Het Volksbelang

Publicatie
Bart D'Hondt (2023, aanvulling), Sam Van Clemen (1998)

Het Volksbelang (1867-heden) is het oudste nog bestaande liberale weekblad. Het is de spreekbuis van de Vlaamsgezinde sociaal-progressieve liberalen.

Volledige titel
Het Volksbelang : Liberaal Vlaams tijdschrift
Periode
12 januari 1867
Leestijd: 6 minuten

Eind 1867 werd Het Volksbelang onder impuls van Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer
de spreekbuis van de Vlaamsche Liberale Vereeniging Vlaamsche Liberale Vereeniging
De Vlaamsche Liberale Vereeniging (1866-circa 1940) werd opgericht als drukkingsgroep binnen de Liberale Associatie van Gent. Door haar gematigde standpunten slaagde zij er gedurende enke... Lees meer
en stelde het zich uitgesproken antiklerikaal op. Vanaf 1869 volgde het blad een liberale en gematigd Vlaamsgezinde koers, wat werd aangehouden onder redactie van Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer
. Na de oprichting van het Liberaal Vlaams Verbond Liberaal Vlaams Verbond
Liberaal Vlaams Verbond (LVV) is een autonome, sociaal-progressieve, liberale en Vlaamsgezinde vereniging die werd opgericht in 1913. Van een overkoepelend en coördinerend orgaan voor lib... Lees meer
(LVV) in 1913 werd Het Volksbelang er de officieuze spreekbuis van. In 1945 werd Het Volksbelang effectief het blad van het LVV en kwam het onder de vleugels van de directie van Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer
. Met de jaren groeide het blad uit tot het geweten van het Vlaams sociaalliberalisme. In de 21ste eeuw volgde een moderniseringsoperatie en inhoudelijke diversificatie.

De oprichters en eerste redactieleden van Het Volksbelang waren Isidoor van Doosselaere, Jozef van Hoorde Van Hoorde, Jozef
Jozef van Hoorde (1834-1916) was een Gentse journalist en auteur. Hij zette zich in voor het Nederlandstalige toneel in België. Lees meer
, Julius Sabbe Sabbe, Julius
Lees meer
, Julius de Vigne De Vigne, Julius
Julius de Vigne (1844-1908) was een Gentse advocaat en een Vlaamsgezind liberaal politicus. Hij was actief in talrijke Gentse Vlaamsgezinde liberale verenigingen. In het belang van de lib... Lees meer
en Adolphe Hoste. Al snel traden ook Max Rooses Rooses, Max
Lees meer
, Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer
, Jacob F. Heremans Heremans, Jacob
Lees meer
, Arthur Cornette Cornette, Arthur
Arthur Cornette (1852-1907) was een Vlaamsgezinde liberaal. Hij lag aan de basis van de loge Marnix van Sint-Aldegonde, waar het Nederlands vanaf het begin de voertaal was. Lees meer
, Willem Rogghé Rogghé, Willem
Lees meer
, E. en R. de Clercq, Hendrik de Hoon De Hoon, Hendrik
Hendrik de Hoon (1850-1932) was magistraat in Brussel. Hij ijverde voor de vorming van een Nederlandse rechtstaal in Vlaanderen. Lees meer
, Victor de Hoon, Camiel Siffer en Alfons Prayon-van Zuylen Prayon-Van Zuylen, Alfons
Jurist en publicist Alfons Prayon-van Zuylen (1848-1916) was een vrijzinnige en progressieve flamingant, die zich zowel engageerde in het (Brusselse) liberale flamingantisme als in de sam... Lees meer
tot de redactie toe.

De stichting van Het Volksbelang hing samen met het aantreden van een nieuwe generatie linkse flaminganten, die zich van de Liberale Partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer
afkeerden omwille van haar burgerlijk en Franstalig karakter. Aanvankelijk benadrukte het blad het sociale aspect en verdedigde spaarkassen, volksbanken, vakbonden en het algemeen stemrecht. Na enkele maanden traden Vlaamsgezindheid en vrijzinnigheid als inhoudelijk belangrijkste aandachtspunten naar voren. Het Volksbelang werd toen een Vlaamsgezind progressief weekblad, dat – tussen de katholieken en liberalen in – het opnam voor sociale en Vlaamse eisen. Zowel de katholieken als de doctrinair-liberalen werden aangevallen en er werd gepleit voor een onafhankelijke Vlaamse Volkspartij Vlaamsche Volkspartij
De Vlaamsche Volkspartij (1892) was een Brusselse progressieve en liberale partij. Ze streefde naar vervlaamsing en democratisering van het openbare leven. Electoraal bleef het succes uit... Lees meer
. De Landdagbeweging Landdagbeweging
De Landdagbeweging, die zich ontwikkelde vanaf de vroege jaren 1860, vormde tot aan de Eerste Wereldoorlog de aanzet tot een reeks al dan niet succesvolle initiatieven tot samenwerking va... Lees meer
en Eerste Internationale werden in het blad positief onthaald.

Politiek engagement

Vuylsteke was het echter niet eens met de onafhankelijke koers van het blad ten opzichte van de Liberale Partij Liberale partij
De verhouding tussen de liberale partij en het partijpolitieke liberalisme in België enerzijds, en de Vlaamse beweging anderzijds levert een gevarieerd en ingewikkeld beeld op dat evoluee... Lees meer
. Hij vreesde dat dit zou leiden tot de oprichting van een derde politieke partij. Om die reden poogde hij om dit 'dissidente' neutrale karakter van het progressieve blad, vooral belichaamd door Rooses, ongedaan te maken. Dit lukte toen, onder Vuylstekes impuls, Het Volksbelang eind 1867 het orgaan werd van de door Vuylsteke heringerichte Vlaamsche Liberale Vereeniging Vlaamsche Liberale Vereeniging
De Vlaamsche Liberale Vereeniging (1866-circa 1940) werd opgericht als drukkingsgroep binnen de Liberale Associatie van Gent. Door haar gematigde standpunten slaagde zij er gedurende enke... Lees meer
. De koers van het blad kenmerkte zich sindsdien door een uitgesproken antiklerikalisme (terwijl het daarvoor bij gelegenheid ook katholieke flaminganten had gesteund). Het Volksbelang fungeerde als spreekbuis van de flamingantische, progressieve drukkingsgroep binnen de Liberale Partij. Vele onafhankelijke flaminganten zegden hun abonnement op. Toen Vuylsteke vanaf oktober 1869 deel uitmaakte van de Gentse gemeenteraad, werd de flamingantische toon van Het Volksbelang meer gematigd. Op 24 december 1869 stichtte Vuylsteke de maatschappij Het Volksbelang Het Volksbelang
Het Volksbelang (1867-heden) is het oudste nog bestaande liberale weekblad. Het is de spreekbuis van de Vlaamsgezinde sociaal-progressieve liberalen. Lees meer
met de bedoeling meer fondsen te verzamelen. Deze consequent liberale maar gematigd-Vlaamse koers werd de hele periode dat Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer
de belangrijkste redacteur was, gevolgd (1883-1914). In deze vroege periode speelde Het Volksbelang op bescheiden wijze en beperkt tot de Gentse regio, de rol van liberale krant, tot deze functie werd overgenomen door Het Laatste Nieuws Het Laatste Nieuws
Het Laatste Nieuws was een liberaal en Vlaamsgezind dagblad, waarvan het eerste nummer op 7 juni 1888 verscheen. In 2023 bestaat de krant nog steeds als een populair dagblad voor een bree... Lees meer
(1888) van Julius Hoste (sr.) en andere lokale liberale kranten.

Dat Het Volksbelang niet meer enthousiast meewerkte aan frontvorming boven alle partijen rond flamingantische eisen, blijkt uit de houding van het blad naar aanleiding van de organisatie van de Vlaamse landdag Vlaamsche Landdagen
Lees meer
in Brussel (juni 1873). Het blad keurde de actie, die vooral gericht was tegen de liberale doctrinairen, af en raakte hierover verwikkeld in een vinnige polemiek met het Brusselse Flandria Flandria
Flandria (1885-1889) was het tijdschrift van de Liberale Bond in Brussel. Het blad steunde de Vlaamse beweging. Lees meer
en De Zweep De Zweep
Het liberale Brusselse weekblad De Zweep was tot de oprichting van de krant Het Laatste Nieuws in 1888 politiek georiënteerd en Vlaamsgezind, en evolueerde nadien tot een zuiver commercie... Lees meer
. Het vreesde de afscheiding van de Vlaamsgezinden uit de Liberale Partij. Naar aanleiding van het wetsvoorstel- Edward Coremans Coremans, Edward (1835-1910)
Advocaat Edward Coremans (1835-1910) was politicus voor de Meetingpartij en voorzitter van de Nederduitsche Bond. Gedurende 42 jaar was Coremans als kamerlid een leidende figuur van de Vl... Lees meer
inzake de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs Middelbaar onderwijs
De geschiedenis van het middelbaar onderwijs is nauw verweven met die van de Vlaamse beweging. Tot diep in de 20ste eeuw bleef de middelbare school een grotendeels Franstalig bastion van ... Lees meer
ontstonden er tussen 1879 en 1883 (de goedkeuring van de wet-Coremans-De Vigne) vrij hevige pennentwisten tussen het gematigde Het Volksbelang (dat het opnam voor de liberaal De Vigne) en de radicale De Zweep en De Kleine Gazet De Kleine Gazet
De Kleine Gazet (1874-1888) was een Antwerps liberaal, progressief en Vlaamsgezind dag- en weekblad. Het fungeerde als het orgaan van diverse organisaties. Lees meer
(aanhangers van een volledige vernederlandsing). De agitatie rond de gelijkheidswet Gelijkheidswet
De gelijkheidswet van 1898 stelde het Nederlands voor officiële publicaties gelijk aan het Frans. De wet werd vanuit de Vlaamse beweging breed ondersteund, en leidde, na de Waalse afwijzi... Lees meer
in 1896-1897 leidde uitzonderlijk wel tot een opening naar de katholieken toe: in het radicaal antiklerikaal geworden Het Volksbelang waren dan wel geluiden te horen voor samenwerking met katholieke flaminganten in deze zaak.

Intrede van het LVV

Na de stopzetting van de publicatie ten gevolge van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer
werd Het Volksbelang van 1925 tot 1934 uitgegeven door Victor Resseler Resseler, Victor
Victor Resseler (1877-1955) was een Antwerpse boekhandelaar, journalist, uitgever en politicus van liberaal-vrijzinnige strekking. Lees meer
in Antwerpen, eerst als weekblad, later als maandblad. Vanaf 1935 tot aan de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer
verhuisde het blad opnieuw naar Gent. Door de oprichting van het Liberaal Vlaams Verbond Liberaal Vlaams Verbond
Liberaal Vlaams Verbond (LVV) is een autonome, sociaal-progressieve, liberale en Vlaamsgezinde vereniging die werd opgericht in 1913. Van een overkoepelend en coördinerend orgaan voor lib... Lees meer
(LVV) in 1913 was het karakter van de periodiek gewijzigd en werd Het Volksbelang de officieuze spreekbuis van het LVV en van Vlaamse liberale politici en LVV'ers als Julius Hoste jr. Hoste, Julius (jr.)
Julius Hoste jr. (1884-1954) was een Vlaamsgezinde liberaal die actief was in de pers en de politiek. Hij behoort tot de kopstukken van de Vlaamse beweging. Lees meer
en Arthur Vanderpoorten Vanderpoorten, Arthur
Arthur Vanderpoorten (1884-1945) was een Vlaamsgezinde liberale politicus uit het Pajottenland. Tijdens het interbellum speelde hij een belangrijke rol in de vernederlandsing van het onde... Lees meer
.

In 1945 werd Het Volksbelang het blad van het LVV en kwam het onder de vleugels van de directie van Het Laatste Nieuws, meer bepaald Hoste jr. en Albert Maertens Maertens, Albert
Lees meer
. In 1960 werd Piet van Brabant Van Brabant, Piet
Piet van Brabant (1932-2006) was politiek journalist bij de krant Het Laatste Nieuws en liberaal politicus. Lees meer
hoofdredacteur. In 1970 werd hij opgevolgd door Frans Strieleman Strieleman, Frans
Frans Strieleman (1926-1999) was journalist en hoofdredacteur bij De Nieuwe Gazet. Ook was hij betrokken bij diverse liberale periodieken en organisaties. Lees meer
, die deze functie waarnam van 1971 tot 1991, toen Van Brabant opnieuw de fakkel overnam. Sinds 1996 is Bert Cornelis hoofdredacteur.

Samen met Het Laatste Nieuws, het Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer
en het LVV bleef Het Volksbelang in de naoorlogse periode consequent en met toenemend succes de Vlaams-liberale standpunten uitdragen. Het steunde met volle overtuiging Vlaamsgezinde politici als Herman Vanderpoorten Vanderpoorten, Herman
Herman Vanderpoorten (1922-1984) was een liberale, Vlaamsgezinde politicus. Hij was nauw betrokken bij de pogingen tot staatshervorming in periode van 1960 tot 1970 en was een van de arch... Lees meer
en Frans Grootjans Grootjans, Frans
Frans Grootjans (1922-1999) was een Vlaamsgezind liberaal politicus en journalist, die in 1966 minister werd in de regering Vanden Boeynants-De Clercq en aan de basis lag van een formele ... Lees meer
. Met de jaren groeide het blad uit tot het geweten van het Vlaams liberalisme. Als hoofdredacteur ageerde Van Brabant tegen het unitair beleid van PVV-voorzitter Omer Vanaudenhove Vanaudenhove, Omer
Omer Vanaudenhove (1913-1994) was al vroeg betrokken bij de liberale partij en werd burgemeester van Diest (1947-1958 en 1976-1978), senator en minister van Openbare Werken en Wederopbouw... Lees meer
en voor de Blauwe Leeuwen Blauwe Leeuwen
Blauwe Leeuwen verwijst naar de Brusselse Vlaamse liberalen die zich in 1968 en 1969 afscheurden van de Brusselse arrondissementsfederatie van de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV)... Lees meer
, de vleugelvorming en de communautaire splitsing van de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV). De oprichting van de Vlaamse PVV in 1972 mag als een van de realisaties van het LVV en Het Volksbelang beschouwd worden. Op Vlaams vlak bleef het blad alert en ageerde het onder meer tegen het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer
en tegen de verfransing van Brussel en de randgemeenten. In de jaren 1980 en 1990, tijdens de radicalisering van de PVV/VLD in neoliberale zin, vroeg Het Volksbelang aandacht voor een sociaal geïnspireerde liberalisme.

Deze trend zette zich door tot in de 21ste eeuw. Onder leiding van hoofdredacteur Bert Cornelis en LVV-voorzitter Clair Ysebaert kreeg Het Volksbelang een make-over. Inhoudelijke diversificatie – met aandacht voor zowel de staatshervorming en het beleid op Vlaams niveau als voor internationale politiek en de plaats van Vlaanderen in Europa Europa
Lees meer
, voor het zorgbeleid en voor ethische kwesties – ging gepaard met een vormelijke modernisering, inclusief de creatie van een online databank waarin zowel de historische nummers als de actuele edities kunnen worden geconsulteerd.

Literatuur

– E. Voordeckers, Bijdrage tot de geschiedenis van de Gentse pers. Repertorium (1667-1914), Leuven en Parijs, Interuniversitair Centrum voor Hedendaagse Geschiedenis. Bijdragen nr. 35, 1964, pp. 514-516.
– A. Cardon, De reakties in de Gentse pers op de Vlaamse Beweging (Vooruit, Het Volk, Le Bien Public, La Flandre Libérale, Het Volksbelang) 1893-1914, Rijksuniversiteit Gent, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1966.
– M. Somers, Het Volksbelang in zijn aanvangsjaar, in: De Vlaamse Gids, nr. 3, mei-juni 1977, pp. 54-58.
– M. Reynebeau, Hoe Het Volksbelang liberaal werd, in: De Standaard der Letteren, 2 december 1977.
– R. Verschueren, Het Volksbelang 1867-1977, een grillige levensloop, Brussel, 1977.
– M. van Moeseke, Het Volksbelang 1867-1914. Analyse van een Gents liberaal weekblad, Rijksuniversiteit Gent, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1979.
– J. Verschaeren, Julius Vuylsteke (1836-1903). Klauwaard en Geus, 1984.
– W. Prevenier, Piet Van Brabant en Het Volksbelang, in: Het Volksbelang, september 1997, pp. 7-9.
– P. van Brabant en W. Blomme, Als een vuurtoren. 85 jaar Liberaal Vlaams Verbond, Gent, 1998, pp. 24-29.
– B. d’Hondt, Van Andriesschool tot Zondernaamstraat. Gids door 150 jaar liberaal leven te Gent, 2014, pp. 226-228.
– http://www.hetvolksbelang.be/volksbelangonline.html.
– https://www.liberas.eu/collectie/kranten/.

Suggestie doorgeven

1975: Piet Van Brabant (pdf)

1998: Sam Van Clemen

2023: Bart D'Hondt

Databanken

Inhoudstafel