie gevallen verkozen raakte, concludeerde hij dat er voor een zelfstandige Christene Volkspartij geen politieke toekomst weggelegd was. Vervolgens probeerde hij enerzijds een samenwerking op te zetten met de binnen de katholieke partij opererende christendemocratische Belgische Volksbond en ondernam hij anderzijds pogingen om een breed progressief front over de bestaande partijstructuren heen te organiseren. Nadat deze initiatieven, meestal zonder medeweten van de daensistische partijleiding, niets hadden opgeleverd en de kerkelijke autoriteiten de daensisten hadden veroordeeld, zocht Du Castillon aansluiting bij het antiklerikale kamp.

Verwijdering van het daensisme

In 1900 werd hij redacteur van het liberale blad De Vlaamsche Gazet van Brussel De Vlaamsche Gazet (van Brussel)
Lees meer en schreef hij ook incidenteel voor de eveneens liberale krant Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer . Er was ook even sprake dat hij zou meewerken aan het Brusselse socialistische dagblad Le Peuple en hij onderhandelde ook met de Belgische Werkliedenpartij Belgische Werkliedenpartij
Lees meer (BWP) over samenwerking. De opeenstapeling van deze eigenmachtige politieke stappen leidde ertoe dat Du Castillon op 10 februari 1903 door de daensistische Christene Volkspartij werd uitgesloten en dat hij in een (persoonlijk) conflict belandde met zijn voormalige medestander Plancquaert.

In Dendermonde nam Du Castillon zowel in 1904 als 1908 deel aan verkiezingen, respectievelijk met de lijst Démocrates Dissidents en als kandidaat op een liberale lijst, in beide gevallen als concurrent van het daenistisch-liberaal kartel van Plancquaert. Ondertussen behield hij het contact met een aantal andere daensisten, publiceerde hij onder meer bijdragen in De Volkseeuw van de West-Vlaamse daensistische priester Florimond-Alphonse Fonteyne Fonteyne, Florimond-Alphonse
De West-Vlaamse priester Florimond-Alphonse Fonteyne (1856-1923), die vanwege zijn politieke bedrijvigheid door de kerkelijke overheid uit die functie werd geschorst, speelde op diverse p... Lees meer en werd hij in 1911 weer opgenomen in de partij, nadat hij zijn medewerking aan De Vlaamsche Gazet van Brussel De Vlaamsche Gazet (van Brussel)
Lees meer had stopgezet. In 1913 werd hij echter opnieuw geroyeerd en in 1914 zocht hij tevergeefs aansluiting bij de katholieke partij. Historicus Frans-Jos Verdoodt Verdoodt, Frans-Jos
Historicus Frans-Jos Verdoodt (1939) specialiseerde zich in de geschiedenis van het daensisme en van de Vlaamse beweging. In 1984 was hij de gangmaker achter de oprichting van het ADVN, w... Lees meer omschreef Du Castillon als ‘een hardwerkende maar uitgesproken controversiële eersterangsfiguur’ binnen het daensisme, ‘niet het minst wegens zijn wisselvallig optreden en zijn pendelen tussen radicale en pragmatische daensisten enerzijds en daensisten, katholieken, liberalen en socialisten anderzijds’.

In februari 1914 keerde Du Castillon de (daensistische) politiek definitief de rug toe, nadat hij door de conservatieve en Belgisch-patriottische Antwerpse katholieke minister van Spoorwegen- en zeewegen, Post en Telegrafie Paul Segers Segers, Paul
Paul Segers (1870-1946) was een katholiek politicus, die zijn betekenis voor de Vlaamse beweging vooral ontleende aan de wet-Segers-Franck op het taalgebruik in het vrij middelbaar onderw... Lees meer in dienst werd genomen. In april van dat jaar kreeg hij van de regering de taak om initiatieven te ontwikkelen die een betere verstandhouding tussen Vlamingen en Walen zouden bevorderen.

De Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer vluchtte Du Castillon aanvankelijk met zijn gezin naar Nederland, vanaf begin 1915 verbleef hij in het Franse Saint-Adresse bij Le Havre waar de Belgische regering in ballingschap verbleef en kort daarna vertrok hij weer naar Nederland (Den Haag). Daar werkte hij mee aan de vluchtelingekrant De Vlaamsche Stem De Vlaamsche Stem (1915-1916)
De Vlaamsche Stem (1915-1916) was een Vlaamsgezind dagblad dat in Nederland verscheen en na een tijd in Duitse handen overging. De koerswijziging die het dagblad als gevolg daarvan onderg... Lees meer . Op 8 april 1915 stelde hij in dat blad, naar aanleiding van de 40ste verjaardag van koning Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer , dat er in de oorlogssituatie geen tijd overbleef “voor kleingeestig gefrommel van gevoelen en van taal”. De vorst, zo ging hij verder, “voegt erbij het wonder van de eendracht, ook op ras- en taalgebied”. Toen De Vlaamsche Stem in activistisch vaarwater terechtkwam, stapte Du Castillon over naar Het Belgisch Dagblad en De Legerbode, waaraan hij als door de regering betaalde functionaris meewerkte van de herfst van 1915 tot eind 1918 en waarin hij zowat elke uiting van Vlaamsgezindheid gedurende de oorlog als activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer brandmerkte. Hij signeerde in 1915 ook het 21 juli-Manifest van Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en zijn geestverwanten, waarin onder andere bevestigd werd dat de Vlaamse beweging geen afbreuk wilde doen aan de staatkundige eenheid van België. In wat hij zelf schreef pleitte Du Castillon voor eendracht tussen Vlamingen en Walen en voor een sterk en onafhankelijk België.

Na 1918

In januari 1919 keerde Du Castillon naar België terug en trad er toe tot het Belgisch-nationalistische Comité de Politique Nationale van Pierre Nothomb Nothomb, Pierre
Pierre Nothomb (1887-1966) was een Belgisch-nationalistisch politicus, schrijver en publicist. Hij groeide tijdens en net na de Eerste Wereldoorlog uit tot het boegbeeld van het Belgisch ... Lees meer . In zijn zowel historisch als actueel goed geïnformeerd boek Schelde, Maas en Rijn. Beschouwingen over de herziening der verdragen van 1815, 1831 en 1839 uit 1919 steunde hij de annexatie door België van Zeeuws-Vlaanderen en Nederlands Limburg en stelde hij voor dat België zijn invloedssfeer via overleg en diplomatieke verdragen zou uitbouwen tot in het Rijnland en het Groothertogdom Luxemburg. ‘België heeft uit al zijn poriën gebloed’ en had bijgevolg recht op ‘herstel van een onrecht, restitutie en vergoeding van het verlies en de schade’, aldus Du Castillon. Het vergrote België, zo ging hij pathetisch-patriottisch verder, zou vervolgens ‘aan de zijde zijner bondgenooten de wacht aan den Rijn optrekken, de eerewacht van de Beschaving en den Vooruitgang in het Westen’.

In 1922 werd Du Castillon medewerker van het anti-activistische weekblad Nieuw Limburg en in de jaren 1920 en 1930 schreef hij voor Antwerpse liberale dagblad De Nieuwe Gazet De Nieuwe Gazet
De Nieuwe Gazet (1897-2022) was een liberaal dagblad dat ontstond op initiatief van Antwerps burgemeester Jan van Rijswijck. Na lange tijd de concurrent van Het Laatste Nieuws te zijn gew... Lees meer . Illustratief voor zijn positionering was dat hij in een brief van 25 november 1925 aan August Monet Monet, August
Lees meer , de hoofdredacteur van deze krant, voormalige activisten en Vlaams-nationalisten omschreef als “de maffia”. Occasioneel vervulde hij nog opdrachten in dienst van de Belgische overheid.

Onder eigen naam, maar ook onder de pseudoniemen Alard de Bourghelles en Max van Vijve publiceerde Du Castillon romans, toneelstukken, gedichten, journalistieke stukken over beeldende kunst, muziek en literatuur, een bewonderende biografie van koning Albert I en lieder- en operateksten in samenwerking met de componisten Ernest Brengier Brengier, Ernest
Ernest Brengier (1873-1940) was een componist die vooral bekendheid verwierf met de opera Gudrun, die mede door Cyriel Verschaeve een symbolische betekenis kreeg binnen de Vlaamse bewegin... Lees meer (1873-1940), August de Boeck De Boeck, August
August De Boeck (1865-1937) was een invloedrijke romantische Vlaamse componist die door zijn composities de Vlaamse muziek op Europees niveau bracht. Hij hield er een Vlaamsgezinde overt... Lees meer (1865-1937), Paul Gilson Gilson, Paul
Componist en dirigent Paul Gilson (1856-1942) was leraar aan het Conservatorium in Antwerpen. Hij bestudeerde en voerde Nederlandstalige muziekstukken uit. Na de Eerste Wereldoorlog werd ... Lees meer (1865-1942) en Raymond Moulaert (1875-1962).