Moncarey, Prosper

Persoon
Johan Strobbe / Romain Vanlandschoot (2023, aanvulling), Romain Vanlandschoot (1998)

Prosper Moncarey (1876-1961) was een West-Vlaamse leraar, kapelaan en pastoor. Hij legde de nadruk op Vlaamse en sociale emancipatie.

Geboorte
Roesbrugge-Haringe, 4 maart 1876
Overlijden
Tielt (West-Vlaanderen), 18 augustus 1961
Leestijd: 3 minuten

Prosper Moncarey was van 1901 tot 1912 leraar aan het Sint-Jozefscollege in Tielt, van 1912 tot 1925 kapelaan aldaar, van 1925 tot 1933 pastoor in Wijnendale en daarna tot 1955 in Hooglede.

Moncarey onderging als filosofiestudent (1896-1897) aan het Klein Seminarie van Roeselare Klein Seminarie van Roeselaere
In het Klein Seminarie van Roeselare, opgericht in 1806, liepen tal van belangrijke figuren uit de Vlaamse beweging school of gaven er les (Gezelle, Verriest, Rodenbach). In 1875 ontstond... Lees meer
grote invloed van de sociaal bewogen priester-leraar Achiel Lauwers Lauwers, Achiel
Achiel Lauwers (1864-1910) richtte in West-Vlaanderen Nederlandstalig onderwijs voor arbeiderskinderen in en stond aan het stuur van de Roeselaarse en Brugse Gildes der Ambachten en Chris... Lees meer
. Zijn Vlaamsgezinde en sociale activiteiten op het Tieltse college, die organisch verbonden waren, lagen daar in het verlengde van. Hij organiseerde studiekringen voor de leerlingen, die hem de ‘democraat’ noemden, geïnspireerd op De Nieuwe Tijd De Nieuwe Tijd (1896-1901)
De Nieuwe Tijd (1896-1901) was een Vlaamsgezind en christendemocratisch geïnspireerd weekblad, geleid door Hugo Verriest en Achiel Lauwers. Lees meer
(1896-1901) van Hugo Verriest Verriest, Hugo
De Vlaamsgezinde en progressieve priester en letterkundige Hugo Verriest (1840-1922) was een van de belangrijkste intellectuele inspirators van de katholieke flamingantische scholieren- e... Lees meer
en Achiel Lauwers. Moncarey, leraar wiskunde en wetenschappen, legde de basis voor de toneeltraditie in het Tieltse college (met onder meer toneelstukken van Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer
, Albert Vogel Vogel, Albert
Albert Vogel (1874-1933) was een Nederlandse acteur en declamator die wereldwijd succes oogstte met zijn voorstellingen en cursussen. Lees meer
en Willem Royaards) en was er directeur van de Sint-Vincentiuswerking. Via die weg gaf hij de jongeren maatschappelijke en politiek geëngageerde ideeën mee.

Op 29 april 1912 werd Moncarey onderpastoor in Tielt en proost van de sociale werken, op een ogenblik dat, ondanks Florimond-Alphonse Fonteyne Fonteyne, Florimond-Alphonse
De West-Vlaamse priester Florimond-Alphonse Fonteyne (1856-1923), die vanwege zijn politieke bedrijvigheid door de kerkelijke overheid uit die functie werd geschorst, speelde op diverse p... Lees meer
en Lodewijk Wostyn Wostyn, Lodewijk
Lees meer
, de streek nog niet rijp was voor een autonome christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer
. Hij kwam dan ook in een zich toespitsend conflict met de plaatselijke katholieke leiders. Hij werkte intensief samen met de jonge uitgever Joris Lannoo Lannoo, Joris
Joris Lannoo (1891-1971) was een belangrijke drukker en uitgever van katholieke flamingantische signatuur. In het interbellum was hij lid van Verdinaso. Lees meer
, wat in september 1913 leidde tot de uitgave van het christendemocratische weekblad Het Thieltsche Volk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
stond hij stilzwijgend achter Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer
en diens Activistisch Verweerschrift. Nog in 1918 beschermde hij de Vlaamsgezinde leerlingen en studenten tegen ultrapatriottische verdachtmaking.

Onmiddellijk na de oorlog gaf Moncarey onder meer met Joris Lannoo Volksmacht uit, een poging om de Vlaamse en sociale beweging in Midden- en Zuidwest-Vlaanderen als een geheel te bevorderen. Met Frans Dewitte Dewitte, Frans
Priester Frans Dewitte (1883-1979) verdedigde op taalgebied de radicale aansluiting bij het Noord-Nederlands. Als sociaal- en Vlaamsgezinde zette hij zich gedurende meer dan een halve eeu... Lees meer
, Honoré Maes Maes, Honoré
Honoré Maes (1879-1971) was een West-Vlaamse priester, die vanuit zijn flamingantische opvattingen diverse sociale en syndicale activiteiten ontplooide in het kader van de opkomende chris... Lees meer
en Achiel Logghe Logghe, Achiel
Achiel Logghe (1878-1965) was een sociaal en flamingantisch geïnspireerde priester, die een actieve rol speelde in de christelijke arbeidersbeweging. Lees meer
bleef Moncarey de klemtoon leggen op de Vlaamse en sociale emancipatie in het unitaire en gecentraliseerde Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer
(ACW) van 1923. Moncarey heeft in het midden van West-Vlaanderen, samen met Odiel Spruytte Spruytte, Odiel
Odiel Spruytte (1891-1940) was een ‘petit vicaire’ en een dwarsdenker in het bisdom Brugge. Als Vlaams-nationalist behoorde hij tot de kernredactie van het weekblad Jong Dietschland, en w... Lees meer
, een poging gedaan om de sociale eisen van Het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer
te verbinden met de sociaaldemocratische richting in het ACW. Hij werd hierin niet gevolgd. Hoewel hij zo ver niet ging als Spruytte bij de lijstvorming voor de verkiezingen van 1925, werd hij door Mgr. Gustave Waffelaert Waffelaert, Gustave
Gustave Waffelaert (1847-1931) was bisschop van Brugge van 1895 tot 1931. Hij was voorstander van de West-Vlaamse gewesttaal. Ondanks een zekere Vlaamslievendheid kwam hij in conflict met... Lees meer
verplaatst naar Wijnendale. In zijn verdere parochiezielzorg aldaar en in Hooglede bleef Moncareys Vlaamsgezinde en culturele invloed nawerken.

Werken

– Over christen-democratie, in: Gazette van Thielt, 1911.
– Hoe we aan het toneelspelen gerochten, in: Halletorentje, jg. 2, 1955, en jg. 3, 1956.
– In memoriam Jules Deberdt 1858-1937 (principaal Tielt), in: Halletorentje, jg. 4, 1957.
– Notities over Verschaeve, in: Halletorentje, jg. 6, 1959.

Literatuur

– H. Maes, Mémoires (pro manuscripto), 1951.
– S. Scholl, De geschiedenis van de arbeidersbeweging in West-Vlaanderen 1875-1914, 1953.
– A. vander Plaetse, In memoriam Prosper Moncarey, in: Halletorentje, jg. 8, 1961.
– J. Geldhof, Ne pereant, 1966, dl. 2.
– R. Vanlandschoot, Het drama van Cyriel Verschaeve en Robrecht de Smet, in: Verschaeviana, jg. 1, 1970, nr. 1, en jg. 3, 1972, nr. 2.
– R. Gobyn, Tielt na de grote crisis. Bijdrage tot de studie over transitie en stagnatie in Vlaanderen 1862- 1914, Rijksuniversiteit Gent, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1979.
– R. Vanlandschoot, De aanloop tot Verschaeves Rodenbachopstel van 1909, in: Verschaeviana, 1981.
– R. Vanlandschoot, Joris Lannoo. Drukker en uitgever voor Vlaanderen 1891-1971, 1984.
– P.J. Verstraete, Odiel Spruytte, 1990.
– R. Vanlandschoot, Kapelaan Verschaeve. Biografie, 1998.
– R. Vanlandschoot, Prosper Moncarey: leraar, onderpastoor, sociaal werker, flamingant, Tielt, 1901-1925, in: De Roede van Tielt, jg.42, 2011, nr. 3.

Suggestie doorgeven

1975: Romain Vanlandschoot (pdf)

1998: Romain Vanlandschoot

2023: Johan Strobbe / Romain Vanlandschoot

Databanken

Inhoudstafel