Leuzen

Wachtwoorden, strijdkreten, zeer bondige formuleringen van een beginsel, kentekens die van enige betekenis zijn of geweest zijn in de Vlaamse beweging.

Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus (AVV-VVK)
Deze leuze werd in 1881 gelanceerd door Frans Drijvers in het scholierentijdschrift De Student. Ze verwoordde de dubbele motivatie van Vlaamsgezindheid en ultramontaanse geloofsijver die ... Lees meer (AVV-VVK): is afkomstig van priester Frans Drijvers Drijvers, Frans
Frans Drijvers (1858-1914) was een Vlaamsgezind en sociaal bewogen priester die een belangrijke rol speelde in de katholieke Vlaamse studentenbeweging en de katholieke Vlaamse beweging vo... Lees meer , bezieler van het studententijdschrift De Student De Student
De Student was een katholiek scholieren- en studententijdschrift dat verscheen van 1881 tot in 1930. Het was voor 1914 het meest gezagvolle orgaan van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweg... Lees meer , dat in 1881 werd gesticht en op zijn titelblad deze spreuk droeg. De spreuk werd spoedig veelvuldig in de katholieke Vlaamse studentenbeweging Katholieke Vlaamse studentenbeweging
De Katholieke Vlaamse Studentenbeweging was de georganiseerde deelname van de katholieke studerende jeugd aan de Vlaamse beweging. Ze leverde daartoe met haar grote aanhang van ca. 1875 t... Lees meer gebruikt. Zij staat op de grafzerk van Albrecht Rodenbach Rodenbach, Albrecht
Albrecht Rodenbach (1856-1880) was een West-Vlaams studentenleider en dichter, die een sleutelrol speelde in het ontstaan van de Blauwvoeterij en de katholieke Vlaamse studentenbeweging. ... Lees meer , was de leus van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer congres te Lier in 1905, komt voor op de Vlaamsche Postkaarten en Briefomslagen van drukkerij De Saeytijd (in 1910). In de Eerste Wereldoorlog werd ze ook gebruikt door hen die zich aan het IJzerfront inspanden voor de sociaal-culturele belangen van de Vlaamse soldaten. Vele soldatengraven droegen toen de kruisgewijs geplaatste beginletters van de woorden der spreuk. Daarna werden deze beginletters aangebracht in de kop van de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer te Diksmuide. Ook het dagblad De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer nam eind 1919, ruim een jaar na zijn lancering, de beginletters in zijn kop op.

Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Alles: variante op voorgaande leuze die werd opgenomen in de titel van het maandblad De Voorpost De Voorpost (1922-1932)
Het weekblad De Voorpost werd van 1922 tot 1932 uitgegeven in Gent. Gedurende de eerste vier jaargangen was het tijdschrift de officiële spreekbuis van de Frontpartij in de regio. Lees meer toen dit blad, na een onderbreking van een achttal maanden, in januari 1930 opnieuw verscheen als het orgaan van "het Vlaamsch-Nationalistisch Cultureel Genootschap" in Gent. In een bijdrage in nr. 1, jg. 9, werd uitgelegd dat 'AVV-VVK' "voor ons vaderland en voor zijn bevrijdingskamp ongelukkig en schadelijk gekozen" was en voor verdeeldheid zorgde. 'VVK' stoorde, zo betoogde het artikel, de vrijzinnigen en betekende eigenlijk "Vlaanderen voor Rome".

Arbeid en macht: leuze van de vierde Landdag van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (Gent 22 mei 1938).

Arm Vlaanderen Arm Vlaanderen
Arm Vlaanderen is de titel van verschillende publicaties die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de Vlaamse beweging: een roman van Reimond Stijns en Isidoor Teirlinck uit 188... Lees meer : spreekwoordelijk geworden titel van een drietal publicaties die op het einde van de 19de eeuw en in het begin van de 20ste eeuw handelden over de sociaal- economische en geestelijke armoede van Vlaanderen.

Brussel Vlaams: strijdkreet die de twee Vlaamse Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer (22 oktober 1961 en 14 oktober 1962) beheerste. Daar de Brusselse agglomeratie toen al voor een groot deel verfranst was, had deze leus niet de vernederlandsing van Brussel ten doel, wel de erkenning van onze taal in de Belgische hoofdstad als evenwaardige taal naast het Frans.

Brussel ook onze hoofdstad: werd meegedragen in de Marsen op Brussel (22 oktober 1961 en 14 oktober 1962).

Delenda Belgica: volgens het weekblad Vlaanderen (1922-1933) Vlaanderen (1922-1933)
Vlaanderen was een radicaal Vlaams-nationalistisch weekblad dat verscheen tussen 1922 en 1933. Het stond voor het grootste deel onder leiding van Robrecht de Smet en Josué de Decker. Het ... Lees meer moest de Belgische staat worden vernietigd. Reimond Tollenaere Tollenaere, Reimond
Reimond Tollenaere (1909-1942) was een Vlaams-nationalistisch studentenleider in Gent en politicus in het VNV. Hij was parlementair (1936-1942) en propagandaleider. Hij stuurde het VNV in... Lees meer bezingt (in Den Uyl Den Uyl
Lees meer , juni 1932) deze strijdkreet "als de negatieve uitdrukking van zijn Nederlandsch geloof". In 1940 schreef Cyriel Verschaeve Verschaeve, Cyriel
Cyriel Verschaeve (1874-1949) was een West-Vlaamse priester, literair auteur, kunstbeschouwer en publicist, die bekend werd als icoon van de Frontbeweging en het opkomende Vlaams-national... Lees meer dat Delenda Belgica "de enige leus des levens" was.

Dietschland en orde: wapenspreuk van het Verdinaso Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen
Het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso) (1931-1941) was een fascistisch geïnspireerde beweging onder leiding van Joris van Severen, die een staats- en maatschappijherv... Lees meer in zijn aanvangsperiode.

Dietschland houzee!: strijdkreet van het Vlaamsch Nationaal Verbond Vlaamsch Nationaal Verbond
Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) (1933-1945) was een rechts-radicale Vlaams-nationalistische partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse nationaalsocialistis... Lees meer (VNV) van 1935 af.

Eendracht maakt (baart) macht: de nationale spreuk van het koninkrijk België. Werd in 1886 voor het eerst in de Nederlandse versie op Belgische muntstukken geslagen, tot grote ergernis van sommige francofonen.

Eigen Taal Eigen Zeden: leuze van de gilde van de leerlingen van het Antwerpse jezuïetencollege, die in 1892 meededen aan de hulde van Peter Benoit Benoit, Peter
Peter Benoit (1834-1901) was een Vlaamsgezinde componist en muziekpedagoog. Lees meer en daarvoor werden gestraft.

Eigen volk eerst: slagzin van het Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer , waarmee in de jaren 1980-1990 niet alleen een strikt Vlaams- nationalistisch standpunt ingenomen maar ook een afwijzende houding tegenover vooral de niet-Europese inwijking beklemtoond werd.

Er zijn geen Belgen: in zijn Lettre au roi (1912) schreef de Waalse politicus Jules Destrée Destrée, Jules
Lees meer : Sire, il n'y a pas de Belges De Nederlandse taalkundige Piet C. Paardekooper Paardekooper, Piet
Taalkundige Piet Paardekooper (1920) was docent aan meerdere universiteiten. In Nederland hekelde hij de achterstelling van de Vlamingen en steunde hij de Volksunie. Het leverde hem een ... Lees meer nam deze bewering als titel van een serie ophefmakende radio-uitzendingen en een brochure Er zijn geen Belgen (1962), die verscheidene incidenten en een spreekverbod in België veroorzaakten.

Geen taal Geen volk: leus van de Vlaamse studentenkring van de Brusselse universiteit, waar Lodewijk de Raet De Raet, Lodewijk
Lodewijk de Raet (1870-1914) was een econoom en ambtenaar die in belangrijke mate bijdroeg aan de theorievorming over de Vlaamse beweging en deze van een sociaaleconomisch denkraam voorza... Lees meer in 1895 een comité voor hogeschooluitbreiding tot stand bracht.

Geen taal Geen vrijheid Geen Taal Geen Vrijheid
Geen Taal Geen Vrijheid is de kenspreuk en tot einde van de jaren 1940 de roepnaam van de Vlaamse studentenkring van de Brusselse universiteit. Lees meer : leus van de Vlaamsgezinde studentenkring van de Brusselse universiteit, gesticht in 1876.

Geen Vlaams, geen centen: uitdrukking van een economisch verweermiddel van de Vlaamse gemeenschap tegen de verfransing. Verschaeve lanceerde ze (Verzameld Werk, VIII). Plakzegels met deze spreuk werden wel gebruikt bij de terugzending van Franstalige prospectussen, reclamefolders, rekeningen en dergelijke.

Gelijkheid (in rechte en in feite): gelijkheid was de strijdkreet bij de Vlaamse betoging in Brussel op 28 februari 1897. In de Open Brief aan de Koning, de openbare aanklacht van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer , tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd de belofte van volledige gelijkheid geëist ( Open Frontbrieven Open Brieven van de Frontbeweging
De Open Brieven van de Frontbeweging waren gestencilde of gedrukte clandestiene manifesten die tussen 11 juli 1917 en 11 juli 1918 aan het front werden verspreid. Daarbij mogen ook een aa... Lees meer ). Voor het laatste offensief van de geallieerden in 1918 beloofde Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer aan de Vlaamse soldaten "Gelijkheid in rechte en in feite". Dit woord werd in Vlaamsgezinde milieus vaak gebruikt, in ernst door de zogenaamde minimalisten Minimalisten
De zogenaamd minimalistische flaminganten probeerden het eisenprogramma voor de Vlaamse beweging, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de leiding van Frans van Cauwelaert was tot stan... Lees meer , soms spottend door de Vlaams-nationalisten.

Gent (geheel) of niets: leus waarmee de Vlaamse studenten en later de radicaal-Vlaamse politici elke oplossing van de hand wezen die niet de volledige vernederlandsing van de Gentse universiteit tot stand zou brengen. Ze werd gebruikt tegen het stelsel- Julius Mac Leod Mac Leod, Julius
Julius Mac Leod (1857-1919) was hoogleraar plantkunde aan de Gentse universiteit en een Vlaamsgezinde progressieve liberaal. Hij was een belangrijke pleitbezorger van de vernederlandsing ... Lees meer (na 1902) en als "Gent geheel of niets" door hen die "de Nolf en half" (holf...)-wet bevochten en tijdens de boycot van de zogenaamde Nolfuniversiteit (1923-1930) ( onderwijs Onderwijs
Lees meer ).

Handen af!: toen de Katholieke Actie Katholieke Actie
Lees meer op 29 augustus 1933 te Roeselare de eed van trouw aan Albrecht Rodenbach aflegde, stond een groep leden van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond
Het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (1903-1935) was de organisatorische vormgeving van de katholieke Vlaamse studentenbeweging: een jeugdbeweging met plaatselijke bonden van ka... Lees meer er met een spandoek waarop deze uitroep voorkwam. De leuze werd in de jaren 1960 opnieuw gebruikt in de strijd om de Brusselse randgemeenten Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer .

Het gaat ons allen aan: in de jaren 1968 en volgende door de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer gelanceerde slagzin in verband met de economische achterstand van Limburg Limburg
Lees meer , de taalstrijd om Brussel Brussel
In de geschiedenis van de Vlaamse beweging speelde Brussel een unieke rol vanwege haar hoofdstedelijke functies, economische aantrekkingskracht en als symbool van verfransing, die zich v... Lees meer -Hoofdstad en de grondwetsherziening.

Help u zelf, zo helpt u God: zegswijze die uit de zogenaamde Geuzen Geuzen
De Geuzen waren opstandige edelen in de 16de-eeuwse Nederlanden, die rebelleerden tegen de Spaanse overheersing. Eind 19de eeuw groeide de term ‘geus’ in Vlaanderen uit tot een populair h... Lees meer tijd stamt en in het Geuzenlied op den Thienden Penninck uit die periode werd verwerkt ("Help nu u self soo helpt u Godt uit der tyrannen ban en slot, benouwde Nederlanden (...)"). Zij werd op 17 januari 1918 door de Raad van Vlaanderen Raad van Vlaanderen (1917-1918)
De Raad van Vlaanderen (1917-1918) was een activistisch marionettenparlement tijdens de Eerste Wereldoorlog, dat onderdeel was van de Duitse plannen om in Vlaanderen een blijvende invloed... Lees meer in een proclamatie opgenomen.

Helpt u zelve: liberale Vlaamsgezinden namen dit als leuze, verwijzend naar het eerste deel van het Geuzenlied op den Thienden Penninck. In Antwerpen droeg voor de Eerste Wereldoorlog een liberale vereniging deze naam. In oktober 1885 richtte het Brussels Studentengenootschap Geen Taal Geen Vrijheid Geen Taal Geen Vrijheid
Geen Taal Geen Vrijheid is de kenspreuk en tot einde van de jaren 1940 de roepnaam van de Vlaamse studentenkring van de Brusselse universiteit. Lees meer de leerlingenkring Help U Zelf Help U Zelf (1885)
Help U Zelf (1885-) was een flamingantisch en Groot-Nederlands georiënteerde bond van Vlaamse leerlingen in het middelbaar onderwijs in het arrondissement Brussel. Lees meer op om de Nederlandse taal in de Brusselse athenea te beoefenen en te verbreiden.

Houdt u Fier. Houdt u rein: stond op een van de zeven plakzegels die tijdens de oorlog 1914-1918 door het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten
Het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (SKVH) was een initiatief aan het IJzerfront tot bestrijding van de immoraliteit bij de soldaten. Het SKVH kwam tot stand onder imp... Lees meer aan het IJzerfront werden verspreid. Het noemt een der punten van de door de (oud-)studenten aan het front gevoerde morele actie.

Hou ende Trou: leuze van de stad Gent. Het vers van A. Rodenbach "Uit houwe trouw wordt Moerenland herboren" (uit Gudrun) sluit erbij aan. De leuze werd later door talrijke Vlaamse culturele kringen als motto gekozen.

Ieder juk aan Spaanderen: leuze van de Brusselse tak van de activistische Groeningerwacht Groeningerwachten
De Groeningerwacht was een Vlaamsgezinde jongemannenvereniging, opgericht op 11 juli 1909 en ontbonden bij het einde van de Eerste Wereldoorlog. De organisatie stapte mee in het activisme... Lees meer , door deze vereniging aan een gedicht van René de Clercq De Clercq, René
Lees meer ontleend.

Ik dien: kenspreuk van het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (IJzerfront 1914-1918) en na de oorlog van de katholieke Vlaamse meisjesbeweging Katholieke Vlaamse Meisjesbeweging
De Katholieke Vlaamse Meisjesbeweging was een beweging van katholieke, Vlaamsgezinde burgermeisjes en vrouwen ontstaan in 1912 naar het model van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, ... Lees meer .

In Vlaanderen Vlaams!: vermoedelijk voor het eerst gedrukt in De Broedermin De Broedermin
De Broedermin (1848-1859) begon als een christendemocratisch geïnspireerd dagblad met republikeinse inslag, maar evolueerde naar een doctrinair liberalisme. Lees meer , Gents liberaal blad, op 28 april 1852: In Vlaenderen Vlaemsch. Het was de titel van een Oproep tot het Vlaemsche Volk, die in 1861 in Antwerpen werd uitgegeven. In 1899 verbood de Kortrijkse politie deze leuze bij de 11 juli-herdenking mee te dragen. De leuze werd in 1902 op het Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres Nederlandse Congressen
De Nederlandse Congressen waren gemeenschappelijke (culturele) ontmoetingen van Vlamingen en Nederlanders in Vlaanderen en Nederland die met onderbrekingen werden georganiseerd sinds 1849... Lees meer in Gent door Gerrit Kalff Kalff, Gerrit
Gerrit Kalff (1856-1923) was een Nederlandse taalkundige, die banden onderhield met de Vlaamse beweging en erelid was van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. ... Lees meer uit Leiden "eene gulden spreuk" genoemd. Het was de hoofdspreuk op Vlaamsche Postkaarten en Briefomslagen. De leuze werd in mei 1931 door Leo Picard Picard, Leo
De vrijzinnige flamingant en journalist-publicist Leo Picard (1888-1981) engageerde zich in het activisme, maar sloeg al in de nazomer van 1915 een andere weg in en verhuisde naar Nederl... Lees meer uitgeroepen ter bestrijding van de Frontpartij Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer : "de oude formule: In Vlaanderen Vlaamsch!" In het Vlaamsch Verbond Vlaamsch Verbond (1916-1917)
Het Vlaamsch Verbond (1916-1917) wilde tijdens WOI alle Antwerpse activisten groeperen. Het viel al snel uiteen. Lees meer en de Vlaamsche Broederbond Vlaamsche Broederbond
De Vlaamsche Broederbond was een Brugse Vlaamsgezinde vereniging, in 1862 opgericht door Emiel Moyson, die de ambitie had om Vlaamsgezinden over de partijgrenzen heen te verenigen. Ze spe... Lees meer luidde de leus: "Vooruit! In Vlaanderen Vlaamsch!".

In Vlaanderen vrij!: in 1919 door het Franstalige liberale Gentse dagblad La Flandre libérale La Flandre Libérale (1874-1974)
La Flandre Libérale werd in 1874 opgericht als spreekbuis van de progressieve Gentse liberalen die steun verleenden aan een (gedeeltelijke) vernederlandsing van de samenleving. De krant v... Lees meer gelanceerd tegen de eis "In Vlaanderen Vlaamsch!".

Klauwaard en Geus: leus van de Vlaamse liberalen: "Vlaamschgezind en antipaapsch tegelijk en onafscheidbaar" ( Paul Fredericq Fredericq, Paul
Paul Fredericq (1850-1920) was een vooraanstaande Gentse historicus, die als de officieuze ideoloog van het liberaal flamingantisme kan worden  omschreven. Als rector van de Gentse univer... Lees meer , Schets eener geschiedenis der Vlaamsche Beweging, I). Ze werd door Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer 'opgegeven' (1864), door hem gebruikt als titel van een strijdlied (muziek van L. Hinderyckx) en in 1905 gebezigd als opschrift van een Bloemlezing uit de Vlaamschgezinde liberale prozageschriften en gedichten van Vuylsteke.

Leuven Vlaams Leuven Vlaams
Lees meer : leus die tijdens de strijd voor de splitsing van de Katholieke Universiteit Leuven en de overplanting van de Université catholique de Louvain naar Wallonië (1966) bij de betogingen in Leuven en de demonstraties van studenten en leerlingen van het middelbaar onderwijs in vele steden niet van de lucht was.

Met Tijd en Vlijt: leus van het taalminnend studentengenootschap in Leuven, in oktober 1936 gesticht door Emmanuel van Straelen Van Straelen, Emmanuel
Emmanuel van Straelen (1815-1871) was auteur, bibliothecaris en uiteindelijk wijnhandelaar. Hij lag mee aan de basis van de oprichting van Vlaamsgezinde studentengenootschappen en speelde... Lees meer .

Nederland Eén!: kenspreuk van een Vlaams- nationale, Heel-Nederlandsgezinde beweging die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen een bepaalde richting binnen de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer verzette (van 1942 af) en waar onder meer Paul Daels Daels, Paul
Paul Daels (1921-1989) werd na de Tweede Wereldoorlog voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en van het IJzerbedevaartcomité. Ook was hij medeoprichter van het Overlegcentrum van Vlaamse... Lees meer , August de Wilde De Wilde, August
Verzekeringsmakelaar August de Wilde (1902-1947) speelde vanaf het midden van de jaren 1920 een belangrijke rol in het Vlaams-nationalisme in Gent en omgeving, onder meer als schepen van ... Lees meer , Norbert de Witte De Witte, Norbert
Norbert de Witte (1911-1983) liet zich opmerken in Dinaso-kringen, onder andere in de studentenwerking van het Verdinaso. Later kwam hij bij Nederland Eén!, Het Spoor voor de Lage Landen,... Lees meer , Amaat Bockaert Bockaert, Amaat
Amaat Bockaert (1908-1980) was gewestleider van het Vlaamsch Nationaal Verbond en vanaf 1938 gemeenteraadslid in Gent. Van 1940 tot 1944 was hij arrondissementscommissaris voor Gent-Eekl... Lees meer , M. Neirynck, Marcel Boey Boey, Marcel
Marcel Boey (1905-1998) was een Brugse auteur en politiek journalist. Hij was Vlaams-nationalist en onder meer bestuurslid van de Vlaamse Volksbeweging. Lees meer deel van uitmaakten.

Nooit meer oorlog: pacifistische leuze van de IJzerbedevaarten IJzerbedevaarten
De IJzerbedevaart is een jaarlijkse herdenking van de Vlaamse gesneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, die ontstond omstreeks 1920. Dit voor de Vlaamse beweging erg symbolische gebeur... Lees meer , overgenomen van Vlaamse frontsoldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Staat in vier talen op de IJzertoren IJzertoren
De IJzertoren is een Vlaamsgezind monument in Diksmuide, dat in 1928-1930 werd opgericht als eerbetoon aan de Vlaamse soldaten die sneuvelden aan het IJzerfront tijdens de Eerste Wereldoo... Lees meer (Nederlands, Frans, Engels, Duits).

Omdat ik Vlaming ben: Ende, omdat ic Vlaeminc ben is een vers van Jacob van Maerlant. Naam en refrein van een marslied ( Lambrecht Lambrechts Lambrechts, Lambrecht
Lambrecht Lambrechts (1865-1932) was leraar en schreef Nederlandstalige liederen. Ook hield hij voordrachten over liedkunst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij het activ... Lees meer , M. Matthyssens). Leus die uitdrukking geeft aan de natuurlijke grondslag van persoonlijke Vlaamse overtuiging.

Omver en erover!: tijdens een nachtelijke manifestatie van Vlaamse soldaten te Hoogstade, in de Eerste Wereldoorlog, poogde een generaal de betogers tegen te houden. Frans van der Linden Van der Linden, Frans
Frans van der Linden (1894-1918) speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog een bedrijvige rol binnen de Frontbeweging. Na zijn overlijden aan het eind van de oorlog werd hij een van de zogen... Lees meer , een van de latere IJzersymbolen IJzersymbolen
Lees meer , riep toen "Omver en erover!", wat daarna de strijdkreet van de Frontbeweging Frontbeweging
Aan het IJzerfront manifesteerde zich tijdens de Eerste Wereldoorlog flamingantisch verzet tegen de taaltoestanden in het leger. Naarmate het zich meer en meer organiseerde en groeide, vo... Lees meer werd.

Onverduitst, onverfranst: uit "Krachtlied" van De Clercq in De Noodhoorn. Leus van de niet-Duitsgezinde activisten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Werd ook tijdens acties tegen het Frans-Belgisch Militair Akkoord Frans-Belgisch Militair Akkoord
Lees meer en tijdens de Tweede Wereldoorlog vaak gehoord.

Onze (een) kop moet erop!: beeldende uitdrukking van de eis van Nederlandstalig universitair onderwijs Onderwijs
Lees meer : de Gentse universiteit (de kop), gezien als bekroning van de Vlaamse ontvoogding. Het beeld werd voor het eerst gebruikt door Victor de Lille De Lille, Victor
Victor de Lille (1863-1940) was stichter, uitgever en hoofdredacteur van ’t Getrouwe Maldeghem, waarmee hij ijverde voor de vernederlandsing van Vlaanderen. Hij was literair auteur en uit... Lees meer .

Oranje boven: Nederlandse slagzin, in 1929 overgenomen en gezongen door de Leuvense studenten, toen zij protesteerden tegen de wegzending van enkele Vlaams-nationale studenten door hun rector Mgr. Paulin Ladeuze Ladeuze, Paulin
Paulin Ladeuze (1887-1940) was een priester, hoogleraar en tussen 1909 en 1940 rector van de Leuvense universiteit. Onder externe druk richtte hij tussen 1911 en 1935 naast Franstalige oo... Lees meer . Werd in 1929 en 1930 in Gent door de studenten en de Vlaamsche Militie Vlaamsche Militie
Lees meer overgenomen en geroepen na de officiële opening van de vernederlandste Gentse universiteit in oktober 1930 ( onderwijs Onderwijs
Lees meer ).

Recht en herstel: leus en titel van de uitgaven van het Comité voor Recht en Herstel, opgericht door ambtenaren die na de Eerste Wereldoorlog wegens activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer werden gestraft (eerste nummer op 28 september 1930).

Recht voor allen: leus van de Antwerpse tak van de Bond der Vlaamsche Gebroodroofden en Verongelijkten ( repressie Repressie
Lees meer van het activisme Activisme
Het begrip activisme verwijst naar de fractie van flaminganten die tijdens de Eerste Wereldoorlog bereid was om politiek of anderszins samen te werken met de Duitse bezetter en financiële... Lees meer na de Eerste Wereldoorlog), die amnestie Amnestie
Lees meer nastreefde.

Schild en vriend: wapenkreet van de Brugse Metten (1302), in de romantische tijd van het flamingantisme Flamingant
Flamingantisme is een term die met verschillende betekenissen wordt toegekend aan actoren binnen de Vlaamse beweging en het Vlaams nationalisme. Lees meer vaak gebruikt bij de herdenking van de Guldensporenslag Guldensporenslag
De Guldensporenslag was een veldslag op de Groeningekouter nabij Kortrijk op 11 juli 1302. Hierbij werd het Franse ridderleger verslagen. De slag kreeg in de Vlaamse beweging een symbolis... Lees meer . Ook bij Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer in Breydel en De Coninck ( Jan Breidel Breidel, Jan
Lees meer en Pieter de Coninck De Coninck, Pieter
Lees meer ). Volgens Eug. Sanders stond "Scildt ende Vriendt" op het schild van Breidel. Was voor 1887 de kenspreuk van het Nederduitsch Taalminnend Genootschap Schild en Vriend Nederduitsch Taalminnend Genootschap Schild en Vriend
Lees meer aan de Université libre de Bruxelles.

Sinn Fein (Wees u zelf): Ierse leuze, overgenomen van de Ierse vrijheidsstrijders. Titel en leuze van de vierde reeks Storm en Drang, uitgaven van de naamloze vennootschap Ons Vaderland van het Antwerpse Het Vlaamsche Front Het Vlaamsche Front
Het Vlaamsche Front was een Vlaams-nationalistische partij, die werd opgericht in 1919 en ook bekend stond onder de couranter gebruikte officieuze benaming Frontpartij. Gesticht als een ... Lees meer .

Taalbelang is stoffelijk belang: met deze kernachtige spreuk verruimde Maurits van Haegendoren Van Haegendoren, Maurits
Maurits van Haegendoren (1903-1994) was een Vlaamse historicus, rijksarchivaris, politicus en publicist. Hij leidde vanuit een Vlaamsgezinde overtuiging het Vlaams Verbond van Katholieke ... Lees meer de leuze "De taal is gans het volk" (De Vlaamse Beweging nu en morgen, I). Gaat terug op het baanbrekende werk van Lodewijk de Raet De Raet, Lodewijk
Lodewijk de Raet (1870-1914) was een econoom en ambtenaar die in belangrijke mate bijdroeg aan de theorievorming over de Vlaamse beweging en deze van een sociaaleconomisch denkraam voorza... Lees meer .

De taal is gansch het volk: lapidair gezegde van Prudens van Duyse Van Duyse, Prudens
Lees meer . Dezelfde gedachte wordt uitgedrukt door Gezelle: "Waar geen taal leeft, is geen volk". Werd soms gebruikt om de V.B. eenzijdigheid te verwijten, alsof heel de strijd was toegespitst op de taalstrijd. Max Lamberty Lamberty, Max
Max Lamberty (1893-1975) was een politiek en sociaal filosoof, die theoretisch werk over de grondslagen van de Vlaamse beweging leverde. Lees meer weerlegt het verwijt: "De taalminnarij was absoluut niet levens- of wezensvreemd."

't Zal wel gaan: leuze van het Gents vrijzinnig studentengenootschap, in 1854 door de vrijzinnige universiteitsstudenten overgenomen. De leuze komt uit een gedicht van Julius Vuylsteke Vuylsteke, Julius
Lees meer .

Vlaams en vrij: Vlaamsch en Vrij Vlaamsch en Vrij (1893-1897)
Lees meer (1893-1897) was de titel van een Brussels weekblad, door Lode Opdebeek Opdebeek, Lode
Lode Opdebeek (1869-1930) was redacteur, drukker, journalist en auteur van jeugdliteratuur. In 1900 richtte hij de naar zichzelf vernoemde uitgeverij L. Opdebeek op, die na zijn dood over... Lees meer geleid.

Vlaamsch en vroom: was de leuze van de Izegemse studentenbond, waar Jules Devos Devos, Jules
Jules Devos (1854-1925) volgde middelbaar onderwijs in het Klein Seminarie van Roeselare waar hij tot de gangmakers van de Blauwvoeterij behoorde. Hij werd ten gevolge van de Groote Stoor... Lees meer lid van was.

Vlaanderen bovenal: titel van een lied van August Hoffmann von Fallersleben Hoffmann, August
August Hoffmann Von Fallersleben (1789-1874) was een Duits filoloog en bibliothecaris. Hij ontwikkelde een nauwe band met de Vlaamse beweging vanuit zijn pan-Germaans en filologisch stand... Lees meer , met muziek van Florimond van Duyse Van Duyse, Florimond
Florimond Van Duyse (1843-1910) ijverde als magistraat voor Nederlandstalige militaire rechtspraak. Ook verzamelde en bestudeerde hij oud-Nederlandse volksliederen. Verder componeerde hij... Lees meer . Heeft dezelfde zin als:

Vlaanderen eerst: leuze die vooral in de jaren 1960-1970 door de Vlaamse Volksbeweging Vlaamse Volksbeweging
De Vlaamse Volksbeweging (VVB) was een Vlaams-nationalistische drukkingsgroep, die werd opgericht in 1952 en tot het begin van de jaren 1970 een breder publiek mobiliseerde voor Vlaamsge... Lees meer werd gebruikt. Beide leuzen stellen het levensbelang van Vlaanderen primair.

Vlaandren de(n) Leeuw of "Vlaenderen die Leu": stond volgens Eug. Sanders op het schild van Pieter de Coninck De Coninck, Pieter
Lees meer , een van de Vlaamse leiders in de strijd tegen de Fransen in 1302. Werd ook geroepen door een driehonderdtal Brabantse edelen toen ze, na in de Franse rijen te hebben gestreden, zagen dat de krijgskans de Vlamingen toeviel. Wordt aangetroffen in Spiegel Historiael van Lodewijk van Velthem: "Vlaenderen ende Leu is onse gecri", in een lied op de slag van Blangys-Guinegatte (augustus 1472), ook in een Antwerps liederenboek uit de 16de eeuw: "Sie riepen alle Flander die leeu met Vlaemscher tonghen". Ook Hendrik Conscience Conscience, Hendrik
Hendrik Conscience (1812-1883) was de eerste auteur die het in België aandurfde een roman in het Nederlands te schrijven en te publiceren. Zijn oeuvre van zo’n 65 romans, dat ook een bred... Lees meer gebruikt "Vlaenderen die leu!" in zijn Leeuw van Vlaanderen. Zij werd ook de kenspreuk van Het Heilig Verbond Het Heilig Verbond
Lees meer . Was van 1865 tot 1871 de leus van een Vlaamse studentenvereniging aan het Onze-Lieve-Vrouwcollege in Antwerpen. Werd tijdens de Brugse gemeenteraadsverkiezingen in 1872 gebruikt.

Vlamingen, gedenkt de Slag der Guldensporen: uit de oproep van koning Albert I van Saksen-Coburg, Albert I
Koning Albert I (1875-1934) werd aan de vooravond van en tijdens de Eerste Wereldoorlog geconfronteerd met een radicaliserende Vlaamse beweging. De communautaire kwestie groeide daardoor ... Lees meer tot verzet tegen de Duitse invallers bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. Vaak werd naar deze oproep verwezen om de vele Vlaamse oorlogsvrijwilligers te motiveren. Vlaamsgezinden zagen er een koninklijke belofte tot Vlaams rechtsherstel in, een belofte die niet werd gehouden. Als leuze voor de 11 juli-herdenkingen overgenomen, vooral in 1919.

Vlamingen vooruit!: leus van een Brusselse maatschappij die op 15 mei 1860 een manifest verspreidde, ook in Franse vertaling, om de gelijkheid tussen Vlamingen en Walen te verdedigen.

Vlaming zijn om Europeër te worden: ontleend aan een uitspraak van August Vermeylen Vermeylen, August
August Vermeylen (1872-1945) was een schrijver, literatuur- en kunsthistoricus, en socialistisch senator. In het tijdschrift Van Nu en Straks, waarvan hij de leiding had, publiceerde hij ... Lees meer : "Om iets te zijn moeten wij Vlamingen zijn. Wij willen Vlamingen zijn, om Europeeërs te worden." Komt uit het essay Vlaamsche en Europeesche Beweging (1900). Vermeylen betoogt daarin, dat de V.B. zich niet tot louter taalstrijd mag beperken, maar moet streven naar een hoge nationale cultuur op Europees peil in het licht van de groei naar internationale solidariteit. De slagzin werd zeer populair, niet het minst in de jaren 1950-1960, toen de Europese eenheid almaar sterker werd gepropageerd. Talrijke publicisten hebben hem gebruikt of lieten er zich door inspireren zoals Jozef Deleu Deleu, Jozef
Jozef Deleu (1937) richtte in 1957 het tijdschrift Ons Erfdeel en in 1970 de gelijknamige Vlaams-Nederlandse stichting op. Vooral vanaf de jaren 1980 manifesteerde hij zich als een publie... Lees meer die in 1966 zijn "Journaal van een cultuurimperialist" uitgaf onder de titel Nederlander en Europeeër.

Vliegt de Blauwvoet? Storm op zee!: in het nabericht bij Reinaert de Vos door Jan F. Willems Willems, Jan Frans
Jan Frans Willems (1793-1846), de “vader van de Vlaamse beweging”, was dichter, polemist, filoloog, tekstediteur en initiatiefnemer of lid van tal van academies en genootschappen in binne... Lees meer is er, volgens Jan Boon Boon, Jan
Jan Boon (1898-1960) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Later was hij hoofdredacteur van De Standaard. Van 1939 tot aan zijn overlijden had hij de leiding van... Lees meer , voor het eerst sprake van zeevogels die blauwvoeten worden genoemd. De spreuk komt uit Consciences boek De Kerels van Vlaanderen (1870) en werd het wachtwoord van de West-Vlaamse blauwvoeterij Blauwvoeterij
Blauwvoeterij is de benaming voor de eerste fase van de katholieke Vlaamse studentenbeweging, vanaf de ‘Groote Stooringe’ in 1875 in het Klein Seminarie van Roeselare tot omstreeks 1880, ... Lees meer . Werd talloze keren geroepen bij Vlaamse betogingen, ook door August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer in de rechtszaal, toen hij in september 1919 ter dood werd veroordeeld. Deze leus werd het motief van de cantate Vliegt de Blauwvoet (muziek van August de Boeck De Boeck, August
August De Boeck (1865-1937) was een invloedrijke romantische Vlaamse componist die door zijn composities de Vlaamse muziek op Europees niveau bracht. Hij hield er een Vlaamsgezinde overt... Lees meer ), van het refrein van het lied De trommel slaat (Rodenbach en Remi Ghesquière Ghesquière, Remi
Remi Ghesquière (1866-1964) zette zich in West-Vlaanderen en in Halle in voor de Vlaamse zangcultuur. Ook componeerde hij een aantal Vlaamsgezinde liederen. Lees meer ), van het slot van 't Kerelslied, en tevens de titel van het boek van Geldhof over de eerste martelaar van de V.B. ( Jules Devos Devos, Jules
Jules Devos (1854-1925) volgde middelbaar onderwijs in het Klein Seminarie van Roeselare waar hij tot de gangmakers van de Blauwvoeterij behoorde. Hij werd ten gevolge van de Groote Stoor... Lees meer ).

Voor God en Vaderland: was volgens Mgr. A.J. Namèche, in Deux héros flamands, het devies van Jan Breidel en Pieter de Coninck.

Voor God en Vlaanderen: kenspreuk van een Vlaamse vereniging (te Leuven) van nationalistische en niet- nationalistische Vlamingen, opgericht 27 december 1925.

Voor Godsdienst, taal en vaderland: leuze van het in 1875 gestichte Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer .

Voor outer en heerd: naam van een geheim genootschap, gesticht door Frans Vonck in de strijd tegen het despotisme van de Oostenrijkse keizer Jozef II. Later leuze van de Boerenkrijg Boerenkrijg
De Boerenkrijg is de benaming van een opstand in het najaar van 1798 tegen het Franse regime. Lees meer . Titel van een lied ( Jozef Simons Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927). Lees meer en Armand Preud'homme Preud'homme, Armand
Armand Preud’homme (1904-1986) was organist en toondichter. Zijn bekendste lied is Kempenland. Ook dirigeerde hij geregeld tijdens Vlaams-nationalistische evenementen zoals het Vlaams-Nat... Lees meer ) dat ontelbare malen op Vlaamse betogingen en op de schoolstrijdmanifestaties in de jaren 1950 werd gezongen. Komt in zijn Latijnse vorm voor op Vlaamsche Postkaarten en Briefomslagen. Stond in het logo van het in 1948 opgerichte jezuïetenweekblad De Vlaamse Linie De Vlaamse Linie
Lees meer .

Voor Vlaanderen alles, voor 't Belgikske niekske: roep die in de jaren 1920 en 1930 vaak werd gehoord op Vlaams- nationalistische manifestaties. Later ook nog wel gebruikt.

Voor vrijheid en recht: begin van het refrein van Voor outer en heerd.

Vrij Vlaanderen in een vrij België: leuze die de uitdrukking was van de eis tot Vlaams zelfbestuur vanwege de Vlaamse soldaten die in 1914-1918 voor de vrijheid van België vochten. Was de slotkreet van het document Vlaanderens Dageraad aan den IJzer.

Walen buiten: werd geroepen tijdens de betogingen voor de volkomen zelfstandigheid van de Katholieke Universiteit Leuven en de overheveling van de Université catholique de Louvain naar Wallonië. Sloeg bij de Waalse bevolking een diepe wonde en werd vaak ter verklaring van stugge Waalse reacties aangehaald.

Wat Walsch is, valsch is: voor het eerst gebruikt door Jacob van Maerlant. Treft men ook aan in Consciences Leeuw van Vlaanderen. Geldhof haalt de leus aan als een van die welke in de 'wonderklasse' te pas en te onpas werden gebruikt (Vliegt de Blauwvoet). Op de Landdag van de Algemeene Studentenbond in Gent, in 1877, werd met deze leuze geschermd. Door René de Clercq De Clercq, René
Lees meer overgenomen in zijn gedicht Slaat met de daad (in De Noodhoorn) naar aanleiding van de terdoodveroordeling van August Borms Borms, August
August Borms (1878-1946) speelde een prominente rol in de activistische collaboratie tijdens de Eerste Wereldoorlog en groeide nadien uit tot hét symbool van de amnestiebeweging, die een ... Lees meer in september 1919. Deze spreuk getuigde van wantrouwen tegenover de oprechtheid van Waalse politici.

Wees Vlaming dien God Vlaming schiep: bekend vers van Guido Gezelle Gezelle, Guido
Guido Gezelle (1830-1899) was een Vlaamse priester die de Vlaamse volkstaal verdedigde binnen het algemeen Nederlands. Hij verwierf grote bekendheid als lyrisch dichter van religieuze nat... Lees meer .

Were di!: kenspreuk van een Heel-Nederlandse jeugdbeweging. Betekenis: Stel u teweer!

Wij zijn bereid!: titel en slotvers van een strijdlied (Roger Lammens, muziek Jef Tinel Tinel, Jef
Jef Tinel (1885-1972) was een Vlaamsgezinde componist, die binnen de Vlaamse beweging bekend werd met zijn lied Wij zijn bereid!. Hij was ook geregeld dirigent tijdens het Vlaams-nationaa... Lees meer ) dat veelvuldig op Vlaamse betogingen en plechtigheden werd gezongen.

Word rijk: slagwoord dat in de jaren 1920 en 1930 werd gebruikt in de strijd tussen radicale Vlaams-nationalisten, cultuurflaminganten Cultuurflamingantisme
Lees meer , 'realisten' en minimalisten Minimalisten
De zogenaamd minimalistische flaminganten probeerden het eisenprogramma voor de Vlaamse beweging, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog onder de leiding van Frans van Cauwelaert was tot stan... Lees meer . Komt uit een polemiek die in de lente van 1927 werd uitgelokt door bijdragen van hoofdredacteur Marcel Cordemans Cordemans, Marcel
De Vlaamsgezinde journalist-publicist, leraar, kabinetsmedewerker en ambtenaar Marcel Cordemans (1891-1991) was van 1922 tot 1929 hoofdredacteur van de krant De Standaard. Lees meer in De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer . Cordemans speelde in op de inspanningen (van onder meer het pas gestichte Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer en van diverse Vlaamse financiers) om zich teweer te stellen tegen de allesoverheersende financieel-economische macht van de Franstaligen in België. Het 'werkzame Vlaanderen' moest zijn geld zelf gaan beheren: "De wekroep weze dan ook voor de Vlamingen: Wordt rijk, omdat uw welstand, uit noeste inspanning gesproten, ongekende mogelijkheden opene in een toekomst die niet ver verwijderd kan zijn." De polemiek deinde uit, onder meer door bijdragen van Marnix Gijsen Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer die zich verzette tegen une mentalité de vaincus in Vlaanderen en tegen hen "die van arrivisme spreken zodra een hunner het verder brengt dan hun eigen misnoegde geïsoleerdheid". Dit inspireerde de nationalist Floris Couteele Couteele, Floris
Floris Couteele (1897-1931) was een publicist en essayist die in de jaren twintig een opvallende rol speelde in de ideeënstrijd tussen het culturele en het politieke flamingantisme en met... Lees meer dan weer tot zijn Dagboek van een arrivist.

Zedelijk volk, groot volk: spreuk die voorkomt op een van de zeven plakzegels die door het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten in zijn morele actie aan het IJzerfront in 1914-1918 werden verspreid.

Zelfbestuur (Wij eisen): "Wij eisen zelfbestuur en Vlaamse regimenten" komt voor in het Frontlied Frontlied
Het Frontlied werd in mei 1918 geschreven en gecomponeerd door Jozef Simons en in juni in opdracht van de Frontbeweging gedrukt en aan het front clandestien verspreid. Lees meer van Jozef Simons Simons, Jozef
Jozef Simons (1888-1948) was een Kempische schrijver, die vooral bekendheid vergaarde met zijn oorlogsroman Eer Vlaanderen vergaat (1927). Lees meer , in juni 1918 aan het IJzerfront verspreid. Zelfbestuur was bij vele gelegenheden het antwoord van de Vlaamse nationalisten op de vraag: "Voor Vlaanderen?" of op de vraag: "Wij eisen?".