Julius Vuylstekefonds

Organisatie
Bart D'Hondt (2023, aanvulling), Marcel Bots (1998)

Het Julius Vuylstekefonds (1903-heden) is een Vlaamse liberale organisatie die publicaties uitgeeft die de vrijzinnigheid en het officieel onderwijs onder de aandacht brengen. In 1984 werd het fonds omgevormd tot een vzw die nu voornamelijk fungeert als een centrum voor onderzoek naar het vrijzinnig-liberaal gedachtegoed.

Alternatieve naam
Julius Vuylsteke-Fonds
Vuylstekefonds
Oprichting
19 januari 1903
Leestijd: 3 minuten

Het fonds werd op 19 januari 1903, de dag van Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer
s begrafenis, ten huize van Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer
opgericht met het doel ’goedkoope Vlaamsche liberale boeken uit te geven en onder het volk te verspreiden’. Een daartoe gehouden geldinzameling bracht in korte tijd 26.000 frank op. Onder de intekenaren zijn de namen te vinden van veel vrienden en bewonderaars van Vuylsteke in Nederland Nederland
Nederland is met Vlaanderen verbonden door de economische infrastructuur, de taal en de geschiedenis. Vanaf eind 18de eeuw kreeg die verbondenheid in taal en cultuur op uiteenlopende mani... Lees meer
en Vlaanderen en van geestverwanten uit Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer
en Wallonië.

In de eerste raad van beheer van het fonds zetelden, naast de algemene voorzitter en secretaris van het Willemsfonds die van rechtswege deel uitmaakten van dit orgaan, in casu Gillis Minnaert en Jozef Vercoullie Vercoullie, Jozef-Frederik
Lees meer
, onder meer de liberale politici Ernest Bergmann (Lier), Charles Buls Buls, Karel
Lees meer
(Brussel), Nikolaas Cupérus Cupérus, Nicolaas
Lees meer
(Antwerpen), Victor vande Walle (Mechelen), Isidore van Doosselaere (Antwerpen), Jan van Rijswijck Van Rijswijck, Jan
De liberaal Jan van Rijswijck (1853-1906) was burgemeester van Antwerpen. Zijn inzet voor de rol van het Nederlands in de lokale politiek en het verenigingswezen alsook zijn volksgezinde ... Lees meer
(Antwerpen) en Julius de Vigne De Vigne, Julius
Julius de Vigne (1844-1908) was een Gentse advocaat en een Vlaamsgezind liberaal politicus. Hij was actief in talrijke Gentse Vlaamsgezinde liberale verenigingen. In het belang van de lib... Lees meer
(Gent), de hoogleraren Camiel de Bruyne De Bruyne, Camiel
Lees meer
, Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer
, Léon Vanderkindere Vanderkindere, Léon
Léon Vanderkindere (1842-1906) was een hoogleraar middeleeuwse geschiedenis, rector van de Université libre de Bruxelles en een liberaal politicus die onder andere pleitte voor Nederlands... Lees meer
en August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer
, de uitgevers Adolphe Hoste (Gent) en Julius Hoste Hoste, Julius (sr.)
De liberaal Julius Hoste sr. (1848-1933), stichter van De Zweep en Het Laatste Nieuws, speelde eind 19de en begin 20ste eeuw een centrale rol in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd in Brussel.... Lees meer
(Brussel), en Willemsfondszwaargewichten Max Rooses Rooses, Max
Lees meer
(Antwerpen) en Julius Sabbe Sabbe, Julius
Lees meer
(Brugge).

Liberaal en flamingant

Door heel expliciet te kiezen voor publicaties die vooral de vrijzinnigheid en het officieel onderwijs promootten, was de steun voor het fonds niet beperkt tot de flamingante wereld. Tal van Franstalige liberale politici en een aantal vrijmetselaarsloges behoorden van bij de start tot de belangrijke financiers van het fonds. Met de intresten op dit kapitaal werden tussen 1905 en 1919 elf publicaties uitgegeven, die meestal aan de leden van het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer
werden geschonken. In het elfde deel, uitgegeven in 1919, veroordeelde het fonds in strenge bewoordingen het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer
, waarna de activiteiten gedurende een decennium werden stilgelegd. In de jaren 1930 volgden de beide delen van De Vlaamsche Beweging van 1905 tot 1930 (Gent, 1933) van Maurits Basse Basse, Maurits
Maurits Basse (1868-1944) behoorde tot de vrijzinnige, liberale groep van atheneumleerkrachten en professoren die ook dicht bij het Willemsfonds stonden. Zijn betekenis voor de Vlaamse be... Lees meer
, waarna het opnieuw twintig jaar stil bleef.

Onder impuls van Marcel Bots Bots, Marcel
Marcel Bots (1925-1995) was doctor in de Germaanse filologie en doceerde aan enkele universiteiten. Hij was bestuurslid van het Willemsfonds, pleitte voor de vernederlandsing van Belgisch... Lees meer
hernam het fonds in 1953 zijn activiteiten en gaf het tot 1978, in de vorm van de jaarlijkse publicatie, een brochure uit gewijd aan een Vlaams of een vrijzinnig vraagstuk. De bekostiging hiervan gebeurde door vrijwillige bijdragen. In 2009 volgde, in samenwerking met Liberas, een voorlopig laatste publicatie gewijd aan numismatiek en vrijmetselarij. Momenteel fungeert het fonds, dat in 1984 werd omgevormd tot een vzw, vooral als een centrum dat, onder voorzitterschap van professor Walter Prevenier Prevenier, Walter
Walter Prevenier (1934) is historicus. Hij was tot 1999 gewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent en bekleedde diverse leeropdrachten aan buitenlandse universiteiten. Daarnaast engageerd... Lees meer
, in een geest van vrij onderzoek de studie beoogt van het vrijzinnig liberaal gedachtegoed.

Literatuur

– J. Vuylsteke, Klauwaard en Geus: bloemlezing uit de politieke prozaschriften en gedichten van J. Vuylsteke, Gent, Julius Vuylsteke-fonds nr.1, 1905 (voorwoord).
–P. Fredericq, Schets eener geschiedenis der Vlaamsche Beweging. Deel 2, Gent, 1908, pp. 337-343.
–B. d’Hondt, Van Andriesschool tot Zondernaamstraat. Gids door 150 jaar liberaal leven te Gent, Gent, 2014, 73.

Liberas bewaart archief van het Julius Vuylstekefonds: https://hdl.handle.net/21.12117/1252145

Suggestie doorgeven

1973: Marcel Bots (pdf)

1998: Marcel Bots

2023: Bart D'Hondt

Inhoudstafel