Strubbe, Frans

Persoon
Nick Majchrowicz (2023, aanvulling), Bernard Van Causenbroeck (1998)

Frans Strubbe (1895-1994) was een advocaat en industrieel, die een prominente rol speelde in het Vlaams-nationalistische studentenleven. In de jaren 1930 bouwde hij het VNV uit in Kortrijk. Later werd hij veroordeeld vanwege collaboratie.

Geboorte
Torhout, 5 januari 1895
Overlijden
Kortrijk, 29 maart 1994
Leestijd: 5 minuten

Jeugd en oorlog

Frans Strubbe werd geboren in Torhout in een gezin van kleine zelfstandigen. Zijn zus, Marie-Louise, trouwde in 1921 met Achiel Geerardyn, drijvende kracht achter de Vlaamsgezinde uitgeverij Excelsior Excelsior
Excelsior (1916-1934) was een uitgeverij in Brugge gesticht door Achiel Geerardyn. De uitgeverij gaf een uitgesproken Vlaamsgezind fonds uit. Lees meer
en broer van Maurits Geerardyn Geerardyn, Maurits
Oorlogsvrijwilliger en priester Maurits Geerardyn (1896-1979) was een aanhanger en medewerker van Cyriel Verschaeve. Tijdens het interbellum en de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde hi... Lees meer
. Frans volgde humaniora aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
meldde hij zich als oorlogsvrijwilliger. In april 1915 vocht hij in het tweede contingent rekruten van het veldleger, in hetzelfde bataljon als Renaat de Rudder De Rudder, Renaat
Renaat de Rudder (1897-1917) was actief in de Frontbeweging. Nadat hij werd gedood tijdens een verkenningstocht, ging De Rudder als een van de ‘IJzersymbolen’ deel uitmaken van de Vlaams-... Lees meer
, die na zijn dood een van de IJzersymbolen IJzersymbolen
Lees meer
werd. Strubbe sloot zich aan bij de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer
.

Begin jaren 1920: betrokken bij VOS en studentenbeweging

Na de oorlog stichtte Strubbe begin 1919 in Torhout een afdeling van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders Verbond VOS
Het Verbond der Vlaamse Oud-Strijders (VOS), opgericht in 1919, was een flamingantische vereniging voor oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, die in de loop van het interbellum tot ee... Lees meer
(VOS). Datzelfde jaar trad hij op als spreker op de Gouwdag in Oost-Vlaanderen. Hij studeerde rechten aan de Gentse universiteit en wierp zich in deze periode op als een van de leidende figuren binnen de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging. Hij volgde in Gent de latere oprichter van het Verdinaso, Joris van Severen Van Severen, Joris
Joris van Severen (1894-1940) is vooral bekend als de oprichter en leider van het fascistisch geïnspireerde Verdinaso (Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen). Medio jaren 1930 verru... Lees meer
, op als voorzitter van het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer
(AVHV) in 1920 tot 1921.

In 1922 vestigde Strubbe zich als advocaat in Kortrijk. Toen hij een dochter van de textielfabrikant Lambrecht huwde, werd hij juridisch adviseur in het bedrijf. Twee jaar nadat hij zich in Kortrijk vestigde, werd hij de beheerder-bestuurder van de textielfirma Vetex en beheerder van de Kortrijkse firma's NV Algemene Fluweelweverij, NV de Kortrijkse Katoenspinnerij (samen met Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer
) en de SV Union des Tisseurs de Jute de Belgique.

Politieke carrière bij het VNV

Strubbe was lid van het Katholiek Vlaamsch Verbond, een Kortrijkse organisatie die de Vlaams-nationalistische elite verenigde. Toen in 1925 het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Katholiek Vlaamsch Nationaal Verbond (1925-1933) was een Vlaams-nationalistische partij in West-Vlaanderen. Lees meer
(KVNV) werd opgericht, was hij samen met Herbert en Paul-Felix Beeckman Beeckman, Paul-Felix
Paul-Felix Beeckman (1900-1978) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en het KVHV. Later engageerde hij zich binnen het VNV. Na de Tweede Wereldoorlog... Lees meer
een van de drijvende krachten. Strubbe werd in 1932 als provincieraadslid verkozen. Bij de oprichting van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer
(VNV) in oktober 1933 ging het KVNV op in het VNV. Beeckman en Herbert lagen mee aan de basis van de nieuwe Vlaams-nationalistische eenheidspartij. Ze maakten deel uit van de ‘Kortrijkse groep’ die een belangrijke rol speelde in  de totstandkoming van het eerste partijprogramma, maar verlieten de partij beiden na korte tijd. Hierdoor bleef Strubbe als enige leider over in Kortrijk.

Strubbe werd in 1932 naar voor geschoven door Herbert als  arrondissementsleider van de gouw Kortrijk voor het KVNV en bleef binnen het VNV deze positie bekleden (tot 1944). Bij de parlementsverkiezingen van 1936 voerde Strubbe de lijst aan, maar hij werd niet verkozen. Bij de verkiezingen van 1939 stond hij deze plaats af aan Beeckman, die via de Vlaamsche Concentatie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer
in 1936 opnieuw aansluiting had gevonden bij het VNV, en vatte zelf post als tweede kandidaat op de senaatslijst, zonder verkozen te worden. Binnen het VNV was Strubbe ook verantwoordelijk voor de aanwerving van nieuwe leden, wat soms van man tot man gebeurde. Zo ronselde hij onder meer jongeren voor de jeugdorganisatie van het VNV, het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond
Het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond (AVNJ) was een Vlaams-nationalistische jeugdbeweging en militie ontstaan in 1928. Van 1934 tot 1941 was het de jeugdbeweging van het Vlaamsch ... Lees meer
(AVNJ). De uitbouw van het Kortrijkse VNV in de jaren 1930 verliep zeer moeizaam en de afdeling kende meerdere verkiezingsnederlagen.

In juni 1935 werd Strubbe, toen de Aalsterse pers werd gereorganiseerd met de bedoeling om te centraliseren en een sterkere greep van de nationale VNV-leiding te bekomen, samen met Achiel Verstraete Verstraete, Achiel
Achiel Verstraete (1898-1980) werd in 1939 senator in Gent-Eeklo voor het VNV. Tijdens de bezetting was hij kabinetschef van Gerard Romsée, en vanaf mei 1943 gouverneur ad interim van Oo... Lees meer
opgenomen als lid van de raad van beheer van de nieuwe SM Uitgeverij Dietschland. Vanaf december 1937 zetelde hij ook in de raad van bestuur van de NV De Schelde.

Collaboratie en nasleep

In mei 1940 werd Strubbe door de Britse militaire politie aangehouden en naar Frankrijk afgevoerd (zie Spooktreinen Spooktreinen
Het begrip Spooktreinen verwijst naar de wegvoering van 2000 tot 3000 verdachten door de Belgische staatsveiligheid in mei 1940. De verdachten, waaronder een aantal prominente Vlaams-nat... Lees meer
).

Bij zijn terugkomst in Kortrijk volgde hij de collaboratiepolitiek Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer
van het VNV. Hij hervatte zijn activiteiten als arrondissementsleider . Hij onderhield contacten met de Duitse bezetter, onder meer met de Kreiskommandant Von Kaltenegger. Op 5 augustus sprak hij op een van de manifestaties van de Zwarte Brigade Zwarte Brigade
Lees meer
in de Kortrijkse Stadsschouwburg.

In 1941 kantte Strubbe zich tegen de Eenheidsbeweging-VNV, waarbij andere collaborerende groeperingen opgingen in het VNV. Hij was van mening dat het VNV zijn eigen weg moest inslaan.

Vanaf midden 1943 was zijn adjunct Gaston Halsberghe de feitelijke arrondissementsleider, maar Strubbe bleef alle circulaires ondertekenen. Strubbe werd veroordeeld tot vijf jaar cel en een geldboete. Na zijn vervroegde vrijlating in 1948 was hij niet meer politiek actief.

Literatuur

— H.J. Elias, Vijfentwintig jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, 1971, dl. 2-3.
— P. Renard, De ideologische en organisatorische problemen van het Vlaams-nationalisme in West-Vlaanderen, 1919-1931, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1983.
— P. van Hees, De antiburgerlijke strekking in de Vlaamse Beweging na de Eerste Wereldoorlog in betrekking tot het activisme en de Frontbeweging, in: Wetenschappelijke Tijdingen. Colloquiumnummer Herman Van den Reeck, 1996, pp. 19-35.
— G. Kwanten, August Edmond De Schryver 1898-1991. Politieke biografie van een gentleman-staatsman, 2001.
— R. Verlinde, Frans Strubbe, zowat alles meegemaakt, in: Wij, 1992, nrs. 5-6, januari-februari.
— B. de Wever, Greep naar de macht. Vlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945, 1994.
— B. de Wever, De Vlaams-nationalisten in de parlementsverkiezingen van 1936, in: BTNG-RBHC, jr. 23, 1992, nr. 3-4, pp. 281-353.
— P. Demeyere, Analyse en situering van het verzet in de stad Kortrijk: 1940-1944, UGent, licentiaatsverhandeling, 2000.
— A. van den Abeele, Excelsior, Brugse drukkerij en uitgeverij 1920-1935, in: Biekorf, jg. 102, 2002, nr. 1, pp. 60-77.

Suggestie doorgeven

1998: Bernard Van Causenbroeck

2023: Nick Majchrowicz

Inhoudstafel