De Standaard (1914-)

De krant De Standaard werd opgericht in 1914, maar verscheen door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog pas voor het eerst op 4 december 1918.

Omstreeks 1900 kwamen diverse Vlaamsgezinde katholieke intellectuelen en (para)politici tot de conclusie dat een toonaangevende periodieke publicatie voor de (katholieke) Vlaamse beweging noodzakelijk was. In 1907 werd in Antwerpen het Katholiek Vlaamsch Secretariaat opgericht, dat de dagelijkse leiding op zich nam van het Katholiek Vlaamsch Oud-Hoogstudentenverbond Katholiek Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond
Lees meer (KVOHV). De leidinggevende figuren van deze drukkingsgroep waren Arnold Hendrix Hendrix, Arnold
Arnold Jozef Hendrix (1866-1946) was een apotheker, ijverde voor de vernederlandsing van het onderwijs en was betrokken bij de oprichting van Ons Volk Ontwaakt en De Standaard. Lees meer , Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer .

In 1911 richtte dit driemanschap de samenwerkende vennootschap Volksontwikkeling op, die op 1 september van dat jaar begon met de uitgave van het geïllustreerde weekblad Ons Volk Ontwaakt Ons Volk
Ons Volk Ontwaakt begon in 1911 als Vlaamsgezind weekblad en evolueerde – vooral na de naamswijziging naar Ons Volk in 1932 – tot een katholiek gezinsmagazine. Lees meer . Op de jaarvergadering van het Antwerpse KVOH van 1912 lanceerde Van Cauwelaert het project voor een Vlaamsgezinde katholieke krant en twee jaar later werd op een bijeenkomst van diezelfde organisatie besloten om dat ook effectief te doen. Op zaterdag 2 mei 1914 werd in Antwerpen de stichtingsakte ondertekend, die mee was voorbereid door Lodewijk Dosfel Dosfel, Lodewijk
Lodewijk Dosfel (1881–1925) was een jurist die in de Vlaamse beweging bekendheid verwierf door zijn engagement in de Vlaamse katholieke studentenbeweging en in de campagne voor Vlaamse ta... Lees meer . Van Cauwelaert trad op als voorzitter van de raad van bestuur en Van de Perre werd aangesteld als afgevaardigd bestuurder. De titel van de krant werd ontleend aan een sinds het eind van de 19de eeuw verschijnende, gelijknamige Nederlandse protestantse krant. De intentie om De Standaard te laten verschijnen vanaf november 1914 werd verhinderd door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer . De versnelde ontwikkeling van en de spanningen in de Vlaamse beweging tijdens de oorlogsjaren en (als gevolg ervan) de oprichting van een Vlaams-nationalistische partij erna, zouden een blijvende weerslag hebben op de krant die vanaf eind 1918 begon te verschijnen.

Het interbellum

Het eerste nummer van De Standaard telde twee pagina’s en werd gedrukt op de gehuurde persen van een Brusselse drukkerij. De oplage bedroeg 4000 exemplaren en werd vol geschreven door een vijfkoppige redactie en een aantal onbezoldigde correspondenten. Hoger dan een oplage van 12.000 exemplaren is De Standaard, die fungeerde als spreekbuis van de Katholieke Vlaamse Kamergroep van Van Cauwelaert, in het eerste decennium van zijn bestaan niet geraakt. Van de Perre, die de financiële leiding van het bedrijf in handen had en een aanzienlijk deel van zijn persoonlijk fortuin had geïnvesteerd, deelde – hoewel hij Kamerlid was geweest voor de katholieke partij Katholieke partij
De katholieke partij, later CVP (vanaf 1945) en CD&V (vanaf 2001) speelde een cruciale rol in de geschiedenis van de Vlaamse beweging. De partij had een belangrijk aandeel in onder m... Lees meer – tal van standpunten van de Vlaams-nationalisten. Zo was hij de drijvende kracht achter het verzet van De Standaard tegen het geheim Frans-Belgisch militair akkoord uit 1920. Ook liet hij de veroordeelde en gevangen gezette activist Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer Lodewijk Dosfel in het geheim meewerken aan de krant en betaalde hij hem uit eigen portemonnee, tot de betrokkene het niet langer eens was met de naar zijn mening te gematigde 'Vlaamse lijn' van het blad en zijn medewerking stopzette. Onder Van de Perres bestuur kreeg De Standaard in 1920 zijn eerste eigen drukkerij, die met tweedehandsmateriaal werd opgericht in een voormalig fabriekspand aan de Jacqmainlaan in hartje Brussel. Het zou meer dan een halve eeuw het redactie- en productieadres blijven van het blad.

Er werd inmiddels ook een Antwerpse editie uitgebracht van De Standaard, De Morgenpost De Morgenpost
De Morgenpost was de Antwerpse editie van De Standaard. De uitgave was een idee van Frans van Cauwelaert. Aanvankelijk was het de spreekbuis van de christendemocratische fractie binnen de... Lees meer , die het beleid ondersteunde van Van Cauwelaert, die in 1921 burgemeester van Antwerpen Antwerpen
Lees meer was geworden in een coalitie van katholieken en socialisten, toen een novum. Nadat de krant verschillende  brochures over actuele Vlaamse problemen had gepubliceerd, werd in de winter van 1920-1921 het initiatief genomen voor een Standaard-Bibliotheek, waaruit in 1924 de Standaard Boekhandel groeide. Dat was in niet onbelangrijke mate het werk van Marcel Cordemans Cordemans, Marcel
De Vlaamsgezinde journalist-publicist, leraar, kabinetsmedewerker en ambtenaar Marcel Cordemans (1891-1991) was van 1922 tot 1929 hoofdredacteur van de krant De Standaard. Lees meer , gewezen secretaris van Van de Perre, die eerst redacteur en vanaf 1922 hoofdredacteur was van De Standaard.

Volgens De Standaard moest Vlaanderen – in het voetspoor van wat Lodewijk de Raet De Raet, Lodewijk
Lodewijk de Raet (1870-1914) was een econoom en ambtenaar die in belangrijke mate bijdroeg aan de theorievorming over de Vlaamse beweging en deze van een sociaaleconomisch denkraam voorza... Lees meer vóór 1914 had gesteld – een eigen financieel- economische Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer macht opbouwen om de concurrentie aan te gaan met de Franstalige, Brusselse Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer ‘haute finance’. De oprichting van de Algemene Verzekeringsmaatschappij Mercator door mensen uit kringen achter de krant paste in dat kader, net als de oprichting van een aantal banken met Vlaams kapitaal en de stichting van het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV) in 1926.

Na het overlijden van Van de Perre in 1925 verhevigden de spanningen in de hoofdredactie en het beheer van De Standaard. Cordemans, die dicht bij Van de Perre stond, kantte zich sterk tegen de opkomende autoritaire en antidemocratische tendensen. Hij kwam in conflict met de jurist en Leuvense hoogleraar Gustaaf Sap Sap, Gustaaf
Gustaaf Sap (1886-1940) was een invloedrijk en controversieel katholiek politicus, die op verschillende momenten in zijn leven een ministerpost bekleedde en vanaf 1929 tot zijn overlijden... Lees meer , die het niet eens was met de specifieke (gematigde) Vlaamse lijn die De Standaard aanhield. Sap was sinds 1919 Kamerlid namens de katholieke partij maar tegelijk aanleunend bij het Vlaams-nationalisme. Met de financiële steun van zijn schoonvader, de Antwerpse reder Henry Gylsen (1874-1953), verwierf Sap in de tweede helft van de jaren 1920 de meerderheid van de aandelen van De Standaard. Zijn politieke concurrent Van Cauwelaert, die mee de gematigde lijn van de krant belichaamde en die compleet werd verrast door deze wending, werd gaandeweg persona non grata in De Standaard, wat het begin betekende van een meer dan bitse en soms hoogoplopende strijd tussen beide kopstukken van de katholieke partij tijdens het daaropvolgende decennium.

De directeur van de krant, Fernand van den Eynde (1904-1946), behoorde net als Sap tot de vriendenkring rond priester Eugeen van de Perre Van de Perre, Eugeen
Eugeen van de Perre (1876-1952) was onderpastoor van de Antwerpse Heilig Hartparochie. Hij zette zich na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog in voor getroffenen door de repressie. Lees meer , de broer van Alfons, die achter de schermen veel invloed uitoefende. Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer was een van de door de priester aangebrachte jonge medewerkers. Net als officier Adriaan van Coppenolle Van Coppenolle, Adriaan Emiel
Adriaan van Coppenolle (1893-1975) was een Vlaamsgezinde katholieke militair, die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanaf februari 1943 hoofd was van de rijkswacht. Lees meer , die tijdens de Tweede Wereldoorlog commandant van de rijkswacht zou worden en die onder pseudoniem schreef over de taaltoestanden in het leger Leger
Lees meer . Van den Eynde voerde een technische vernieuwing door en deed het geïllustreerde weekblad Ons Volk Ontwaakt uitgroeien tot een winstgevende steunpilaar van het bedrijf.

Een van de eerste beslissingen na de volledige machtsovername door Sap in 1929 was de vervanging van hoofdredacteur Cordemans door de oud-activist Jan Boon Boon, Jan
Jan Boon (1898-1960) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Later was hij hoofdredacteur van De Standaard. Van 1939 tot aan zijn overlijden had hij de leiding van... Lees meer , die sinds 1924 tot de redactie behoorde. Datzelfde jaar begonnen Sap en Van den Eynde met de publicatie van een meer populaire krant, Het Nieuwsblad, die zich in de markt zette door te focussen op sport Sport
Sport en Vlaamse beweging raakten in de loop van de 19de en 20ste eeuw steeds meer met elkaar verstrengeld. Niet alleen drukten de taalkwestie en de communautaire problematiek hun stempel... Lees meer en regionale berichtgeving.

Met Boon als hoofdredacteur en Sap als eigenaar positioneerde De Standaard zich radicaler Vlaamsgezind en werd onder meer campagne gevoerd tegen de verfransing van Nederlandstaligen en Vlaamse inwijkelingen in Brussel. In De Vlaamse gentleman in de school der wereld, een boek van Boon uit 1948, presenteerde hij een synthese over het  prototype dat hij van bij zijn aantreden als hoofdredacteur beschouwde als de hoofdmoot van het leespubliek van De Standaard: de stijlvolle Vlaamse intellectueel die de taak had het volk opvoeding, verfijning en cultuur bij te brengen en die – nu de taalwetgeving en de zich wijzigende (machts)verhoudingen daartoe meer mogelijkheden boden – zijn rechtmatige plaats in de Belgische samenleving moest opeisen en innemen. In dat kader kreeg wat destijds ‘cultuur- en geestesleven’ werd genoemd meer aandacht en werd Herman Bossier Bossier, Herman
De Vlaamsgezinde journalist en publicist Herman Bossier (1897-1970) was tijdens de eerste twee decennia na de Tweede Wereldoorlog een van de sterkhouders van de culturele redactie van de ... Lees meer daarvoor aangesteld als rubriekleider in De Standaard.

Boon, die De Standaard ook meer strijdend katholiek maakte, kreeg moeilijkheden met de kerkelijke overheid, die oordeelde dat de berichtgeving over onder meer Mariaverschijningen op diverse plaatsen in België in 1933-1934 te dweperig was. Daarnaast stoorde het episcopaat zich eraan dat de hoofdredacteur in zijn bijdragen over de verfransing in Brussel het katholieke onderwijs Onderwijs
Lees meer niet spaarde. Aartsbisschop Ernest-Joseph van Roey Van Roey, Ernest-Joseph
Ernest-Joseph van Roey (1926-1961) was Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen. Hij aanvaardde geleidelijk de onvermijdelijkheid van een eentalig Vlaanderen en bestreed het Vlaams-nationalis... Lees meer zou de krant zijn leven lang achterdochtig bekijken. Dat hoofdaandeelhouder en ‘baas’ van de krant Sap zich binnen de katholieke partij gedroeg als een dissident, werd evenmin gesmaakt door de kerkelijke Kerk
De verhouding tussen Kerk en Vlaamse beweging vertoont historisch een tweevoudig beeld. Enerzijds waren de godsdienstige en de Vlaamsgezinde overtuiging innig verstrengeld en vormde de cl... Lees meer overheid, omdat het die partijformatie verzwakte en bijgevolg het katholieke volksdeel.

In 1935 publiceerde De Standaard een zogeheten negen punten-programma voor de Vlaamse beweging, dat enige ophef veroorzaakte. De politiek van de ‘minimalisten’, de katholieke flaminganten onder aanvoering van Van Cauwelaert had, zo werd geoordeeld, onvoldoende resultaten opgeleverd. Bijgevolg dienden sterkere Vlaamse eisen te worden geformuleerd en moest gezocht worden naar nieuwe wegen om die te bereiken. Vanuit die optiek steunde De Standaard voluit de zogenaamde Vlaamsche Concentratie Vlaamsche Concentratie
Vlaamsche Concentratie (1935-±1940) was de naam voor de idee en de beweging die streefde naar de hergroepering van alle katholieke Vlamingen. Lees meer , het project om in Vlaanderen te komen tot een hergroepering van alle rechtse, katholieke en Vlaamsgezinde politiekmaatschappelijke krachten. Toen dit initiatief op niets uitliep, onder meer door het verzet van de christelijke arbeidersbeweging Christelijke arbeidersbeweging
In de christelijke arbeidersbeweging heeft steeds een uitgesproken belangstelling voor de Vlaamse kwestie bestaan. De groeiende invloed van deze beweging, in het kielzog van de democratis... Lees meer , bleef de krant onder impuls van Sap toch hardnekkig ijveren voor een (structurele) samenwerking op die basis, als tegenhanger van een links Volksfront dat men naar Frans en Spaans Spanje
De 19de-eeuwse Vlaamse beweging cultiveerde een overwegend negatief beeld van Spanje als vreemde overheerser tijdens de 16de eeuw. In de loop van de 20ste eeuw ontstond daarnaast een acti... Lees meer model vreesde te zien ontstaan in België.

De Standaard keerde zich in de late jaren 1930, vooral vanuit katholieke overwegingen, ook fel tegen zowel het (atheïstische) communisme in de Sovjetunie als tegen ‘het nieuwe heidendom’ in nazi-Duitsland. Naarmate de oorlogsdreiging meer en meer manifest werd, pleitte het blad – zoals een goed deel van zijn flamingantische achterban – voor het opzeggen van het Frans-Belgisch Militair Akkoord van 1920 en voor een versterkte neutraliteitspolitiek, zoals onder meer ook Koning Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer voorstond.

Tegen die achtergrond escaleerde het conflict van Sap met enerzijds Van Cauwelaert en anderzijds de katholieke eerste minister Paul van Zeeland Van Zeeland, Paul
Toen hoogleraar en bankier Paul van Zeeland (1893-1973) tussen 1935 en 1937 aan het hoofd stond van de Belgische regering, werden onder andere de taalwet in rechtszaken en een amnestiewet... Lees meer . Zo deed Sap De Standaard in september 1936 een week lang fulmineren tegen de al dan niet vermeende plannen van Van Zeeland om een soort superpartij van nationale eenheid op te richten, een campagne die slechts werd stopgezet nadat die intenties door de betrokkene formeel werden ontkend. In beide gevallen ging het om een mengvorm van politiekmaatschappelijke en persoonlijke tegenstellingen. Sap, die Rex Rex
Rex was een Belgische politieke partij (1935-1940) en een collaboratiebeweging in Franstalig België (1940-1944). Lees meer -leider Léon Degrelle Degrelle, Léon
Léon Degrelle (1906-1994) was de leider van Rex, initieel een Belgische, extreemrechtse nationalistische beweging, nadien omgevormd tot partij, die na 1936 radicaliseerde in fascistische ... Lees meer (een tijdlang) als een bondgenoot zag, werd uit de katholieke partij gezet, maar nadien weer opgevist. Zijn medestrijder Leo Vindevogel Vindevogel, Leo
Leo Vindevogel (1888-1945) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die tijdens de bezetting oorlogsburgemeester van Ronse was en daarvoor na de oorlog ter dood veroordeeld werd. Zijn... Lees meer , die geruime tijd als politiek commentator aan De Standaard meewerkte, werd vanwege zijn eigenzinnige optreden en aanleunen bij de Vlaams-nationalisten uit het Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer (ACW) gestoten.

Een en ander gaf aanleiding tot de oprichting van een tegen De Standaard en Sap gerichte krant, De Courant De Courant
De Courant was een katholieke Vlaamse krant die tussen 19 september 1937 en 10 mei 1939 in Brussel werd uitgegeven door de samenwerkende vennootschap De Beiaard. Lees meer , die tussen 19 september 1937 en 30 april 1939 werd uitgegeven met de steun van diverse katholieke maatschappelijke middenveldorganisaties en het katholieke patronaat, inzonderheid Léon Bekaert Bekaert, Léon
Lees meer . De krant kende weinig succes, en verdween algauw weer.

Dankzij het stijgende succes van Het Nieuwsblad, van de handelsdrukkerij en van het weekblad Ons Volk (Ontwaakt viel weg uit de titel) groeide de krantengroep van De Standaard intussen uit tot een succesvolle onderneming. Een volgende stap in de gestage opgang van de krant was de overname van het blad Sportwereld Sportwereld
Sportwereld was een sportkrant, opgericht in 1912, die aanvankelijk vooral focuste op de wielersport en een gematigd flamingantische toon aansloeg. Vandaag verschijnt Sportwereld als spor... Lees meer , dat in 1939 werd opgenomen in Het Nieuwsblad, waarvan de oplage In een half jaar steeg van 145.000 tot 190.000 exemplaren. De Standaard zelf werd toen gedrukt op zowat 35.000 exemplaren.

Met ingang van 1 september 1939 nam Boon de leiding op zich van het Nationaal Instituut voor Radio-omroep (NIR). Als hoofdredacteur werd hij ad interim opgevolgd door Karel C. Peeters, die sinds 1933 hoofdredacteur was van De Morgenpost, de Antwerpse editie van De Standaard. Op 19 maart 1940 overleed Sap op 54-jarige leeftijd onverwacht aan een hartaanval. De Standaard werd toen gemaakt door een twintigtal redacteurs, maar stelde zijn 8 tot 12 bladzijden ook open voor tal van figuren uit het intellectuele, culturele en sociaaleconomische katholieke leven in Vlaanderen.

De Tweede Wereldoorlog en zijn lange nasleep

Bij de Duitse inval in mei 1940 werd De Standaard stopgezet. Onder druk van de bezetter, die een snelle normalisering van het dagelijks leven en de informatievoorziening voorstond, en met de steun van personen die zegden te willen ‘redden wat er te redden valt’ en meenden dat ‘een katholieke Vlaamse aanwezigheidspolitiek’ nodig was, kwam – zoals bij heel wat andere perstitels – al snel een nieuw dagblad tot stand. Toen de oorspronkelijke uitgever weigerde de naam van De Standaard ter beschikking te stellen en de Duitse bezetter eiste dat een bestaande titel zou worden overgenomen, werd gekozen voor de naam Het Algemeen Nieuws, dat van 1 april tot 4 juni 1939 de titel was geweest van het cultureel bijblad van Sportwereld, het sportdagblad dat toen opging in Het Nieuwsblad. Hoofdredacteur Peeters werd door de Duitse bezetter niet acceptabel geacht en vervangen door Alfons Martens (1888-1960), tot dan hoofdredacteur van Ons Volk.

Het Algemeen Nieuws legde zich onder druk van de bezetter neer bij de nationaalsocialistische Nieuwe Orde en pleitte in overeenstemming met de Duitse directieven voor ‘Vlaams recht binnen België’.  Naarmate de oorlog evolueerde, werd het blad kleurlozer. In maart 1944 werd Martens als hoofdredacteur vervangen door Gustaaf van Nuffel Van Nuffel, Staf
Staf van Nuffel (1893-1955) was een Vlaams-nationalistisch journalist en politicus. Lees meer , een buitenstaander met journalistieke ervaring die lid was van het collaborerende Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV).

Na de bevrijding moesten een aantal redacteuren zich verantwoorden voor het gerecht. Tijdens het proces wegens collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer tegen Het Algemeen Nieuws in 1946 overleed Fernand van de Eynde, de jarenlange directeur van de groep van De Standaard. Twee verantwoordelijken van de krant kregen zware straffen, drie redacteurs werden lichter gestraft.

Nog vóór de bevrijding waren de eigenaars van De Standaard benaderd door de West-Vlaamse industriëlen Léon Bekaert en Tony Herbert Herbert, Tony
Tony Herbert (1902-1959) was een aanvankelijk radicaal Vlaams-nationalistische en vanaf medio jaren 1930 Belgischgezinde ingenieur en textielindustrieel met autoritaire opvattingen. Hij ... Lees meer , die voorzagen dat de krant na het vertrek van de bezetter moeilijkheden zou krijgen. In de loop van 1944 werd overeengekomen dat de groep Bekaert-Herbert gedurende twee jaar de dag- en weekbladen van de vennootschap mocht uitgeven en dat daarbij gebruik kon worden gemaakt van de gebouwen, de technische apparatuur en het personeel van De Standaard. Op 5 oktober 1944 liet de nieuwe groep, de NV De Gids, de krant weer verschijnen. Om ‘de breuk met het verleden’ duidelijk te maken, en onder druk van politieke tegenstanders, veranderde de NV De Gids de naam van de krant in De Nieuwe Standaard. Het Nieuwsblad en Ons Volk konden hun naam behouden.

Herbert, in zijn Leuvense studietijd en de eerste jaren daarna een radicale en anti-Belgische Vlaams-nationalist, was intussen geëvolueerd tot een gematigde en Belgischgezinde Vlaamsgezinde. Als krantenuitgever spiegelde hij zich aan grote buitenlandse kwaliteitsbladen. Ook de uitgave van het intellectueel georiënteerde bij- en later weekblad Spectator moet in dat kader worden gezien. Hij engageerde talrijke medewerkers, zowel ervaren journalisten als pas afgestudeerde academici en jonge ambitieuze politici van de eind 1945 opgerichte Christelijke Volkspartij (CVP), waarin hij ook zelf een leidinggevende rol hoopte te kunnen spelen. Herberts slagzin ‘Vlaanderen opgegaan in België’ viel echter niet goed bij nogal wat vooroorlogse lezers van De Standaard. Ze konden de nieuwe koers van De Nieuwe Standaard niet smaken. In september 1946 probeerden een aantal ontevreden Vlaamsgezinden een nieuwe krant op te starten, maar dat ging uiteindelijk niet door. Uit deze groep kwamen wel mensen naar voren die zouden helpen bij de terugkeer van De Standaard. Ondertussen had De Nieuwe Standaard in flamingantische kringen grote reputatieschade opgelopen na een ongesigneerd commentaarstuk over de executie van August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer , waarover onomwonden werd gesteld dat hij die – door zijn vergaande samenwerking met de Duitse bezetter tijdens beide wereldoorlogen – aan zichzelf te wijten had.

Inmiddels wilden de oorspronkelijke eigenaars van De Standaard het roer weer in handen nemen, zowel vanuit financiële als ideologische overwegingen. De NV De Standaard zag in dat een krantenbedrijf meer inkomsten kon opleveren dan het bedrag dat men ontving van de NV De Gids. Daarnaast werd de redactionele lijn van De Nieuwe Standaard als te weinig Vlaams-strijdend beschouwd. De NV De Gids weigerde echter om een pas op de plaats te maken. Een comité van katholieke Vlamingen dat zich inzette voor de terugkeer van De Standaard werd zowel door het episcopaat als de CVP onder druk gezet om bakzeil te halen. Omdat de onderhandelingen met de groep Bekaert-Herbert tot niets leidden, volgde er een proces, dat werd gewonnen door de groep rond Albert De Smaele De Smaele, Albert
Albert de Smaele (1921-2009), schoonzoon van wijlen Gustaaf Sap, kwam in 1947 aan het hoofd te staan van de NV De Standaard. Onder zijn leiding, tot in 1976, groeide de Standaardgroep uit... Lees meer , een schoonzoon van Sap. De Standaard keerde in 1947 terug naar de Jacqmainlaan. De NV De Gids verliet het pand en startte in de Brusselse Zandstraat met de uitgave van de krant De Nieuwe Gids en enkele verwante bladen. De Nieuwe Gids zou geen succes blijken. In 1952 al werd ze door de NV Het Volk overgenomen.

Een nieuw begin (1947-1961)

In april 1947 verscheen Het Nieuwsblad opnieuw, op 1 mei 1947 gevolgd door De Standaard en kort daarna door Ons Volk. Een tijdlang werd de redactionele leiding van De Standaard waargenomen door een groep Vlaamsgezinden, die zich – in samenspraak met de familie Sap – hadden verenigd in de vzw De Schakel, onder het voorzitterschap van Jo van de Perre, een van de zonen van de stichter van De Standaard. Tot deze (Vlaams-nationalistisch gekleurde) groep behoorde oud- Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer lid Willem Melis Melis, Willem
Willem Melis (1907-1984) was een advocaat, ambtenaar en journalist, vooral bekend als Verdinaso-lid, als directeur van de Dienst pers en propaganda van de Nationale Landbouw en Voedingsco... Lees meer , die werd aangesteld als hoofdredacteur. Een aantal leden van De Schakel verweten hem echter een te grote openheid ten opzichte van vrijzinnigen en socialisten en na een klein jaar stapte hij op. De Smaele, die intussen directeur van De Standaard was geworden, benoemde geen opvolger maar nam zelf de hoofdredactie in handen. Verdediging van de Vlaamse en katholieke waarden, van de parlementaire democratie en van de (sociaal gecorrigeerde) vrije markteconomie werden vooropgesteld als basisprincipes.

Het was toen overigens geen sinecure om een volwaardige krantenredactie samen te stellen. De nieuw gerekruteerde medewerkers kwamen uit de vooroorlogse Vlaamse pers en/of uit de brede Vlaamse beweging. Historicus Luc Vandeweghe Vandeweghe, Luc
Historicus en journalist Luc Vandeweghe (1914-1985) introduceerde als chef van de buitenlandredactie van de krant De Standaard vanaf de jaren 1950 de objectiverende journalistieke benader... Lees meer (alias E.Troch) en selfmade man Gaston Durnez Durnez, Gaston
Lees meer stapten over van De Nieuwe Gids, Louis de Lentdecker De Lentdecker, Louis
Louis de Lentdecker (1924-1999) was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het gewapend verzet, maar toonde als rechtbankverslaggever ten tijde van de processen tegen collaborateurs beg... Lees meer van Het Volk. De pas afgestudeerde germanist Manu Ruys Ruys, Manu
Manu Ruys (1924-2017) was een Vlaamsgezind journalist en publicist, die van 1975 tot 1989 als politiek hoofdredacteur van De Standaard fungeerde. Ruys gold als een invloedrijk commentator... Lees meer trad toe de redactie, net als de voormalige dinaso Luc Delafortrie Delafortrie, Luc
Lees meer . Anderen, zoals Guido Van Hoof (1926-2022), versterkten de redactie na de overname door de NV De Standaard van Het Handelsblad (1957) Het Nieuws van den Dag Het Nieuws van den Dag
Lees meer (1957) en De Gentenaar-De Landwacht (1959). Op 12 april 1952 verscheen het eerste nummer van de boekenbijlage De Standaard der Letteren.

Ondertussen gaf De Smaele, die zich meer ging richten op commerciële activiteiten in de gedrukte media, de redactionele leiding van de krant geleidelijk uit handen. In 1960 werd Luc Vandeweghe aangesteld als directeur van de redactie, een functie die hij combineerde met die van chef buitenland; Ruys promoveerde tot chef binnenland.

Tot de jaren 1960 bestreed De Standaard fel nagenoeg alles wat niet Vlaams(gezind) en katholiek werd geacht. Artikels waarin Vlaamse eisen werden geponeerd, sloegen een harde toon aan, ook tegenover de nog unitaire Christelijke Volkspartij (CVP). Tegelijk keerde men zich zowel vóór als na de oprichting van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU) in 1954 tegen een aparte Vlaams-nationalistische politieke partij omdat daardoor de Vlaams-katholieke krachten zouden worden verdeeld en verzwakt. Bij verkiezingen adviseerde de krant om voor de CVP te stemmen. De Standaard, waarvan het gewicht in de politieke arena aanvankelijk eerder beperkt was, steunde ook heel expliciet Vlaamse verenigingen en Vlaamse manifestaties, zoals de IJzerbedevaart IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer en later de Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer . Er werd verder onvermoeibaar gehamerd op Vlaamsgezinde eisen zoals amnestie Amnestie
Lees meer en de vernederlandsing van unitaire (overheids)instellingen. De krant pleitte daarnaast voor meer aandacht vanuit de Vlaamse beweging voor socio- economische Economie
Dit artikel gaat over de relatie tussen economie en Vlaamse beweging. Daarmee beoogt deze tekst geen economische geschiedenis te schetsen van wat we vandaag Vlaanderen noemen. Integendee... Lees meer dossiers en besteedde veel aandacht aan de regionaal-economische ontwikkeling (van achtergebleven Vlaamse regio’s). Vanaf het begin van de jaren 1950 werd bovendien nadrukkelijk geijverd voor federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer .

Tijdens de Schoolstrijd (1954-1958) voerde De Standaard systematisch oppositie tegen de socialistisch-liberale regering- Van Acker Van Acker, Achille
Achille van Acker (1898-1975) was een socialistische politicus uit Brugge, die in het begin van zijn carrière een tijdlang lid was van de Frontbeweging. Na de Tweede Wereldoorlog bekleedd... Lees meer en haar Waalse socialistische onderwijsminister Leo Collard. Het was vooral deze opstelling die maakte dat het wantrouwen bij Vlaams-katholieke politici jegens de krant gaandeweg wegebde. De CVP wilde De Smaele op een bepaald moment zelfs coöpteren als senator, maar die ging niet in op dat voorstel. Wel werden de contacten met de Vlaamsgezinde vleugel van de christendemocratie stilaan geïntensiveerd, waardoor de krant mee kon beginnen wegen op het landsbestuur.

Meer kwaliteit, meer invloed (1961-1976)

In de jaren 1960 groeide de intussen ook in Wallonië vertakte Standaardgroep uit tot de grootste Vlaams-katholieke dagbladuitgever. In het kader van een bredere professionalisering en modernisering voerde De Smaele in 1964 als eerste Vlaamse kranteneigenaar de computer in. Tegelijk werd de eindredactie vernieuwd, werd de afdeling economie hervormd en werd een nieuwe afdeling cultuur opgericht. De Standaard evolueerde naar een kwaliteitskrant-in-wording. Informatie en commentaar werden strikter dan voorheen gescheiden en er werd ingezet op een meer zakelijke en objectiverende berichtgeving. Wat de binnenlandse politiek betreft, bracht dit met zich mee dat de krant ietwat pluralistischer kleurde en op een meer evenwichtige wijze aandacht had voor de verschillende politieke partijen. De nieuwe weg die De Standaard insloeg, leidde ertoe dat de oplage en het marktaandeel van de krant steeg.

In de loop van de jaren 1960 wierp de krant zich op als een te duchten politieke speler, onder andere via allerhande informele contacten van redacteurs met politici en bedrijfsleiders. Bij voorkeur de ‘vrienden van de krant’ kregen een interview aangeboden en De Smaele probeerde te wegen op de regeringsvorming. In 1966 gaf hij aan de redactie de opdracht om ‘de Walen uit Leuven weg te schrijven’.

Tijdens de eerste helft van de jaren 1970 bleef de redactie uitbreiden en werden onder meer de latere oprichter en hoofdredacteur van het weekblad Knack Frans Verleyen (1940-1997) en de voormalige Leuvense studentenleider Paul Goossens Goossens, Paul
Lees meer aangeworven. Luc Van Gastel werd directeur van de redactie en samen met Ruys nam hij het hoofdredacteurschap van De Standaard op zich. De aan de gang zijnde diversifiëring en verzakelijking van de berichtgeving werd geïntensiveerd en versneld.  Vanaf 1971 werd geen stemadvies meer gegeven. Onderzoeksjournalisten van De Standaard in de jaren 1970 stelden politieke corruptie uitdrukkelijk aan de kaak, zoals in de zaak Beaudrain (RTT) en de affaire Ibramco.

Het faillissement en de overname door de Vlaamse Uitgeversmaatschappij (VUM) (1976-77)

Nadat de oliecrisis van 1973 de aanzet had gegeven tot een algemene economische recessie in de Westerse wereld, ging de Standaardgroep in 1976 failliet. De bedrijfseconomische problemen waren eind 1975 al bekend gemaakt in de Brusselse krant Le Soir. Uiteindelijk ging de NV Periodica, de voornaamste vennootschap van de Standaardgroep, op 14 mei 1976 in faling. Eind juni daaropvolgende werd de groep overgenomen door de Vlaamse Uitgeversmaatschappij (VUM) onder de leiding van André Leysen Leysen, André
Lees meer en op 28 juni 1976 verschenen De Standaard, Het Nieuwsblad en hun kopbladen voor het eerst onder de verantwoordelijkheid van de nieuwe eigenaars.

Meer dan voordien waren De Standaard en zijn zusteruitgaven in handen van 'Vlaams kapitaal', al was er ook financiële inbreng vanuit Franstalig België. De raad van bestuur werd voorgezeten door de Leuvense hoogleraar en directeur van de Nationale Bank van België Robert Vandeputte, die sinds de jaren 1930 voor De Standaard schreef en die een rol had gespeeld in de overnameonderhandelingen. Leysen zat het directiecomité voor en bracht de organisatie van het bedrijf op gang. Nadat een ingenieur uit de familie van scheepsbouwer Boel, die als afgevaardigd bestuurder de dagelijkse leiding van de krant op had opgenomen, op 15 augustus 1976 overleed in een vliegtuigongeluk, nam Leysen zijn taak over. Later werd Guido Verdeyen, een Gevaert-ingenieur met computer-ervaring, aangesteld als directeur van De Standaard.

Vandeweghe, die van katholiek en Vlaams-nationalistisch was geëvolueerd tot links en vrijzinnig, moest terugtreden als directeur van de redactie. Voortaan schreef hij een wekelijkse kolom over buitenlandse politiek, wat hij zou blijven doen tot zijn pensionering in 1979. De tweekoppige hoofdredactie werd voortaan gevormd door Lode Bostoen (1931-2015) en Ruys, respectievelijk bevoegd voor de dagelijkse redactieleiding en de politieke inhoud van de krantengroep. Beiden hadden in de crisisperiode – toen Vandeweghe wegens ziekte noodgedwongen aan de kant moest blijven – een actieve rol gespeeld in de vrijwaring van de redactionele belangen.

De Standaard onder de VUM-groep (1976-…)

De doorstart van De Standaard vormde de aanzet tot een reeks ingrijpende veranderingen. Zo verhuisde het krantenbedrijf in het najaar van 1979 van de Brusselse Jacqmainlaan naar nieuwe gebouwen in Groot-Bijgaarden. In 1984 werd de automatisering doorgevoerd, zodat de (redactie)kantoren van dan af werden gedomineerd door beeldschermen. In 1986 werden de VUM-kranten gedrukt op meer dan 350.000 verkochte exemplaren, waarvan ongeveer 70.000 voor De Standaard. Het Handelsblad werd opgeslorpt door Het Nieuwsblad en De Landwacht door De Gentenaar. De kranten namen toe in omvang en de redactie groeide tot meer dan 200 personen. Op 20 september 1984 verscheen 24 uur, een voor Vlaanderen nieuwsoortige krant op klein formaat met korte artikels en veel illustraties, bestemd om via 'alternatieve distributiekanalen' te worden verkocht. Na vijf weken moest de publicatie echter al worden stopgezet.

Ruys trad in 1989 op 65-jarige leeftijd af als hoofdredacteur, maar zou tot 1997 bedrijvig blijven als politieke columnist. In 1991 ging Bostoen, die na Ruys algemeen hoofdredacteur was geworden, eveneens met pensioen en werd hij opgevolgd door Lou de Clerck, met Mark Deweerdt als hoofdredacteur van De Standaard. Laatstgenoemde werd in 1993 opgevolgd door Dirk Achten (tot 1999). Bij Het Nieuwsblad, dat redactioneel meer en meer onafhankelijk functioneerde, trad Pol van den Driessche Van Den Driessche, Pol
Historicus Pol van den Driessche (1959) pendelt al zijn hele professionele leven tussen de journalistiek, media en de partijpolitiek, waarbij hij in 2011 overstapte van CD&V naar N-VA... Lees meer aan als hoofdredacteur. Inhoudelijk weerspiegelden de bladen van de Standaardgroep steeds meer de secularisatie in Vlaanderen en groeiden zij uit tot algemene informatiekranten met een christelijke en Vlaamsgezinde inslag, maar waarin op de opiniepagina uiteenlopende meningen en standpunten aan bod konden komen.

Eind 1994 werd het dagblad Het Volk overgenomen door de VUM, evenals de met de Gentse christendemocratische krant verbonden weekbladen Zondagsblad en TV-gids en het maandblad Eos. Op die manier werd de VUM de grootste persgroep van Vlaanderen. In 1995 werden van zijn vlaggenschip De Standaard dagelijks gemiddeld 76.691 exemplaren verkocht. In 1997 startte een online-versie van de krant.

In 2006 werd de VUM herdoopt tot Corelio, dat in 2013 samen met Concentra (van onder meer Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen) opging in een nieuw bedrijf, Mediahuis, dat tot op vandaag De Standaard uitgeeft. In 2008 werd Het Volk opgeslorpt door Het Nieuwsblad/De Gentenaar.

Van 1999 tot 2006 werd De Standaard geleid door hoofdredacteur Peter Vandermeersch. De geleidelijke secularisatie die bij De Standaard, zoals in heel Vlaanderen, al heel wat jaren aan de gang was, werd in september 1999 geëxpliciteerd door het verwijderen van het aloude logo ‘ AVV-VVK Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus (AVV-VVK)
Deze leuze werd in 1881 gelanceerd door Frans Drijvers in het scholierentijdschrift De Student. Ze verwoordde de dubbele motivatie van Vlaamsgezindheid en ultramontaanse geloofsijver die ... Lees meer ’ en het historische motto ‘Dagblad voor staatkundige, maatschappelijke en economische belangen’ van de voorpagina. Ook van de opiniëring vanuit een Vlaamsgezinde optiek werd op die manier afscheid genomen. Een aantal prominente ex-redacteurs van De Standaard zoals Hugo de Ridder (1932-2018) en Gaston Durnez staken hun ongenoegen over deze gang van zaken niet onder stoelen of banken. De oprichting van het katholieke weekblad Tertio was mede een gevolg van deze ontwikkeling.

De Standaard positioneert zich sindsdien als een kritische en breed-informatieve kwaliteitskrant voor een politiekmaatschappelijk, sociocultureel en financieel-economisch geïnteresseerd publiek. Wat er reilt en zeilt in de Vlaamse beweging vormt in dat kader geen bijzonder aandachtspunt meer. Marc Reynebeau Reynebeau, Marc
Marc Reynebeau (1956) is journalist, publicist en historicus. Als redacteur van Knack en later De Standaard ontpopte hij zich tot een gezaghebbend intellectueel die zich uitgesproken krit... Lees meer stapte, na bijna een kwarteeuw voor het weekblad Knack te hebben gewerkt, in 2003 over naar De Standaard. Aansluitend bij wat hij daarover in boeken en tijdschriften publiceerde en publiceert, volgt deze historicus van de Gentse universiteit zowel de geschiedenis als de actualiteit van de Vlaamse beweging kritisch en deconstruerend op, net als het ermee verbonden Vlaamse identiteitsdiscours. Vanuit Vlaamsgezinde kringen leverde het deze ‘senior writer’ van de krant geregeld afwijzende reacties op.

Van 2006 tot 2010 was Bart Sturtewagen hoofdredacteur van De Standaard, een functie die hij van 2010 tot 2013 deelde met Karel Verhoeven. Sinds 2013 is laatstgenoemde alleen hoofdredacteur en Sturtewagen hoofdcommentator.

De groep Mediahuis is sinds eind 2020 gevestigd in Antwerpen. Tegelijk verhuisde de redactie van de krant van Groot-Bijgaarden weer naar het Brusselse stadscentrum.